مریم قوامی
به گزارش میگنا فرزندپروری یکی از تجربه‌های زیبا و در عین حال پرچالش زندگی انسان است. هیچ دو کودکی شبیه به هم نیستند و رفتارهای آن‌ها اغلب غیرقابل پیش‌بینی است. یک کودک ممکن است در یک لحظه خوشحال و شاد باشد و در لحظه‌ای دیگر به آسانی عصبانی یا ناراحت شود. همین غیرقابل پیش‌بینی بودن باعث می‌شود والدین بدون داشتن مهارت‌های کافی در مدیریت رفتار و هیجانات کودک، دچار سردرگمی و استرس شوند. بنابراین تمرین و تقویت مهارت‌های فرزندپروری یک ضرورت واقعی است تا والدین بتوانند بهتر با کودک خود ارتباط برقرار کنند و محیطی امن و حمایت‌کننده فراهم نمایند.
غیرقابل پیش‌بینی بودن کودکان در جنبه‌های مختلفی از زندگی آن‌ها دیده می‌شود. کودکان از نظر هیجانی بسیار حساس هستند و کوچک‌ترین تغییرات در محیط یا رفتار والدین می‌تواند واکنش‌های شدیدی در آن‌ها ایجاد کند. از نظر شناختی، کودکان مدام در حال یادگیری و تغییر هستند و گاهی رفتارهای آن‌ها باعث شگفتی والدین می‌شود.
مریم قوامی عضو سازمان نظام روانشناسی در ادامه تاکید میکند از نظر اجتماعی، کودکان واکنش‌های متفاوتی نسبت به همسالان و بزرگ‌ترها دارند که پیش‌بینی آن آسان نیست. در کنار این‌ها، رفتارهای روزمره مانند نافرمانی، کنجکاوی و آزمایش محدودیت‌ها، گاهی والدین را با چالش مواجه میکند. همه این عوامل نشان می‌دهد که داشتن مهارت‌های فرزندپروری برای مدیریت این رفتارها ضروری است.
مهارت‌های فرزندپروری شامل توانایی تنظیم هیجانات، برقراری ارتباط موثر، همدلی، راهنمایی و تربیت مناسب، حل مسئله و انعطاف‌پذیری است. این مهارت‌ها به والدین کمک میکند تا بهتر با رفتارهای غیرمنتظره کودک برخورد کنند و محیطی سالم برای رشد او فراهم کنند. والدینی که مهارت تنظیم هیجانات را دارند، می‌توانند در مواجهه با عصبانیت یا نافرمانی کودک آرامش خود را حفظ کنند و به جای واکنش ناگهانی، پاسخ‌های منطقی ارائه دهند. این کار باعث می‌شود کودک احساس امنیت و اعتماد بیشتری داشته باشد و رابطه والد-کودک تقویت شود.
ارتباط موثر نیز نقش بسیار مهمی دارد. کودکان ممکن است نتوانند احساسات یا نیازهای خود را به خوبی بیان کنند، بنابراین والدینی که گوش دادن فعال و همدلانه را تمرین می‌کنند، می‌توانند بهتر نیازهای کودک را درک کنند.
این مهارت‌ها به والدین کمک میکند تا انتظارات خود را به روشنی بیان کنند و از سوءتفاهم و درگیری‌های مکرر جلوگیری کنند.
همدلی نیز بخش دیگری از مهارت‌های والدگری است که والدین را قادر می‌سازد دنیای کودک را از دید او ببینند و نیازها و احساسات او را بهتر درک کنند. این درک عمیق به والدین کمک میکند رفتار خود را متناسب با نیازهای کودک تنظیم کنند و پاسخ‌های مناسب ارائه دهند.
مهارت‌های راهنمایی و تربیت کودک نیز برای مدیریت رفتار غیرقابل پیش‌بینی بسیار ضروری است. نظم و تربیت مؤثر نه تنبیهی بلکه آموزشی است. والدینی که مرزهای مشخص و منسجم ایجاد می‌کنند، به کودک کمک می‌کنند خودکنترلی و مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرد و در عین حال محیطی حمایتی برای رشد او فراهم می‌کنند.
حل مسئله و انعطاف‌پذیری نیز نقش مهمی دارند زیرا رفتار کودک در شرایط مختلف تغییر میکند و والدین باید بتوانند روش‌های خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. والدینی که مهارت حل مسئله و انعطاف‌پذیری دارند، می‌توانند راهکارهای مناسب برای مدیریت رفتار کودک پیدا کنند و به شکل موثرتری با چالش‌ها روبرو شوند.
تمرین و تقویت مهارت‌های فرزندپروری به نفع والدین و کودکان است. والدینی که مهارت‌های خود را تقویت می‌کنند، استرس کمتری دارند و اعتماد به نفس بالاتری برای مدیریت رفتار کودک دارند. همین مهارت‌ها باعث می‌شود که رابطه والد و کودک قوی‌تر شود و کودک در محیطی امن و حمایت‌کننده رشد کند. کودکانی که در چنین محیطی بزرگ می‌شوند، توانایی بیشتری در مدیریت هیجانات خود، برقراری ارتباط اجتماعی و حل مسائل پیدا می‌کنند.
این مهارت‌ها در طول زندگی آن‌ها تأثیرگذار است و باعث می‌شود کودکان به بزرگسالانی سالم و موفق تبدیل شوند.
مهارت‌های فرزندپروری پویا و تغییرپذیر هستند. والدینی که می‌خواهند مؤثر باشند باید با تغییرات کودک و شرایط محیطی تطبیق یابند. آنچه در دوران نوپایی مؤثر است، ممکن است در دوران نوجوانی کارساز نباشد.
والدین باید یاد بگیرند که با رشد کودک، روش‌های تربیتی خود را به روز کنند و از تجارب گذشته برای مدیریت بهتر رفتارهای کودک استفاده کنند. انعطاف‌پذیری و آمادگی برای یادگیری مداوم، کلید موفقیت در فرزندپروری است.
راهکارهای عملی برای تقویت مهارت‌های فرزندپروری شامل یادگیری مداوم درباره رشد کودک، تمرین آرامش و مدیریت استرس، مشاهده دقیق رفتار کودک، تمرین مهارت‌های ارتباطی، ایجاد محیط حمایتی و انعطاف‌پذیری در برخورد با رفتارهای کودک است.
والدین همچنین می‌توانند از حمایت خانواده، دوستان یا گروه‌های والدینی برای یادگیری و تقویت مهارت‌های خود استفاده کنند. ایجاد رابطه مثبت و صمیمی با کودک، توجه به نیازهای او و فراهم کردن محیطی امن و پرمحبت باعث می‌شود کودک احساس ارزشمندی و امنیت کند و رفتارهای غیرمنتظره کمتر باعث استرس والدین شود.
تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که والدینی ماهر، صبور و پاسخگو دارند، مهارت‌های اجتماعی و هیجانی بالاتری دارند و در طول زندگی مقاوم‌تر و موفق‌تر هستند. والدینی که مهارت‌های خود را تقویت می‌کنند، اعتماد به نفس بیشتری دارند و می‌توانند چالش‌های فرزندپروری را با آرامش و اطمینان مدیریت کنند.
بنابراین، تمرین و تقویت مهارت‌های فرزندپروری یک سرمایه‌گذاری واقعی در سلامت روانی و رشد کودک است و به والدین کمک میکند رابطه‌ای مثبت، صمیمی و پایدار با کودک خود داشته باشند.
غیرقابل پیش‌بینی بودن کودکان نباید منبع اضطراب و نگرانی والدین باشد، بلکه فرصتی برای رشد و تقویت مهارت‌های والدگری است. والدینی که مهارت‌های خود را به صورت مداوم تمرین و تقویت می‌کنند، می‌توانند بهترین محیط را برای رشد کودک فراهم کنند و رابطه‌ای گرم، مثبت و همدلانه ایجاد نمایند.
فرزندپروری مهارت‌آموز، صبور و انعطاف‌پذیر، مبنای موفقیت در تربیت کودکانی سالم، مقاوم و شاد است و والدین را به انسان‌هایی مطمئن، آرام و شاداب تبدیل میکند. تمرین و تقویت مهارت‌های والدینی یک ضرورت برای هر خانواده‌ای است که می‌خواهد کودکان خود را به بهترین شکل ممکن پرورش دهد.
