یکی از مباحث مهم در آموزش مهارت ارتباط سالم و مؤثر در جامعه سبک‌های ارتباطی است. آدم‌ها برای برقراری ارتباط با هم، شیوه‌های مختلفی را به کار می‌گیرند. آشنایی مختصر با چهار سبک ارتباطی باعث می‌شود هم خود و اطرافیانمان را بهتر بشناسیم و هم برای تغییر به سمت زندگی و حس و حال بهتر مسیر روشن تری داشته باشیم.
سبک پرخاشگرانه: در این سبک افراد تلاش می‌کنند با خشونت و پرخاشگری به هدفشان برسند. کسانی که مخاطب این قبیل افراد هستند، در معرض توهین، تحقیر و تضییع حق قرار دارند و بابت ارتباطشان با افراد پرخاشگر، حس و حال خوبی را تجربه نمی‌کنند.
سبک منفعلانه: لابد دیده اید کسانی را که در موقعیت‌هایی به آن‌ها ظلم می‌شود، اما در برابر این بی عدالتی آرام، ساکت، بی تفاوت و منفعل هستند. این افراد بیش از اندازه به حقوق دیگران توجه می‌کنند و حقوق خودشان را نادیده می‌گیرند.
سبک پرخاشگرانه-منفعلانه: افرادی هستند که در ظاهر با شما رفتار خوبی دارند، در مقابل خواسته تان لبخند می‌زنند، چشم می‌گویند و در ظاهر به حقوق شما احترام می‌گذارند، اما در غیاب شما طور دیگری قضاوتتان می‌کنند و حق شما و خواسته تان را نقض می‌کنند. متأسفانه این سبک در فرهنگ ما رایج است و مانند سایر سبک‌ها عوارض جسمانی، روانی و اجتماعی خاص خود را در پی دارد.
سبک جرئتمندانه: برخی در برقراری ارتباط، راحت و صادقانه درباره خواسته‌ها و نظراتشان صحبت می‌کنند، با رعایت احترام و بدون نقض حقوق دیگران. آن‌ها در ارتباطشان افرادی جرئتمند خطاب می‌شوند.
سؤال اساسی این است که کدام یک از این سبک‌ها بهتر است؟ همه ما گاه گاهی بر اساس شرایط زیستی، روانی، اجتماعی و فرهنگی از سبک‌های چهارگانه‌ای که اشاره شد استفاده می‌کنیم، اما مهم این است که بدانیم در کدام موقعیت باید از کدام سبک استفاده کنیم و الگوی غالب رفتاری ما کدام است.
مثلا در موقعیت یک زورگیری که جان شما در خطر است، شاید استفاده از سبک جرئتمندانه در قبال فرد زورگیری که هر آن ممکن است به شما آسیب بزند، مناسب‌ترین گزینه نباشد. همین طور ممکن است در مواجهه با فردی که دائم روی خواسته غیر منطقی اش پافشاری می‌کند و شما را تحت فشار می‌گذارد، به این نتیجه برسید که باید قاطعیت بیشتری به خرج بدهید. چیزی که معیار قضاوت قرار می‌گیرد و مهم تلقی می‌شود این است که ببینیم سبک غالب ما در ارتباطاتمان کدام است. آیا بیشتر وقت‌ها منفعل هستیم، پرخاشگریم، پرخاشگر-منفعلیم یا جرئتمند؟
اگر در اکثر مواقع در برابر خواسته‌های دیگران، حتی اگر غیر منطقی باشد، کوتاه می‌آییم، از حق خودمان می‌گذریم و آدم بله قربا ن گویی هستیم سبک ارتباطی مان منفعلانه است. همین طور اگر بیشتر وقت‌ها با دیگران از موضع قدرت برخورد می‌کنیم و با تهدید، توهین و بی توجهی به حق دیگران آن‌ها را وادار می‌کنیم به خواسته مان تن بدهند، سبک پرخاشگرانه داریم. برای برخورداری از یک زندگی با لذت، توأم با حس امنیت و آرامش یا در اصطلاح بین المللی آن یک زندگی «متعادل» باید در بیشتر مواقع، رفتار جرئتمندانه داشته باشیم.
منبع: شهرآرا نیوز-نجمه ضیایی - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
