دکتر عاطفه کمالو
آنچه روان‌درمانی
را از گفت‌وگوی دوستانه و معمول اجتماعی متفاوت می‌کند و به آن خاصیت
درمانی می‌دهد، فقط تکنیک‌ها نیست. بخش عمده‌ای از این تفاوت به‌خاطر «اصول
حرفه‌ای» است. در این نوشته قصد دارم به چند مورد از حقوق مراجعین اشاره
کنم. اگر درمانگرتان آنها را رعایت نکرد حتما با او صحبت کنید و درصورت
تداوم رفتار، به اثربخشی درمان شک کنید و درباره تغییر درمانگرتان تصمیم
بگیرید.
۱- رازداری: وقتی فرد بزرگسال برای درمان فردی مراجعه می‌کند، درمانگر نباید بدون اطلاع و اجازه او افراد خانواده یا دوستان او را ببیند و هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره مراجع را با آنها درمیان بگذارد. استثنا: اگر احتمال آسیب به‌خود یا فرد دیگر در جلسه بیان شود، درمانگر باید حتی درصورت موافق نبودن، به خانواده فرد، یا فرد در معرض خطر، یا مراجع قانونی اطلاع دهد.
۲- ارجحیت منافع مراجع: همه آنچه در جریان درمان انجام می‌شود باید برای نیازها و منافع درمانجو باشد. هرگونه سؤال، صحبت، یا عمل دیگری که در جهت نیازهای درمانگر انجام شود انحراف از مسیر درمان است، حتی اگر فقط برای ارضای کنجکاوی درمانگر باشد.
۳- دوستانه شدن رابطه: هرگونه ارتباط دوستانه در خارج از محیط درمانی صدمات بسیار شدیدی به مراجع وارد می‌کند، حتی اگر در ابتدا برای او خوشایند باشد یا آنها بتوانند دوستان خوبی برای هم باشند.
۴- محیط اختصاصی: هرگونه جلسه‌ای در خارج از محیط درمانی مطب یا اتاق مشاوره، مثل کافی‌شاپ یا پارک یا مهمانی یا خانه یا سفر یا کلاس‌های هنری و ادبی، فاقد اثرات درمانی و با احتمال زیادی آسیب‌رسان خواهد بود.
۱- رازداری: وقتی فرد بزرگسال برای درمان فردی مراجعه می‌کند، درمانگر نباید بدون اطلاع و اجازه او افراد خانواده یا دوستان او را ببیند و هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره مراجع را با آنها درمیان بگذارد. استثنا: اگر احتمال آسیب به‌خود یا فرد دیگر در جلسه بیان شود، درمانگر باید حتی درصورت موافق نبودن، به خانواده فرد، یا فرد در معرض خطر، یا مراجع قانونی اطلاع دهد.
۲- ارجحیت منافع مراجع: همه آنچه در جریان درمان انجام می‌شود باید برای نیازها و منافع درمانجو باشد. هرگونه سؤال، صحبت، یا عمل دیگری که در جهت نیازهای درمانگر انجام شود انحراف از مسیر درمان است، حتی اگر فقط برای ارضای کنجکاوی درمانگر باشد.
۳- دوستانه شدن رابطه: هرگونه ارتباط دوستانه در خارج از محیط درمانی صدمات بسیار شدیدی به مراجع وارد می‌کند، حتی اگر در ابتدا برای او خوشایند باشد یا آنها بتوانند دوستان خوبی برای هم باشند.
۴- محیط اختصاصی: هرگونه جلسه‌ای در خارج از محیط درمانی مطب یا اتاق مشاوره، مثل کافی‌شاپ یا پارک یا مهمانی یا خانه یا سفر یا کلاس‌های هنری و ادبی، فاقد اثرات درمانی و با احتمال زیادی آسیب‌رسان خواهد بود.
حقوق مراجعان روان درمانی
در بخش پیشین این نوشته به تعدادی از حقوق مراجعان روان درمانی که عدم‌رعایت آنها از سمت درمانگر می‌تواند منجر به کاهش تأثیر درمان یا حتی آسیب به درمانجو یا درمانگر شود اشاره شد: رازداری، ارجحیت منافع درمانجو، عدم‌تغییر رابطه درمانی به رابطه دوستانه، انجام درمان فقط در محیط درمانی و عدم‌تماس فیزیکی.
در ادامه به تعداد دیگری از حقوق مراجعان پرداخته خواهد شد.
1- درمان دارویی: ممکن است برای درمان سریع‌تر یا کامل تر، در کنار روان‌درمانی به مصرف دارو نیاز داشته باشید. البته هرگز به توصیه روانشناس و بدون ویزیت پزشک، دارو مصرف نکنید.
2-درمان همزمان آشنایان: اگر کسی از نزدیکان شما مایل است روان‌درمانی‌اش را با درمانگر شما شروع کند، موافقت یا عدم‌موافقت شما به‌عنوان درمانجو‌ی اول مهم است. اگر از اینکه فرد آشنای شما، درمانگر مشترک با شما داشته باشد احساس خوبی ندارید به درمانگر خود بگویید.
3- ارتباط مجازی: امروزه، ارتباط مجازی درمانگر و درمانجو مورد مناقشه است. اگر ارتباط مجازی بدون تعیین قوانین و چارچوب مشخص صورت گیرد یا اطلاعات زندگی شخصی درمانگر را فاش کند، می‌تواند روند درمان را مختل کرده و به درمانگر و درمانجو صدمه بزند.
4-تصمیم‌گیری به جای مراجع: درمانگر حرفه‌ای برای شما تصمیم نمی‌گیرد. اگر درمانگر شما درباره ازدواج، بچه دار شدن، مهاجرت یا هر تصمیم بزرگ یا کوچک دیگرتان، به‌صورت مستقیم نظر یا دستوری ابراز کرد، احتمالا در مسیر مخالف درمان و استقلال در حرکت هستید.
5-قضاوت شخصی: درمانگر نباید در جلسه درمانی قضاوت‌گر باشد. اگر از اینکه درمانگرتان شما را قضاوت کرده یا دیدگاه شخصی و نه علمی او به جلسه وارد شده است، حتما درباره احساس خود به او بازخورد بدهید.
*فاطمه کمالو در بخش پیشین این نوشته به تعدادی از حقوق مراجعان روان درمانی که عدم‌رعایت آنها از سمت درمانگر می‌تواند منجر به کاهش تأثیر درمان یا حتی آسیب به درمانجو یا درمانگر شود اشاره شد: رازداری، ارجحیت منافع درمانجو، عدم‌تغییر رابطه درمانی به رابطه دوستانه، انجام درمان فقط در محیط درمانی و عدم‌تماس فیزیکی.
در ادامه به تعداد دیگری از حقوق مراجعان پرداخته خواهد شد.
1- درمان دارویی: ممکن است برای درمان سریع‌تر یا کامل تر، در کنار روان‌درمانی به مصرف دارو نیاز داشته باشید. البته هرگز به توصیه روانشناس و بدون ویزیت پزشک، دارو مصرف نکنید.
2-درمان همزمان آشنایان: اگر کسی از نزدیکان شما مایل است روان‌درمانی‌اش را با درمانگر شما شروع کند، موافقت یا عدم‌موافقت شما به‌عنوان درمانجو‌ی اول مهم است. اگر از اینکه فرد آشنای شما، درمانگر مشترک با شما داشته باشد احساس خوبی ندارید به درمانگر خود بگویید.
3- ارتباط مجازی: امروزه، ارتباط مجازی درمانگر و درمانجو مورد مناقشه است. اگر ارتباط مجازی بدون تعیین قوانین و چارچوب مشخص صورت گیرد یا اطلاعات زندگی شخصی درمانگر را فاش کند، می‌تواند روند درمان را مختل کرده و به درمانگر و درمانجو صدمه بزند.
4-تصمیم‌گیری به جای مراجع: درمانگر حرفه‌ای برای شما تصمیم نمی‌گیرد. اگر درمانگر شما درباره ازدواج، بچه دار شدن، مهاجرت یا هر تصمیم بزرگ یا کوچک دیگرتان، به‌صورت مستقیم نظر یا دستوری ابراز کرد، احتمالا در مسیر مخالف درمان و استقلال در حرکت هستید.
5-قضاوت شخصی: درمانگر نباید در جلسه درمانی قضاوت‌گر باشد. اگر از اینکه درمانگرتان شما را قضاوت کرده یا دیدگاه شخصی و نه علمی او به جلسه وارد شده است، حتما درباره احساس خود به او بازخورد بدهید.
روانپزشک
مرجع : میگنا به نقل از روزنامه همشهری
