هیچ کس دوست ندارد صبر کند، به خصوص کودکان. دکتر مایکل اوسیت می‌گوید: از نظر علم تکامل و اعصاب، تمرین صبر در کودکان بسیار دشوار است. چون آنها طوری متولد شده‌اند که بلافاصله نیازهاشان را اعلام کنند، پس اگر بتوانید این هنر را به فرزندانتان بیاموزید، بزرگترین خدمت را درحق آنها کرده و به وموفقیت و حفظ تعادل روانی‌شان در زندگی فردی و اجتماعی کمک کرده‌اید.
بردباری چیست؟
بردباری یعنی احترام گذاشتن به دیگران و داشتن نگرشی عمیق و ارزش قائل شدن برای تفاوت‌ها، پل زدن بین شکاف‌های فرهنگی، عدم پذیرش کلیشه‌های غیرمنصفانه، پیدا کردن راهی به منظور رسیدن به ارزش‌های مشترک و خلق پیوندهای جدید ناگسستنی.
چگونه صبر کردن را به کودک آموزش دهیم؟
کودکان، انعکاس تربیت والدین هستند. اگر والدینی می‌خواهند خصیصه‌ای در فرزندشان نهادینه شود، نخست باید آن خصلت را در خود پرورش دهند، چون کودک به خوبی از والدین خود الگو می‌گیرد. او رفتارها و واکنش‌های والدین را با دقت دیده و در ذهن خود ذخیره می‌کند و در زمان مناسب نشان می‌دهد.
یادگیری صبر به تمرین نیاز دارد، والدین بهتر است در فرصت مناسب و به بهانه‌های مختلف، آن را در بین اعضای خانواده به نمایش بگذارند. آنها همچنین باید اجازه دهند کودک صبر را تجربه کند.
روانشناسان در این زمینه معتقدند که گاهی بهتر است والدین تأمین حاجت فرزند خود را به تعویق بیاندازند، یعنی بلافاصله بعد از مطرح شدن خواسته کودک، آن را برآورده نکنند. این رفتار سبب می‌شود که کودک پی‌ببرد والدین صرفا برای برآوردن نیازهای او آفریده نشده‌اند و ارزشی فراتر دارند و همچنین یاد می‌گیرد که رسیدن به نتیجه نیاز به فرصت دارد.
به عنوان مثال؛ اگر درحال انجام کارهای شخصی‌تان هستید و فرزندتان در آن لحظه از شما بخواهد باطری اسباب بازی‌اش را عوض کنید، باید اجازه دهید تا دقایقی منتظر بمانند. با احترام به او بگویید: الان کار دارید و نمی‌توانید خواسته‌اش را برآورده کنید، اما پس از ده دقیقه تعویض باطری را حتما انجام خواهید داد. همچنین انتظار کشیدن در مطب یک پزشک یا ایستادن در یک صف نیز می‌تواند برای کودک مفید باشد، در مدت انتظار سعی کنید فرزندتان را سرگرم کرده وتوجه‌اش را به چیزی معطوف سازید تا گذشت زمان برایش کسل‌کننده نباشد و بهتر است برای سرگرم کردن کودک، کتاب داستان یا رنگ‌آمیزی به همراه داشته باشید و از کودک بخواهید تا اشکال آن را برای شما نام ببرد و بشمارد.
چه سنی را برای آموزش صبر به کودک مناسب می‌دانند؟
مطالعات نشان می‌دهد که موفقیت و خوشبختی بسیاری از مردم در گرو صبر کردن و به تأخیر انداختن لذت است. به همین دلیل باید به کودکان نیز آموزش داده شود که با صبر به پاداش بهتری می‌رسند. آموزش صبر از این قرار است که از تولد تا 14ماهگی نیاز کودک باید بلافاصله برآورده شود، تا کودک احساس اطمینان و امنیت کند. از 14 ماهگی تا 2 سالگی بهتر است نیازهای ضروری کودک برآورده شود و در مواردی که امکان دارد از چند ثانیه شروع کرده و گاه تا چند دقیقه با تأخیر نیاز کودک را برآورده کنیم. از دوسالگی به بعد، پدر و مادر باید از کودک بخواهند یک تا دو دقیقه منتظر بماند. باید توجه داشته باشیم که حتما به قول خود عمل کنیم، تا کودک بیاموزد که پاداش صبر او در آینده ثمر می‌دهد.
و اما این موضوع باید توسط پدر و مادر بین 3 تا 6 سالگی به طور جدی به کودکان آموزش داده شود و به این صورت باشد که از 3 سالگی به بعد، باید در هرکاری از چند ثانیه تا چند دقیقه، ساعت و روز صبر کند. مثلا اگر فرزند 3 - 4 ساله چیزی از ما خواست به او بگوییم که اجازه بده من اول دست‌هایم را بشویم یا از اتاق چیزی بردارم و بعد به خواسته او عمل کنیم. این تأخیرها بسته به ظرفیت کودک و مهارت پدر و مادر، متفاوت می‌باشد.
برای آموزش صبر به کودکان، بهتر است آنهایی را که بزرگتر هستند، گاهی به مکان‌هایی ببریم که نیازمند صبر و حوصله است؛ مانند موزه، نمایشگاه، ساعت یا موبایلی را تنظیم کنید و از کودک بخواهید تا زمان اتمام کار و زنگ خوردن، در یک مکان مشخص بماند و آن مکان را ترک نکند. همچنین می‌توانیم ساعت را برای مدت زمان کوتاهی تنظیم کنیم و با او قرار بگذاریم تا زمانی که زنگ ساعت به صدا در نیامده صحبت نکند. کارهایی مانند کشیدن نقاشی، بازی با قطعات خانه‌سازی، برای این منظور مناسب هستند.
راهکارهای آموزش صبر به کودک
1. از طریق بازی وارد عمل شوید: به چالش کشیدن صبر و حوصله، یکی از روش‌های مؤثر آموزش آن است. مثلا پازلی که کمی سخت باشد برای فرزندتان تهیه کنید و از او بخواهید آن را درست کند و به او بگویید در صورت موفقیت پاداش خوبی نصیبش می‌شود. در این شرایط، تلاش فرزند و ممارست او برای حل آن پازل، می‌تواند شروعی برای افزایش صبر باشد.
2. مهارت‌های انتظار را آموزش دهید.
3. برای آموزش صبر گاهی اوقات فقط باید منتظر بمانید.
4. راه‌های بیان احساسش را به او یاد دهید: گاهی کودکان به هنگام مواجهه با یک مشکل، برآشفته و عصبی می‌شوند و احساسشان را با برخورد‌های کلامی و فیزیکی نامناسبی بروز می‌دهند. در چنین شرایطی به فرزندتان یاد بدهید، که با آرامش و بدون فریاد زدن و با استفاده از بیان و رفتار مناسب‌تری نیز می‌تواند احساسش را بروز دهد.
5. مفهوم زمان را برای کودک توضیح دهید: کودک، زمان‌های قراردادی ما بزرگسالان را متوجه نمی‌شود، برای تفهیم این مطلب، بهتر است مفهوم زمان را با چیزهایی که کودک درک می‌کند، برای او توضیح دهید.
پیامدهای عدم آموزش صبر
1. افرادی که صبر را آموزش ندیده‌اند، امروز را به فردا ترجیح می‌دهند و هیچ کاری برای آینده خود انجام نمی‌دهند و خوشی‌های زودگذر باعث عدم موفقیت‌شان در آینده می‌شود.
2. افرادی که نمی‌توانند صبر کنند، همواره از آینده می‌ترسند، چراکه آنها همه وقت امروز خود را صرف تلاش طاقت فرسا کرده و درحد معقول و به‌جا از امروز لذت نبرده‌اند و نگرانی‌شان از آینده همچنان وجود دارد، چون که هیچ توشه‌ای برای آن نیاندوخته‌اند.
آثار مثبت صبر
1. موفقیت: موفقیت در زندگی فردی و اجتماعی، بدون شکیبایی و استقامت در راه هدف، قابل تحقق نیست.
2. حفظ تعادل روانی: انسان در زندگی اجتماعی و در برخورد با دیگران، نیازمند صبر و شکیبایی است.
تهیه و تنظیم: سروان مریم پویانفر؛ کارشناس مشاوره معاونت اجتماعی - خبرگزاری پلیس
