حضرت زینب سلام‌الله علیها در پنجم ماه جمادی الاولی سال پنجم و یا ششم هجری یعنی دو یا سه سال پس از ولادت برادر بزرگوارش امام حسین(ع) در شهر مدینه دیده به جهان گشود، ایشان سومین ثمره پیوند فرخنده امیرالمؤمنین علی(ع) و حضرت فاطمه(س) بود، کنیه آن حضرت. ام کلثوم و ام الحسن بوده است.
القاب حضرت زینب(س)
عقیله (عقیله بنی هاشم، عقیلة الطالبین، عقیلة النساء، عقیله قریش)، زینب کبری، صدیقه صغری، عالمه غیر معلمه، عارفه، عامله، شریکة الحسین، شجاعة، محبوبه مصطفی، زاهده، باکیه.
حضرت زینب کبری(س) در سال هفدهم هجری با پسر عموی خود، عبدالله بن جعفر بن ابی طالب ازدواج کرد و ثمره این ازدواج چهار یا پنج فرزند به نام‌های محمد، جعفر، عون، علی و ام کلثوم بود که دو تن از فرزندان آن حضرت به نام‌های «عون » و «محمد» در رکاب دایی گرامی‌شان امام حسین(ع) شهید شدند.
حضرت زینب(س) در طول سال‌های زندگی خود با حوادث و مصیبت‌های بسیار تلخی رو به رو شد تا آنجا که به «ام المصائب» شهرت یافت.
فضایل و مناقب حضرت زینب(س)
زینب کبری دارای فضایل و مناقب بسیاری بود، برخی از القاب آن حضرت خود گویای فضیلت‌های بی‌شمار آن بانوی بزرگوار است. تا آنجا که یکی از بزرگان در این باره می‌گوید: فضائل و برتری‌های حضرت زینب و خصلت‌های جلالت قدر و علم و عمل و عصمت و عفت و نورانیت و روشنایی و شرف و زیبایی‌اش همچون مادرش زهرا علیها السلام است.
مقام علمی
یکی از فضایل و خصایص حضرت زینب (س) مقام علمی اوست، ایشان زنی دانشمند، سخن‌ور، فصیح و بلیغ و نائب خاص امام حسین(ع) در بیان حلال و حرام الهی بود و روایت است که در اسارت هنگامی که امام سجاد(ع) بیمار بودند مردم در حلال و حرام به زینب (س) مراجعه می کردند و او هم پاسخ آنان را می‌داد.
امام صادق(ع) برای جواز چاک دادن گریبان در مصیبت فقدان پدر و برادر و... به فعل و عمل زینب(س) در جریان کربلا استناد می‌کند. امام سجاد(ع) نیز در خطاب به عقیله بنی‌هاشم می‌فرماید:
«یا عمه انت بحمد الله عالمه غیر معلمه وفهمه غیر مفهمه »؛ عمه جان تو بحمدالله عالمه‌ای هستی بدون این که معلم داشته باشی و تو فهمیده‌ای هستی بی آن که کسی مطالب را به تو یاد داده باشد. بر این اساس حضرت زینب کبری(س) علم و دانش خود را از طریق دیدن استاد و معلم به دست نیاورده، بلکه از جانب خدای تعالی به آن حضرت اعطاء شده است.
هوش و ذکاوت
صاحب کتاب «اساور من ذهب» درباره حافظه و ذکاوت حضرت زینب(س) چنین مى‌نویسد:
در اهمیت هوش و ذکاوت آن بانوى بزرگوار همین بس که خطبه طولانى و بلندى را که حضرت صدیقه کبرى فاطمه زهرا(س) در دفاع از حق امیرالمؤمنین(ع) و غصب فدک در حضور اصحاب پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ایراد فرمودند، حضرت زینب(س) روایت فرموده است.
و ابن عباس با آن جلالت قدر و علو مرتبه در حدیث و علم، از آن حضرت روایت نموده و از آن حضرت به عقیله تعبیر مى‌کند. چنانچه ابوالفرج اصفهانى در مقاتل مى‌نویسد: ابن عباس خطبه حضرت فاطمه(س) را از حضرت زینب(س) روایت کرده و مى‌گوید: «حدثتنى عقیلتنا زینب بنت على علیهالسّلام..»
دقت کنیم که حضرت زینب(س) با اینکه دخترى خردسال (یعنى هفت ساله و یا کمتر) بود، این خطبه عجیب و غرّاء که محتوى معارف اسلامى و فسلفه احکام و مطالب زیادى است را با یک مرتبه شنیدن حفظ کرده، و خود یکى از راویان این خطبه بلیغه و غراء بود.
کرامات حضرت زینب(س)
به غیر از انوار مقدسه چهارده معصوم علیهم‌السلام، در میان خاندان رسالت و اهل بیت گرامى پیامبر اکرم(ص) افرادى هستند که در نزد خداوند متعال رتبه و منزلت رفیع و والایى دارند و توسل به ایشان، موجب گشایش مشکلات و معضلات امور دیگران است. مانند حضرت اباالفضل(ع) که حتى در موارد زیادى مسیحیان به آن حضرت متوسل شده و به برکت توسل به آن حضرت مشکلاتشان حل شده و به حوائج و خواسته‌هاى خویش نائل شده‌اند.
حضرت زینب سلام اللّه علیها نیز بانویى بزرگوار از این دودمان پاک است که توسل به آن حضرت براى حل مشکلات بزرگ بسیار تجربه شده است و کرامات بسیارى از آن بانوى گرامى نقل شده است.
به عنوان مثال شبلنجى یکى از علماى اهل تسنّن در نورالابصار مى‌نویسد:
شیخ عبدالرحمن اجهورى مقرى در کتابش مشارق الانوار مى‌گوید در سال هزار و صد و هفتاد دجار مشکلى بسیار سختى شدم و به روضه (قبر مطهر و نورانی) حضرت زینب(س) متوسل شدم و قصیده‌اى در مدح آن حضرت سرودم که مطلع آن چنین بود:
آلِ طاها لَکُمْ عَلَینَا الْوِلاءُ لا سِواکُمْ بِما لَکُمْ آلآء
و خدا به برکت آن بانوى گرامى مشکل مرا حل کرد.
امام زمان(ع) و مصیبت حضرت زینب(س)
مرحوم شیخ ملاسلطان علی تبریزی که از جمله عابدان و زاهدان بود در عالم رؤیا خدمت امام زمان(عج) رسید و عرض کرد: آیا این که فرمودید: «فلاندبنک صباحا و مساء و لابکین لک بدل الدموع دما» صحیح است؟ فرمود: آری، صحیح است.
عرض کردم: آن کدام مصیبت است که به جای اشک، خون گریه می کردید؟ آیا مصیبت حضرت علی اکبر است؟ حضرت فرمود: اگر علی اکبر هم بود، در این مصیبت خون می‌گریست.
پرسیدم آیا مصیبت حضرت عباس است؟ حضرت فرمود: اگر عباس هم بود، در این مصیبت خون می‌گریست.
سؤال کردم آیا مصیبت حضرت سیدالشهدا علیه السلام است؟ حضرت فرمود: اگر سیدالشهدا(ع) هم بود، در این مصیبت خون می‌گریست. سؤال کردم پس کدام مصیبت است؟ حضرت فرمود: مصیبت اسیری زینب(س).
منبع: مشرق
