سایت تخصصی روانشناسی

پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا ( ام ام پی آی) در دهه ۴۰ میلادی توسط دو تن از پژوهشگران دانشگاه مینه سوتای آمریکا به نامهای دکتر استارک هات وی و دکتر مک کینلی ارائه شد.

شخصیت‌سنج چند وجهی مینه‌سوتا (MMPI) آزمون نوشتاری شخصیت شامل ۵۵۰ پرسش است.
آزمودنی‌‌‌‌‌ها باید از بین سه پاسخ درست ، غلط یا نمی‌توانم پاسخ دهم ، یکی را انتخاب کنند.
وقتی که به آزمون نمره داده شد ، نیمرخ شخصیت براساس ده مقیاس بالینی به‌دست می‌آید که هرکدام جنبه‌ای از سلامت روانی را اندازه‌گیری می‌کنند.
MMPI در تاریخچه آزمون‌‌‌‌‌های روانشناسی آزمون مهم تلقی می‌شود. این آزمون یکی از اولین آزمون‌‌‌‌‌هائی بود که از طریق مقایسه نمره‌های مقیاس‌های بالینی با تشخیص روانپزشکان اعتبار آن تأئید شد. نام طولانی شخصیت‌سنج چند وجهی مینه‌سوتا غالباً برای مردم عجیب است.

کلمه "مینه‌سوتا" به‌این دلیل در نام آزمون آمده است که گروهی از روان‌شناسان دانشگاه مینه‌سوتا آن را ابداع کرده‌اند. کلمه چند وجهی از آن‌ رو آمده است که این آزمون مراحل ، یا جنبه‌های مختلف شخصیت را اندازه‌گیری می‌کند.
فرم اولیه دارای ۵۶۵ سئوال بله یا خیر بوده و در همه افرادی که بالای ۱۶ سال بوده و یا حداقل کلاس ۸ را گذرانده اند قابل اجراست.
این آزمون را میتوان بصورت گروهی نیز انجام داد نتایج حاصل از پرسشنامه پس از محاسبه، بر روی یک نمودار نشان داده میشود. این نمودار شامل تعدادی مقیاس بالینی ( کلینیکال) و چند مقیاس روایی (اعتبار سنجی) میباشد.

پس از موفقیت فرم نخستین آزمون، نسخه های ارتقاء یافته ای از آن در سالهای اخیر ارائه شده است.
MMPI-2 در سال ۱۹۸۹ انتشار یافت که تعدادی مقیاسهای جدید به آن اضافه شده است، دارای ۵۶۷ سئوال بوده و مختص بالغین بالای ۱۸ سال میباشد. MMPI-A در سال ۱۹۹۲ برای نوجوانان منتشر شد و شامل ۴۷۸ سئوال است.

آزمون MMPI از مهمترین آزمونهای شخصیت است که در فرم اصلی خود دارای 565 سوال است و زمان لازم برای اجرای آن حدود یک ساعت می‌باشد.
این پرسشنامه را می‌توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا نمود. فرمهای گوناگون این پرسشنامه را می‌توان در گروههای سنی بالاتر از 16 سال و یا افرادی که حداقل دارای 8 کلاس تحصیلات هستند، اجرا کرد.  

اهمیت MMPI ؟
این واقعیت که MMPI و MMPI2 رایج ترین وسیله روانشناختی شخصیت سنجی است و در نوع خود بیش از هر آزمونی مورد تحقیق قرار گرفته است بدون تردید یکی از امتیازات برجسته آن است و هر ساله چند صد مقاله تحقیقی در مورد MMPI نوشته میشود که بطور گسترده در مطالعات پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار میگیرد.
این تست نقش مهمی در تعیین مشکلات اجتماعی، شخصی و رفتاری در بیماران روانی دارد و اطلاعات باارزشی در جهت تشخیص و درمان بیماران در اختیار پزشک قرار میدهد.
از نقاط قوت MMPI، ماهیت غیر نظری آن است، خصوصیتی که احتمال مفید بودن آنرا در طیفی گسترده افزایش میدهد. وجود مقیاسهای اعتباری که برای ارزیابی نگرش نسبت به شرکت در آزمون طرح ریزی شده اند علاوه بر اطلاعات شخصیتیو بالینی یک مزیت مشخص MMPI است که موجب برتری آن بر بسیاری از ابزارهای شخصیت سنجی دیگر شده است.

تعدادی از موارد استفاده MMPI به شرح زیر است:
- در امور قضایی و اصلاح تبهکاران
- ارزیابی بیماریهای همچون بیماری استرس پس از ضربه (PTSD) ، افسردگی بالینی و اسکیزوفرنی
- یافتن کاندیدهای مناسب جهت موقعیتهای اجتماعی که با سلامت جامعه در ارتباطند. مانند کارکنان انرژی هسته ای، افسران پلیس، خلبانان هواپیما و سایر موارد.
-  ارزیابی بیماران روانی و انتخاب رویکرد درمانی مناسب
- مراکز مشاوره دانشگاهها
- ازدواج و مشاوره خانواده
- سازمانهای استخدامی یک نمونه :
بیان مسأله و اهداف تحقیق

در ارتباط با تبیین پدیده مجرمانه دوعامل کلی مطرح می باشد :
اول : علل فردی رفتارهای مجرمانه است که به نقش عوامل جسمی و موقعیت های شخصیتی و حالت های روانی انسان ها تأکید دارد .
دوم : علل اجتماعی است که بیشتر انحرافات و رفتارهای مجرمانه انسان ها را ناشی از ارتباطات اجتماعی یا سازمانی و موقعیت فرد در جامعه می داند .

بدیهی است که ایجاد رفتار مجرمانه حاصل تعامل این دو علت اساسی می باشد . به طوری که عوامل فردی می توانند خمیر مایه های علل اجتماعی را فراهم سازند و از حاصل ترکیب این دو رفتار مجرمانه بروز نماید همچنین عوامل اجتماعی و سازمانی می توانند سازگاری روانی افراد را برهم زده و آنان را مسعد بروز جرم نمایند .

از آن جا که یکی از عوامل مؤثر در ناسازگاری برخی از سربازان وظیفه در محیط خدمت ضعف شخصیت و عدم انطباق رفتاری با هنجارهای درون سازمانی می باشد و فآیند ناسازگاری نیز زمینه های ارتکاب تخلفات و جرایم را از سوی آنان فراهم می سازد و از طرفی هم به دلیل توزیع آنان در ابتدای خدمت بدون در نظر داشتن نوع مأموریت آن ها در یگان ها ، به طور طبیعی می توان پیامدهای ناگوار عدم نظم پذیری رفتارهای نابهنجار و در نهایت ارتکاب جرایم را مشاهده نمود .
به همین لحاظ ضروری است که بررسی های علمی ، روانی و شخصیتی در مورد سربازان وظیفه بویژه سربازان بزهکار انجام گیرد تا با شناخت ساختار شخصیت و تحلیل رفتار آنها به لحاظ خصوصیات روحی ، روانی و عاطفی نسبت به بکارگیری مناسب آنان در لایه های مختلف بدنه نظامی و انتظامی نیروهای مسلح شاهد بهبود کارایی و هنجارپذیری آنان در محیط خدمت سربازی باشیم و به طریق اولی زمینه های مسؤولیت پذیری در عرصه اجتماع و زندگی به تناسب روحیات و ویژگی های شخصیتی ایشان مساعد گردد. (منبع: سازمان قضایی نیروهای مسلح)  

روش تحقیق و ابزار اندازه گیری :
طرح پژوهشی این تحقیق به روش ؛ پیمایشی عملی مقایسه ای پس رویدادی می باشد .
هدف در طرح پژوهش عملی مقایسه ای پس رویدادی ، یافتن علت های احتمالی یک الگوی رفتاری است . بدین منظور آزمودنی هایی که دارای رفتار مورد مطالعه هستند با آزمودنی هایی که این رفتار در آنها مشاهده نمی شود مقایسه می شوند . این روش را غالباً پژوهش پس رویدادی می نامند .
دراین تحقیق از یک نوع ابزار سنجش (پرسشنامه ) در قالب 71 سؤال دو جوابی (بلی ، خیر ) استفاده شده است و در کل بیش از 2800 نفر ( حجم نمونه از جامعه آماری ) که شامل 4 گروه سربازان در حال آموزش ، سربازان زندانی ، سربازان در حال خدمت و دانش آموزان نظامی می باشند ، به آن پاسخ داده اند .
_ سؤالات پرسشنامه در واقع همان آزمون MMPI ( پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا ) می باشد که دراین تحقیق به بررسی ویژگی های شخصیتی و روانی افراد مورد سنجش می پردازد .

سؤالات تحقیق و اطلاعات به دست آمده :
در تحقیق ( هنجاریابی آزمون شخصیت بر روی سربازان وظیفه و مقایسه آن با هنجارملی ) تفاوت هریک از گروه های چهارگانه با جامعه ملی در میزان های بالینی آزمون شخصیتی ، به تفکیک در قالب هشت سؤال اصلی مورد بررسی قرار گرفته است . ( این میزان ها عبارتند از : دروغ پردازی ، اعتبار ، نمره اصلاح (رک گویی ، انتقاد از خود ) خود بیمارنگری ، افسردگی ، هیستری ، انحرافات اجتماعی _ روانی ، پارانویا (انکارهزیانی برونفکنی مشکلات خود ) اسکیزوفرنی (جنون جوانی تو هم قطع ارتباط با واقعیت ) و شیدایی (حساسیت ، زودرنجی ، خصومت نسبت به دیگران ، عدم اعتماد به نفس ، خوش بینی غیرمنطقی نسبت به آینده ) اطلاعات توصیفی دست آمده درخصوص هشت سؤال اصلی پژوهش به اختصار عبارتند از :
1_ دانش آموزان نظامی نسبت به جامعه ملی از سلامت روانی کاملی برخوردارند .
2_ سربازان زندانی نسبت به جامعه ملی از سلامت روانی کمتری برخوردارند و دچار مشکلات بیشتری می باشند .
3_ سربازان درحال خدمت نسبت به جامعه ملی در مجموع نسبتاً دارای سلامت روانی می باشند .
4_ سربازان درحین آموزش نسبت به جامعه ملی از سلامت روانی کاملی برخوردارند .
5_ میزان اغراق سربازان زندانی از دانش آموزان نظامی بیشتر است .
6_ میزان اغراق سرباز زندانی از سربازان درحال خدمت بیشتر است .
7_ میزان اغراق سربازان زندانی از سربازان در حین آموزش بیشتر است .
8_ سربازان درحال خدمت نسبت به سربازان در حین آموزش دچار مشکلات روانی بیشتری باشند .  

خلاصه تحلیل نهایی یافته ها :
الف ) راهکارهای اصلاحی
1_ برگزاری آزمون شخصیت (MMPI) بر روی کلیه داوطلبین به خدمت سربازی در ابتدای ورود به خدمت .
2_ تعریف دقیق از موقعیت های خدمتی در نیروهای مختلف و توزیع مناسب و بهینه آنان برحسب یافته های آزمون مذکور .
3_ ارائه تسهیلات مناسب در نیروهای مسلح به منظور ارتقاء سطح بهداشت روانی سربازان.

ب ) راهکارهای تأسیسی :
4_ راه اندازی مراکز خدمات مشاوره ای و راهنمایی در نیروهای مسلح .

ج ) تحقیقات تکمیلی :
5_انجام تحقیق مستقل در زمینه ارزیابی مشکلات روانی در سربازان آموزشی در دوره های سه ماهه و در طی دو سال خدمت با توجه به موقعیت های گوناگون خدمتی .
6_ ارزیابی وظایف سربازان و موقعیت های جغرافیایی و خدمتی آنان در زمینه سختی محل خدمت .
7_ بررسی ویژگی های شخصیتی سربازان و نحوه انطباق آن با طبقه بندی خدمتی و طرح تقسیم نیروها.
8_ بررسی چگونگی افزایش بهداشت روانی سربازان وظیفه در محیط های خدمتی .
این پژوهش در 5فصل و 221 صفحه در معاونت قضایی و حقوقی ( اداره کل عفو و پیشگیری از وقوع جرم ) انجام پذیرفته و مستندات تحقیق و گزارش نهایی و خلاصه آن نمایه سازی شده و با حفظ طبقه بندیهای متعارف قابل دسترس تمامی علاقمندان بویژه پژوهشگران نظامی و انتظامی می باشد .

تهیه آزمون MMPI
آزمون شخصیتی مینه سوتا یا MMPI را می‌توان یکی از مهمترین و معتبرترین آزمونها در زمینه شخصیت دانست. این پرسشنامه در سال 1943 بوسیله هاتاوی و مک کنیلی در دانشگاه مینه سوتا ساخته شد و از آن پس در پژوهشهای مختلف مربوط به مسائل شخصیتی و اختلالات روانی و در بیمارستانها ، کلینیکها و مراکز بهداشت روانی مورد استفاده گسترده‌ای قرار گرفت. از سال 1943 تا 1954 بالغ بر 689 مقاله پژوهشی که بیانگر ارزش چشمگیر این پرسشنامه در تشخیص و ارزشیابی شخصیت می‌باشد، منتشر شد.

آزمون MMPI در ایران
مدتها فرم اصلی پرسشنامه MMPI که 565 سوال برای پاسخگویی داشت، در ایران اجرا می‌شد. اجرای چنین پرسشنامه‌ای معایبی داشت، از جمله اینکه بسیار طولانی و وقت گیر بود. بطوری که در اواخر پاسخدهی به پرسشنامه ، آزمودنی کاملا خسته به نظر می‌رسید.
از سوی دیگر تفسیر و نمره گذاری آن نیز برای روان شناسان بسیار وقت گیر می‌نمود. علاوه بر این سوالاتی در این فرم با توجه بر فرهنگ غربی گنجانده شده بود که مطابقتی با شرائط فرهنگی ایران نداشت. از این رو اجرای این آزمون آن چنان که انتظار می‌رفت، نمی‌توانست منعکس کننده شخصیت یک فرد ایرانی باشد.
با توجه به وجود مشکلات فوق نیاز برای تهیه آزمونی با همین محتوا که معایب ذکر شده را نداشته باشد، احساس می‌شد. بر این اساس تصمیم برای تهیه فرمی از MMPI که اولا ارزشها و شرائط فرهنگ ایرانی در آن در نظر گرفته شده باشد و ثانیا کوتاه بوده و مستلزم صرف وقت کمتری باشد، گرفته شد.
با در نظر گرفتن این مسائل دکتر اخوت ، براهنی ، شاملو و نوعپرست ، 71 سول از پرسشنامه MMPI را اقتباس و با در نظر گرفتن فرهنگ ایرانی آن را در فرم کوتاهی تدوین و یک رشته فعالیتهای پژوهشی را آغاز کردند. این فرم کوتاه شده کاربرد بسیار وسیعی در فعالیتهای پژوهشی بالینی پیدا کرده است و هنوز هیچ آزمون با آن برابری نمی‌کند.

نمره گذاری آزمون MMPI
نمره گذاری این پرسشنامه در دو دسته از مقیاسها صورت می‌گیرد. یک دسته مقیاسهای روانی را شامل می‌شود که قبل از تفسیر و نمره گذاری مقیاسهای بالینی نمره گذاری و تفسیر می‌شود. مقیاسهای روانی شامل مواردی است که احتمال اینکه فرد به برخی از سوالات دروغ گفته باشد، یا جنبه‌های دفاعی به خود گرفته باشد را مشخص می‌کند. همچنین با استفاده از برخی میزانهای این مقیاس می‌توان تعیین کرد که آیا فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را بهتر و خوبتر جلوه دهد یا بدتر. بر همین اساس نمرات آزمودنی در مقیاس بالینی نیز مورد تعبیر و تفسیر قرار می‌گیرند.
مقیاسهای بالینی به خصوصیات شخصیتی فرد در ابعاد مختلف می‌پردازد. این مقیاسها در فرم 71 سوالی کاهش پیدا کرده‌اند.
مقیاسهای باقیمانده شامل موارد زیر است:
•مقیاس HS یا هیپوکندریا : به خصوصیاتی اشاره دارد که حول و حوش خود بیمار انگاری فرد دور می‌زنند. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس می‌گیرند، توجه فزاینده‌ای به مشکلات جسمی خود دارند و اغلب احساس بیماری و ناراحتی می‌کنند، بدون اینکه واقعا مشکل خاص جسمی داشته باشند.
•مقیاس D یا افسردگی : نمره فرد در این مقیاس میزان افسردگی فرد را نشان می‌دهد.
•مقیاس Hg یا هیستری : تمایل به جلب توجه و واکنشهای نمایش گونه را نشان می‌دهد.
•مقیاس Pd یا سایکوپاتیک : واکنشهای ضد اجتماعی آزمودنی را نشان می‌دهد.
•مقیاس Pa یا پارانویا : میزان اعتماد یا بی‌اعتمادی فرد را نسبت به دیگران می‌سنجد. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس دارند، افرادی هستند که اعتماد کلی به دیگران دارند و افکار و رفتار آنها حاکی از سوظن شدید است.
•مقیاس PT یا پیکاستنی : به خستگی و ضعف روانی فرد اشاره دارد.
•مقیاس SC یا اسکیزوفرنی : وجود علائم سایکوتیک را مورد بررسی قرار می‌دهد.
•مقیاس Ma یا مانیا : علائم مورد سنجش در این مقیاس بر عکس افسردگی است. افرادی که نمرات بالاتری در این مقیاس کسب می‌کنند، شادتر و پرانرژی‌تر هستند که در برخی درجات بالا به عنوان یک اختلال شناخته می‌شود.

Number Abbreviation Description What is measured No. of items 1 Hs Hypochondriasis Concern with bodily symptoms 32 2 D Depression Depressive Symptoms 57 3 Hy Hysteria Awareness of problems and vulnerabilities 60 4 Pd Psychopathic Deviate Conflict, struggle, anger, respect for society's rules 50 5 MF Masculinity/Femininity Stereotypical masculine or feminine interests/behaviors 56 6 Pa Paranoia Level of trust, suspiciousness, sensitivity 40 7 Pt Psychasthenia Worry, Anxiety, tension, doubts, obsessiveness 48 8 Sc Schizophrenia Odd thinking and social alienation 78 9 Ma Hypomania Level of excitability 46 0 Si Social Introversion People orientation 69
جدول مقیاس‌های ام ام پی آی
سه مقیاس اول مقیاس‌های 'اعتبار' نامیده می‌شوند که به کمک آنها می‌توان دریافت که آیا شخص با دقت و صداقت به سؤال‌ها جواب داده یا نه. برای مثال، مقیاس اف (فراوانی) میزان پاسخ‌های نامتداول یا غیرعادی را می‌سنجد.
نمرهٔ بالا در این مقیاس معمولاً مبین این است که فرد در پاسخ به سؤال‌هائی دقت و یا سردرگم بوده است (البته نمرهٔ بالا در F اغلب با نمرهٔ بالا در مقیاس اسکیزوفرنی که تفکر نابه‌هنجار را می‌سنجد همراه است).

سایر مقیاس‌های 'بالینی' این آزمون در اصل برای ارزیابی اختلالات روانی ساخته شده لیکن اخیراً در تفسیرها بیشتر بر خصوصیات شخصیت تأکید می‌شود.
نام مقیاس
علامت اختصاری
تفسیر نمره‌های بالا
دروغ
ال (L)
نقاط ضعف معمولی خود را انکار می‌کند
فراوانی
اف (F)
نیم‌رخ حاصل اعتبار ندارد
تصحیح
کا (K)
شخصیت دفاعی، گریزنده
هیپوکندری
اچ اس (Hs)
غالباً شکایات جسمانی مطرح می‌کند
افسردگی
دی (D)
ناشاد، افسرده
هیستری
اچ وای (Hy)
واکنش وی در برابر فشارها، انکار آنها است.
جامعه‌ستیزی
پی دی (Pd)
با جامعه همنوائی ندارد؛ در رابطه با قانون غالباً مشکلاتی دارد.
مردانگی ـ زنانگی
ام اف (MF)
گرایش زنانه (در مردها)، گرایش مردانه (در زن‌ها)
پارانویا
پی اِ (Pa)
سوءظن دارد
خسته ‌روانی
پی تی (Pt)
نگران، مضطرب
اسکیزوفرنی
اس سی (Sc)
کناره‌جو، تفکر عجیب و غریب
هیپومانی
ام اِ (Ma)
تکانشی، زودانگیخت (تحریکاتی)
برونگرائی
-

-
درونگرائی اجتماعی
اس آی (Si)
درونگرا، خجول.
ام ام پی آی به‌منظور کمک به متخصصین بالینی جهت تشخیص اختلالت شخصیت ساخته شد. با این حال سازندگان آن به‌جای آنکه صفات فرضی معینی از شخصیت را در نظر بگیرند و سؤال‌هائی برای سنجش آنها تهیه کنند، صدها سؤال را به گروه‌های مختلفی که هر یک بنا به ملاک خاصی با هنجار فاصله داشت ارائه نمودند و سپس در ساختن پرسش‌نامه فقط از سؤال‌هائی استفاده کردند که گروه‌های مختلف مزبور را از هم تمیز می‌داد.
این روش به آزمون‌سازی تجربی (empirical construction) شهرت دارد زیرا بین سؤال‌ها و خصوصیات شخصیتی مورد ارزیابی یک رابطهٔ واقعی (تجربی) وجود دارد. برای مثال، در جریان ساختن مقیاس از سؤال‌هائی که بتواند بیماران پارنوئید را از افراد سالم تشخیص دهد، به هر دو گروه سؤال‌های یکسان داده شد. گروه ملاک شامل کسانی بود که با تشخیص پارانویا بستری شده بودند.
گروه گواه از افراد تشکیل شده بود که سابقهٔ اختلال روانی نداشتند، اما از لحاظ سن، جنسیت، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی و سایر متغیرهای مهم شبیه گروه ملاک بودند.میگنا دات آی آر.سؤال‌هائی که ظاهراً افراد سالم را از افراد پارانوئید تشخیص می‌دهد (مثلاً سؤال 'به‌نظر من اغلب مردم برای انیکه کارشان راه بی‌افتد دروغ می‌گویند' ) در بوتهٔ آزمون تجربی است که معلوم می‌شود قدرت چنین تشخیصی را دارند یا نه. بیمارانی که در مورد آنان تشخیص پارانوئید داده شده بود عملاً بسیار کمتر از افراد به‌هنجار به این سؤال پاسخ (صحیح) دادند.

از آنجائی‌که ام ام پی آی، براساس تفاوت‌های گروه‌های ملاک با گروه‌های گواه ساخته شده صحیح بودن آنچه فرد می‌گوید فی‌نفسه امر مهمی نیست. آنچه اهمیت دارد این واقعیت است که فرد چنین مطلبی را بیان می‌کند. اگر بیماران اسکیزوفرنیک به جملهٔ 'مادرم هیچ وقت مرا دوست نداشت' جواب 'بلی' و افراد سالم جواب 'نه' بدهند پاسخ‌‌های آنها تفاوت بین این دو گروه را آشکار می‌سازد ـ صرف‌نظر از اینکه رفتار واقعی مادرهای آنها چه بوده است. این یکی از امتیازات آزمون مبتنی بر روش تجربی است در مقایسه با آزمونی که بر پایه این فرض ساخته شده که بعضی پاسخ‌ها نشانهٔ صفات شخصیتی معینی است.

گرچه مقیاس‌های ام ام پی آی در اصل برای مشخص کردن افرادی ساخته شده است که دارای اختلالات شخصیتی شدید هستند، با این حال برای مطالعهٔ افراد سالم نیز از آنها استفادهٔ فراوان شده است. برای توصیف شخصیت افرادی که در مقیاس‌های مختلف این آزمون نمره‌های بالا یا پائین دارند نیز اطلاعات کافی گردآوری شده است. یکی از قدم‌های تازه در کاربرد این آزمون، استفاده از کامپیوتر برای محاسبه و تفسیر نتایج آن است (به شکل گزارش کامپیوتری نیمرخ ام ام پی آی نگاه کنید)

تفسیر آزمودن MMPI
برای تفسیر کامل آزمون MMPI وجود تجربه عملی با افراد و بیماران و اجرای آزمون ضروریست. معمولا با رسم پروفایل نمرات آزمودنی در مقیاسهای بالینی و روانی به ترتیب بالاترین نمرات فرد در مقیاسهای بالینی ، تعیین و کدبندی لازم انجام می‌شود.
چندین ترکیب مختلف از کدبندی‌ها در تفسیر آزمون MMPI ارائه شده است، ولی مسلم است که تفسیر نهائی تنها با استناد به این رمزها و کدبندی‌ها انجام نمی‌شود و کلیه نمرات فرد در مقیاسهای بالینی و روانی و شیوه پاسخدهی به آزمون مدنظر قرار می‌گیرد. به علاقمندان رشته روان شناسی باید این نکته را یادآور شد که تفسیر آزمون MMPI کاری بسیار تخصصی و فنی بوده که بایدتوسط روانشناس ماهر صورت پذیرد.

منبع : میگنا