سایت تخصصی روانشناسی

اگر فکر می‌کنید که ممکن است اعتیاد به خرید داشته باشید و همیشه فقط خرید حالتان را خوب می‌کند و یا اینکه در مقاومت  در برابر آنچه که پشت ویترین مغازه‌هاست و یا فروشگاه‌های آنلاین برایش تبلیغ می‌کنند مشکل دارید باید بدانید شما به خرید معتاد هستید. اما باید بدانید که تنها نیستید. بلکه افراد زیادی مشابه شما در جهان وجود دارند و طبق برخی آمز 89‌درصد آمریکایی‌ها در  هر جلسه خرید حدود 81دلار خرید غیرضروری انجام می‌دهند. ممکن است هرکس به خرید چیزی که نیاز ندارد تمایل داشته باشد و با اینکه سعی می‌کند مدیریت خرج داشته باشد اقلام غیرضروری هم بخرد. این کاملا طبیعی است اما کار جایی خراب می‌شود که ما همیشه تسلیم وسوسه‌های خرید غیر ضروری شویم. آن وقت است که هزینه‌های ما از کنترل خارج می‌شوند و این می‌تواند منجر به خرید اجباری شود یعنی دائما مشغول خرید چیزهایی باشیم که به آنها نیازی نداریم.

اعتیاد به خرید معمولا گران و وقت‌گیر است. اگرچه عده‌ای خرید را سرگرمی به حساب می‌آوند ولی باید گفت که این سرگرمی حساب بانکی را تخلیه می‌کند و ساعت‌های بی‌شماری از وقت‌شان را می‌خورد و احساس راحتی و خوشحالی کاذب ایجاد می‌کند. اما باید گفت گفت بسیاری از معتادان به خرید پس از خرید احساس بدتری را تجربه می‌کنند. پس اگر دوست دارید در این باره بیشتر بدانید این گزارش را تا انتها بخوانید.

چرا خرید کردن ما را خوشحال می‌کند؟

ممکن است شما به خرید کردن معتاد نباشید، اما  به آن احساسی که هنگام خرید به شما دست می‌دهد معتاد شوید یا حداقل اینکه آن احساس را بسیار دوست داشته باشید و در صدد تکراش باشید. هنگام خرید مغز ما «اندورفین» و «دوپامین» آزاد می‌کند و همین باعث می‌شود که احساس بسیار خوبی داشته باشیم و این احساسات می‌توانند اعتیادآور شوند.

برای همین است که بسیاری از مردم از خرید‌های خُرد یا به اصطلاح جینگولیجات خوششان می‌آید. چون خرید این قبیل چیزها راه سریعی برای بدست آوردن آن احساسات است و با این کار خیال می‌کنند روحیه‌شان تقویت می‌شود. اما این افراط می‌تواند باعث پشیمانی، اضطراب یا احساس گناه در اثر هزینه زیاد شود.

انواع خریدهای غیرضروری

خرید‌های غیرضروری به دو دسته تقسیم می‌شوند. خرید احساسی و خرید وسواسی! این دو نوع خرید اغلب در مکالمات گاهی باهم اشتباه گرفته می‌شوند اما تفاوت‌ها و نتایج بسیار مهمی هم دارند.

خرید احساسی

خرید احساسی زمانی رخ می‌دهد که شما اصراری برای یک خرید غیرضروری ندارید و یکباره تصمیم می‌گیرید آن را انجام دهید. به طور مثال قصد خرید مواد لازم برای شام دارید اما یکباره بستنی موردعلاقه‌تان را در فروشگاه می‌بینید و تمایل بسیار شدیدی برای خرید آن بستنی درون خودتان احساس می‌کنید. این نوع خرید را «خرید احساسی» می‌گویند. باید گفت اگر در این نوع خرید افراط نشود اشکالی ندارد و حتی گاهی می‌تواند حس خوبی را برای خریدار ایجاد کند.

خرید وسواسی

خرید وسواسی زمانی رخ می‌دهد که شما به علت تنش ناراحت‌کننده‌ای که برایتان رخ داده‌است به خرید روی می‌آورید و قصد دارید با این کار ناراحتی‌تان را برطرف کنید. افرادی که به چنین روشی روی می‌آورند آن را راهی برای رهایی از افکار منفی، اضطراب، افسردگی، عصبانیت، و یا رهایی از بی‌حوصلگی می‌دانند. در حالی که این نوع خرید نوعی اختلال به حساب می‌آید.

خریداران وسواسی متاسفانه با وجود خالی شدن کارت‌های بانکی‌شان و بدهی‌های مختلف این کار را به هوای اینکه حال‌شان بهتر می‌شود ادامه می‌دهند. درحالیکه بعد از خرید معمولا احساس گناه و یا پشیمانی دارند. اما باز هم در مقابل کالای تازه کنترل‌شان را از دست می‌دهند.

«خرید‌درمانی» چه بلایی سر خریداران می‌آورد؟

خریداران وسواسی معمولا اصطلاحی به عنوان «خرید‌درمانی» برای خودشان دارند. آن‌ها مدام به خودشان می‌گویند که با خرید حالشان بهتر می‌شود ولو اینکه فقط ویترین مغازه‌ها را تماشا کنند. اما معمولا کار به اینجا ختم نمی‌شود و چند خرید غیرضروری انجام می‌دهند. روانشناسان اجتماعی می‌گویند که متاسفانه این خریداران نمی‌دانند تکرار این رویه منجر به چه چیزهایی خواهد شد.

سرخوشی: یکی از احساسات مهمی که خریداران وسواسی هنگام خرید تجربه می‌کنند، احساس سرخوشی است. آنها در هنگام خرید احساس می‌کنند دقیقا همانی هستند که باید باشند. قشنگ راه می‌روند. خوب صحبت می‌کنند و هنگام خرید احساس قدرت دارند و احساس می‌کنند انرژی و اعتماد به نفس بالایی دارند.

پشیمانی: خریداران وسواسی هنگام خرید احساس خوشبختی می‌کنند، اما متاسفانه این احساس کوتاه مدت است و بعد از اینکه آنها با کیسه‌هایی پر از چیزهایی که به آن نیاز ندارند به خانه بر می‌گردند از اینکه پول زیادی را صرفشان کرده‌اند احساس پشیمانی می‌کنند.

اضطراب: بسیاری از پاساژگردها مجبورند خریدهای زیاد و بی‌دلیل‌شان را از نزدیکانشان مانند پدر و مادر و به خصوص همسرشان پنهان کنند. آن‌ها مدام اضطراب این را دارند اگر بابت این خرید غیرضروری از آنها سوال شود با چه چیزی جواب بدهند و این نگرانی آن‌ها را آزار می‌دهد و سبب اضطرابشان می‌شود.

احساس گناه: خریداران وسواسی همواره وقتی در کمدشان را باز می‌کنند، احساس ضعف می‌کنند. کمد لباس آنها دائما در حال رشد است، با این حال احساس می‌کنند که چیزی برای پوشیدن ندارند. گاهی خریدهای قبلی‌شان را یکباره و عجولانه برایش تصمیم گرفته‌اند دوست ندارند و بابت خریدشان احساس گناه می‌کنند. احساسی که ممکن است برای جبران خریدهای غلط قبلی آنها را تشویق به خریدهای بیشتر کند. چون قبلی‌ها را دوست ندارند.

10 راهکار موثر برای کنترل خرید و درمان اعتیاد به خرید

1. پیام‌های تبلیغاتی فروشگاههایی را که به شما تبلیغ حراج‌های فصلی و ماهانه را می‌دهند مسدود کنید. اگر اپلیکیشن فروشگاه اینترنتی دارید بهتر است برای مدتی طولانی آن را از تلفن همراهتان حذف کنید.
2. هرگاه وسوسه خرید چیز غیرضروری به سرتان زد فورا به خودتان هشدار دهید و خودتان را از محل وسوسه دور کنید. سایت فروشگاه را ببندید و یا از ویترین مغازه سریع فرار کنید.
3. چالش خرید 30 روزه داشته باشید. این یعنی به طور مثال اول هرماه برای 30 روز ماه پیش‌رو یکباره خرید کنید و باقی ماه حدالامکان خرید نکنید. برای خودتان یک بازی درست کنید تا هیجان برنده شدن چالش را پیدا کنید.
4. خودتان را از وسیله‌هایی که به کارتان نمی‌آید خلاص کنید. این خلاصی باعث می‌شود به خودتان بیایید و ببینید چقدر خرید بی‌جا داشتید و ترمز دستی شما را برای خرید‌های غیرضروری بعدی بکشد. ضمن اینکه به جای آنکه بیشتر شاهد لباس‌هایی باشید که دوستشان ندارید تنها و تنها در کمد لباس‌هایتان، چیزهایی را می‌بینید که دوستشان دارید و همین به خود خود شما را از شر تمایل به خرید محافظت می‌کند.
5. یک «کمد لباس کپسولی» بسازید؛ اصطلاح «کمد کپسولی» یک عبارت رایج در دنیای مد و لباس است. یعنی شما یک استایل برای خودتان مشخص کنید و با خودتان این قرار را بگذارید که هرچیزی که به کمد لباس‌هایتان وارد می‌کنید باید قابلیت سِت و هماهنگی با سایر لباس‌هایتان را داشته باشد. مثلا اینطور نباشد که وقتی یک مانتو با طرح خاص خریدید مجبور شوید یک روسری و یک شلوار و یک کفش تازه برایش جور کنید تا بهم بیایند و همینطور به حجم لباس‌هایتان اضافه شود. لباس‌هایی که شاید در سال بیشتر از دو سه بار نپوشید. بلکه اگر قرار است لباس تازه بخرید لباس تازه شما قابلیت هماهنگ شدن با کفش و روسری‌های کمدتان را هم داشته باشد.
6. دلیل اصلی اعتیادتان را پیدا کنید و سعی کنید آن را برطرف کنید. به طور مثال ممکن است رد شدن از یک خیابان خاص و یا سایت خاصی که هرروز چک می‌کنید برایتان این اعتیاد را آورده باشد. آن سایت را بلاک کنید و سعی کنید از آن خیابان رد نشوید. البته هم‌نشینی با معتادان به خرید هم خیلی موثر است.
7. چالش بدون لباس جدید را برای خودتان راه بیندازید. یک زمان مشخص کنید و با خودتان عهد ببندید که تا آن زمان مشخص هیچ خرید غیرضروری که معمولا لباس خواهد بود نداشته باشید. این چالش زمانی موفق‌تر خواهد بود که با یکی از دوستان نزدیکتان که او هم همین مشکل را دارد همراه شوید.
8. عوامل محرک هزینه‌های خود را  شناسایی و مدیریت کنید. با خودتان حساب کنید که معمولا چه چیزهایی هزینه ماهانه شما را بیشتر از بقیه زیاد می‌کنند. ببینید آیا راه جایگزینی دارند؟ همه موارد را بررسی کنید. ممکن است شما در یک محیط دوستانه‌ای قرار گرفته باشید که خود آنها از خریداران وسواسی باشند و به طور مثال هربار لباس تازه بپوشند و یا خرید زیادی و لباس‌های زیادی برایشان نوعی ارزش محسوب شود. دوری از این محیط و نزدیک شدن به کسانی که چنین روحیه‌ای ندارند بهترین توصیه‌ است.
9. از خودتان بپرسید ارزش‌های زندگی‌تان چه چیزهایی‌ است؟ و برایش جواب پیدا کنید. آیا اینکه شما هر روز لباس تازه بپوشید برای شما یک ارزش است؟ آیا اینکه وقتتان را در پاساژ‌های فروشگاهها تلف کنید چیزی به ارزش‌ها و توانایی‌های شما اضافه می‌کند؟
10. بسیاری از معتادان به خرید نمی‌دانند که وقتشان را چطور تنظیم کنند. برای همین برای گردش‌های آخر هفته خود پاساژگردی را انتخاب می‌کنند. پس یکی از راههای کمک کننده این است که برای گذراندن اوقات فراغت راه بهتری جز خریدکردن و پاساژگردی پیدا کنید. فقط کافیست در خودتان دقیق شود که چه چیزهایی را دوست دارید انجام دهید. البته به غیر از خریدن کردن!

در پایان بدانید گرچه ممکن است اعتیاد به خرید بی‌ضرر به نظر برسد، اما می‌تواند از نظر مالی و حتی آرامش روحی به شما آسیب بزند. همچنین هزینه بیش از حد نیز منجر به بدهی شما خواهد شد. شما مدام در حال قرض گرفتن برای خرید چیزهای خواهید شد که به آن نیاز ندارید و در صورت نداشتنش احساس کمبود می‌کنید. اعتیاد به خرید حتی به روابط شخصی و یا شغلی شما آسیب می‌زند. پس بدانید مهم است علام اعتیاد به خرید را زود تشخیص یدهید و آن را درمان کنید.

منبع:خبرگزاری فارس-عطیه همتی