جنگ شناختی اغلب به معنای هدف قرار دادن قوه شناختی عموم مردم و نخبگان جامعه است تا از طریق مدیریت ادراک، هیجانات، ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها و رفتارها، تغییرات عمده‌ای در آن‌ها ایجاد شود.
این نوع جنگ، که به عنوان شکل پیشرفته و تکامل‌یافته‌تر جنگ روانی شناخته می‌شود که ذهن انسان را به میدان نبرد تبدیل میکند و تلاش دارد نه تنها آنچه افراد فکر می‌کنند بلکه نحوه تفکر و عملکرد آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار رسانه تاب آوری در ادامه آورده است در این جنگ، اطلاعات به عنوان سلاح اصلی به کار می‌روند و می‌توانند شامل داده‌های جهت‌دار، نادرست یا دستکاری‌شده باشند که به صورت هدفمند باورها و احساسات افراد را تغییر می‌دهند.
این نوع جنگ، که به عنوان شکل پیشرفته و تکامل‌یافته‌تر جنگ روانی شناخته می‌شود که ذهن انسان را به میدان نبرد تبدیل میکند و تلاش دارد نه تنها آنچه افراد فکر می‌کنند بلکه نحوه تفکر و عملکرد آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار رسانه تاب آوری در ادامه آورده است در این جنگ، اطلاعات به عنوان سلاح اصلی به کار می‌روند و می‌توانند شامل داده‌های جهت‌دار، نادرست یا دستکاری‌شده باشند که به صورت هدفمند باورها و احساسات افراد را تغییر می‌دهند.
فرهنگ و تاب‌آوری فرهنگی نقش بسیار مهمی در مقابله با جنگ شناختی دارند، چرا که جنگ شناختی به معنای تبدیل ذهن انسان به میدان نبرد است و هدف آن تغییر باورها، نحوه تفکر و رفتار افراد به نفع دشمن است.
تأثیرات جنگ شناختی بر امنیت ملی بسیار گسترده و عمیق است. این جنگ می‌تواند باعث ایجاد گسست عاطفی و ادراکی بین مردم و نخبگان با حاکمیت شود، سرمایه اجتماعی را تضعیف کند و اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی را کاهش دهد.
دشمن در جنگ شناختی با هدف قرار دادن سه نقطه اصلی یعنی تحریف واقعیت‌ها، ایجاد یأس و ناامیدی، و زیر سوال بردن ارزش‌ها و سنت‌های دینی و ملی، تلاش میکند تا انسجام و همبستگی اجتماعی را از بین ببرد و جامعه هدف را به سمت فروپاشی روانی و اجتماعی سوق دهد. به این ترتیب، امنیت ملی که مبتنی بر ثبات سیاسی، اجتماعی و روانی جامعه است، به شدت آسیب می‌بیند و زمینه برای نفوذ و تسلط دشمن فراهم می‌شود.
از نظر روش‌های مقابله با جنگ شناختی، افزایش آگاهی و بصیرت عمومی، ارتقای سواد رسانه‌ای و شناخت تکنیک‌های جنگ شناختی اهمیت فراوانی دارد. تاب‌آوری جامعه در برابر این نوع جنگ، یعنی توانایی مقاومت و بازسازی روانی و اجتماعی در برابر حملات شناختی، نقش کلیدی ایفا میکند. تاب‌آوری در اینجا به معنای حفظ و تقویت قدرت تفکر مستقل، تحلیل درست اطلاعات و عدم تسلیم در برابر دستکاری‌های روانی است که می‌تواند از فروپاشی اجتماعی و سیاسی جلوگیری کند.
یکی از ویژگی‌های مهم جنگ شناختی، استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات است که این جنگ را از حالت سنتی به جنگی پیچیده و چندبعدی تبدیل کرده است. رسانه‌های اجتماعی، شبکه‌های اینترنتی و پیام‌رسان‌های موبایل به عنوان ابزارهای اصلی در این جنگ به کار گرفته می‌شوند تا پیام‌های جهت‌دار و اغلب مخرب به سرعت و به طور گسترده پخش شوند و ذهن جمعی را هدف قرار دهند.
این ابزارها امکان دسترسی به عمق شناختی افراد را فراهم کرده و باعث می‌شوند که جنگ شناختی به شکل موذیانه و نامحسوس انجام شود.
دکتر محمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی تاب آوری فرهنگی هویت محور در ادامه اضافه میکند تجربیات جهانی نشان داده است تأثیر جنگ شناختی بر امنیت ملی می‌تواند به فروپاشی اراده جمعی و کاهش تاب‌آوری ملی منجر شود، به طوری که جامعه دیگر توان مقاومت را نداشته باشد و به راحتی تحت سلطه قرار گیرد. این موضوع اهمیت تدوین راهکارهای استراتژیک برای تقویت تاب‌آوری ملی را دوچندان میکند. راهکارهایی مانند ارتقای سواد رسانه‌ای، آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی، افزایش آگاهی عمومی نسبت به جنگ شناختی و بهره‌گیری از آموزه‌های فرهنگی و دینی می‌تواند به عنوان سپری در برابر این تهدیدات عمل کند.
فرهنگ و تاب‌آوری فرهنگی نقش بسیار مهمی در مقابله با جنگ شناختی دارند، چرا که جنگ شناختی به معنای تبدیل ذهن انسان به میدان نبرد است و هدف آن تغییر باورها، نحوه تفکر و رفتار افراد به نفع دشمن است.
تاب‌آوری فرهنگی به معنای توانایی یک سیستم فرهنگی در پشت سر گذاشتن سختی‌ها، کنار آمدن با تغییرات و تداوم پیشرفت است. در این معنا تاب‌آوری بر اساس پیشینه فرهنگی، ارزش‌ها، زبان، آداب و رسوم و هنجارهای فرهنگی شکل می‌گیرد و به افراد و جامعه کمک میکند تا در شرایط بحرانی و تهدیدات شناختی دچار آسیب نشوند و بتوانند بر سختی‌ها غلبه کنند.
در واقع، تاب‌آوری فرهنگی نه تنها بر ویژگی‌های فردی و روانشناختی بلکه بر عوامل اجتماعی و فرهنگی نیز تکیه دارد که باعث می‌شود جامعه در برابر حملات شناختی دشمن مقاوم‌تر شود و انسجام و هویت فرهنگی خود را حفظ کند.
در جنگ شناختی که با استفاده از رسانه‌های اجتماعی، فضای سایبری و ابزارهای روانشناختی انجام می‌شود، دشمن تلاش میکند با ایجاد شک و تردید، قطبی‌سازی افکار، رادیکالیزه کردن گروه‌ها و تضعیف اراده جمعی، جامعه را از درون بشکند و اراده مقاومت آن را از بین ببرد.
در این شرایط، تاب‌آوری فرهنگی به همراه سواد رسانه‌ای و تاب‌آوری رسانه‌ای، به عنوان ابزار یا شد بهتر بتوان گفت " سلاح " مقابله عمل می‌کنند. سواد رسانه‌ای به افراد این امکان را می‌دهد که پیام‌های رسانه‌ای را به طور انتقادی بررسی کرده، اخبار جعلی و دستکاری‌های اطلاعاتی را شناسایی کنند و از مصرف‌کنندگان منفعل به شهروندان فعال و آگاه تبدیل شوند.
تاب‌آوری فرهنگی با تقویت آگاهی دینی، بصیرت، شناخت تکنیک‌های جنگ شناختی و تکیه بر آموزه‌های فرهنگی و دینی، به حفظ هویت و مقاومت جامعه در برابر تغییرات تحمیلی دشمن کمک میکند.
فرهنگ و تاب‌آوری فرهنگی به عنوان پشتوانه‌ای قوی، کشور را در جنگ شناختی مقاوم ساخته و از فروپاشی روانی و اجتماعی جلوگیری می‌کنند، به طوری که جامعه بتواند با حفظ انسجام و هویت خود، در برابر تهدیدات پیچیده شناختی و رسانه‌ای دشمن ایستادگی کند.
خاتمه کلام اینکه جنگ شناختی یک تهدید نوین و پیچیده است که ذهن و ادراک انسان‌ها را هدف قرار می‌دهد و تأثیرات عمیقی بر امنیت ملی دارد. تاب‌آوری در برابر این نوع جنگ، به معنای توانایی جامعه در حفظ انسجام، هویت و قدرت تصمیم‌گیری مستقل است که می‌تواند از فروپاشی اجتماعی و سیاسی جلوگیری کند و امنیت ملی را تضمین نماید.
منبع: میگنا
