سایت تخصصی روانشناسی

مجید صفاری نیا در گفت و گو با  ایرنا اظهار کرد: کودکان امروز از نظر بعد شناختی، موفق هستند اما برای ارتباط با دیگران و بیان احساسات و عواطف خود همچنین در زمینه حل مساله، ابتکار، خلاقیت و نوآوری نتوانسته اند به موفقیت دست یابند.
صفاری نیا ادامه داد: آنان افراد آسیب پذیری هستند و در هر برهه ای از زمان ممکن است گرفتار تفکرات سطحی و اشتباه شوند و اگر این افراد در موقعیت هایی با سطح بالای تاثیرگذاری بر ناخودآگاه قرار گیرند، تاثیر سوء بر رفتار آنان خواهد داشت.
وی اظهار کرد: به عنوان نمونه در چند سال گذشته، فعالیت شرکت های هرمی رواج یافت و با وجود اینکه عامه مردم می دانستند که فعالیت اینگونه شرکت ها خطراتی دارد و منجر به ورشکستگی و کلاهبرداری و ناکامی خواهد شد اما با وجود این افرادی بودند که در این شبکه ها عضویت داشتند چون این برنامه، خرد افراد را تسخیر و قوانین و دستورات خود را بر رفتار آنان حاکم می کرد.
این روانشناس افزود: افراد تلقین پذیر، افرادی که وابستگی عاطفی دارند و از استقلال فردی کمتری برخوردارند، افراد دارای هوش عاطفی و هوش هیجانی پایین و یا دارای عزت نفس ضعیف، ممکن است درگیر بازی های مخرب شوند و قوانین بازی را بپذیرند، تبعیت کنند و آسیب ببینند.
وی درباره بازی های رایانه ای و اینترنتی اظهار کرد: بازی های رایانه ای حدود 60 سال پیش یعنی از دهه 1960، با فعالیت شرکت آتاری در دنیا ترویج یافت و با فاصله کوتاهی به ایران رسید که این نوع بازی ها طرفداران بسیاری در میان گروه های مختلف سنی دارد.

** بازی های رایانه ای هم فرصت دارد هم تهدید
این روانشناس، بازی های رایانه ای را دارای فرصت ها و تهدیدهای بسیاری دانست و افزود: بازی های رایانه ای در افزایش خلاقیت، هوش، هماهنگی حسی و حرکتی کودکان، کامل کردن اوقات فراغت، پاسخگویی به نیاز کنجکاوی، تخیل و افزایش نوآوری موثر است و اینها جنبه های اثربخش بازی های رایانه ای به شمار می آید.
صفاری نیا درباره جنبه های منفی بازی در فضای مجازی، گفت: این نوع بازی ها به دلیل طراحی و شبیه سازی واقعیت، فرد بازی کننده را بسیار تحت تاثیر قرار می دهد و مهیج بودن آن باعث شود تا افراد، ساعت ها مشغول و درگیر بازی باشند و این مساله به اعتیاد به بازی می انجامد و زندگی عادی افراد را دچار اختلال می کند.
این روانشناس به بازی های صلح آمیز اشاره کرد و ادامه داد: بازی های صلح آمیز مبتنی بر دانش است و جنبه آموزشی بر جنبه سرگرمی برتری دارد و البته در رشد و پرورش ابعاد مختلف شخصیت افراد به ویژه کودکان می تواند تاثیر مستقیم داشته باشد؛ مثلا در گذشته بازی در زمینه شهرسازی میان کودکان و نوجوانان رواج داشت که بسیاری از بچه های دبیرستانی ترغیب شدند به رشته عمران و معماری بروند.
وی به بازی های رقابتی و مبارزه طلبانه اشاره کرد و افزود: بازی های رقابتی و جنگجویانه اگرچه در ظاهر به صورت رقابت های ورزشی شبیه سازی شده است اما بار رقابتی شدید در این نوع بازی ها جنبه تخریب کننده دارد و در زندگی واقعی افراد هم اثر سوء می گذارد.
صفاری نیا به بازی نهنگ آبی اشاره کرد و یادآور شد: بازی نهنگ آبی که اخیرا در دنیا مطرح شده است، در واقع بازی ماجراجویانه ای است که ماهیت آن هیجان برانگیز است و فرد بازی کننده را آنقدر درگیر بازی می کند که او مجذوب می شود و درنتیجه، خودآگاهی او از بین می رود و فرایند بازی و تفکر آن بر رفتار فرد به طور ناخودآگاه حاکم می شود.

** خانواده ها برای پرورش ابعاد مختلف شخصیت فرزندان، هزینه و زمان در نظر بگیرند
صفاری نیا اظهار کرد: خانواده ها به زعم خود برای تربیت فرزندان از هیچ چیز دریغ نمی کنند و سعی می کنند تمام آنچه کودکان لازم دارند، فراهم کنند و اغلب تصور می کنند، اگر بچه را در یک محیط آموزشی مناسب ثبت نام کند و یا هزینه زیادی برای کلاس ها و دوره های آموزشی مختلف بپردازند، دیگر تمام است؛ در صورتی که اینطور نیست و در این حالت خانواده تنها به پرورش هوش شناختی بچه تمرکز کرده است.
این روانشناس یادآور شد: پرورش شخصیت افراد ابعاد مختلفی دارد؛ بعد شناختی، بعد عاطفی، بعد اجتماعی، بعد فیزیولوژیکی و زیستی از جمله این ابعاد است و این درحالیست که همه این ابعاد باید در کنار یکدیگر و به موازات هم رشد کند.
وی تصریح کرد: والدین باید همانگونه که به فراگیری فیزیک و هندسه تاکید دارند و برای کلاس های فوق العاده دروس مختلف، هزینه می کنند، به همان میزان و شاید بتوان گفت بیشتر، برای پرورش ابعاد مختلف شخصیت فرزندان هزینه و زمان در نظر بگیرند.
صفاری نیا به آداب زندگی در قالب ده مهارت اشاره کرد و افزود: خودآگاهی، همدلی، ارتباط موثر، تصمیم گیری، روابط بین فردی، حل مساله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی مقابله با استرس، توانایی مقابله با هیجانات مهارت هایی است که از سال 1990، سازمان ملل متحد در کشورهای مختلف به عنوان ضرورت های زندگی بر آن تاکید داشته است و آموزش این مهارت ها را ضروری دانسته است.
این روانشناس خاطرنشان کرد: معمولا این اتفاق نمی افتد و به نظر می رسد که هر چه جلوتر می رویم، بچه ها توان و مهارت های اجتماعی کمتری نسبت به نسل های پیشین دارند و در نتیجه این روند، بسیاری از آسیب های اجتماعی همچنان حل نشده باقی می ماند؛ به عنوان نمونه معضل اعتیاد در جامعه حل نمی شود و هر روز انواع جدیدی از مواد مخدر می آید زیرا افراد مهارت های مقابله و روبرو شدن با این مساله را ندارند.

** افراد هر 15 دقیقه یک بار، تلفن همراه خود را چک می کنند
صفاری نیا درباره تاثیر فضای مجازی در زندگی نسل امروز گفت: براساس مطالعات جدید در دنیا، افراد هر 15 دقیقه یک بار، گوشی تلفن همراه خود را در هر شرایطی که باشند، چک می کنند و دسترسی به فضای مجازی و وسایل ارتباطی نوین، ضرورت توسعه است و امروز هیچ کس نمی تواند بدون وسایل ارتباطی جدید، زندگی کند اما آسیب های آن باید جدی گرفته شود زیرا آسیب های فضای مجازی واقعی است و زندگی افراد را دگرگون می کند.

**خانواده ها درک لازم را از خطرات فضای مجازی ندارند
وی درباره آسیب های فضای مجازی گفت: خانواده ها درک لازم را از خطرات فضای مجازی ندارند و متاسفانه بسیاری از خانواده ها از آسیب های فضای مجازی برای فرزندان خود غفلت می کنند و اغلب به جنبه های مثبت نظیر فراگیری زبان انگلیسی و یا مشغول بودن فرزندان و آرام و قرار گرفتن آنان، توجه دارند این درحالیست که هر سن اقتضای خود را دارد و با مشغول شدن کودکان در فضای مجازی یا بازی های رایانه ای نباید از جست و خیز و تحرک بچه ها کاست.

** علائم وابستگی به فضای مجازی و بازی های رایانه ای شبیه اعتیاد است
صفاری نیا اضافه کرد: اعتیاد به فضای مجازی و بازی در آخرین ویراست طبقه بندی بیماری های روانی جای ندارد اما علائم وابستگی به فضای مجازی و بازی های رایانه ای شبیه اعتیاد است و اگرچه فراوانی آن زیاد نیست اما مراقبت ها و نظارت والدین در پیشگیری از این مساله بسیار تاثیر گذار است.
این روانشناس به خانواده ها توصیه کرد، در مورد زمان بندی، نوع استفاده از فضای مجازی و بازی هایی که کودکان انجام می دهند، مراقبت های لازم را داشته باشند.