وسواس در نوجوانان معمولاً از اضطراب و بیکاری ناشی می‌شود. تذکر و نصیحت مشکل را تشدید می‌کند، نه درمان. به‌جای حرف‌زدن، باید محیط آرام، برنامه‌ی روزانه‌ی فعال و فعالیت‌های متنوع برایش فراهم کنید و حتماً به روان‌شناس متخصص مراجعه نمایید.
به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین سیدعلیرضا تراشیون در یک پرسش و پاسخی به موضوع «راهکارهای مؤثر برای برطرف کردن وسواس» پرداخت که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
* پرسش:
حدود هفت‌هشت ماه است که پسر چهارده ساله‌ام دچار وسواس شده؛ یعنی نه‌تنها در شستن و آب کشیدن، بلکه مثلاً در برنامه‌ریزی درسی‌اش هم وسواس زیادی به خرج می‌دهد. برنامه‌هایش را خیلی منظم می‌چیند، بعد دوباره همه را از نو درمی‌آورد و یکی‌یکی داخل کشویش می‌گذارد.
یک‌مقدار هم حالت‌های نامتعادلی پیدا کرده؛ مثلاً در حال راه رفتن است، وسط راه ناگهان مکث می‌کند و به چیزی فکر می‌کند. با او صحبت می‌کنم و می‌گویم این کار را نکن، اما هیچ نتیجه‌ای ندارد.
می‌خواستم بدانم چه رفتاری باید با او داشته باشم؟
* پاسخ:
اصلاً درمانِ چنین حالتی با صحبت کردن نیست. مثلاً شما نمی‌توانید یک بچه تب‌دار را بنشانید روبه‌رویتان و مدام بگویید: «مادرجون، تب خوب نیست، نباید تب داشته باشی!» درست است که او می‌فهمد تب بد است و بدن را ضعیف می‌کند، اما تب با حرف خوب نمی‌شود.
یکی از نکات راهبردی در برخورد با مشکلات فرزندان این است که فکر نکنیم با نصیحت و توصیه می‌توانیم مشکلشان را حل کنیم.
دقیقاً این حالت‌هایی که در فرزندتان شمرده‌اید، می‌تواند دو علت داشته باشد، یا بهتر بگویم، دو ریشه:
ریشه‌ی اول اضطراب است. معمولاً وسواس‌ها ریشه در اضطراب دارند. وقتی فرد مضطرب می‌شود، یکی از واکنش‌هایی که ممکن است نشان دهد، انجام رفتارهای وسواس‌گونه است.
اما اینکه دقیقاً بتوانیم بگوییم این کودک دچار وسواس است یا نه، باید حتماً زیر نظر مشاور و روان‌شناس بررسی شود. حتماً مراجعه کنید تا ارزیابی شود.
علت دوم، که می‌توان گفت علتِ مکمل اضطراب است، بیکاری است.
اضطراب همراه با بیکاری باعث تشدید وسواس می‌شود. سعی کنید عواملی را که اضطراب‌زا هستند، کاهش دهید.
گاهی ما والدین ناخودآگاه به فرزندمان اضطراب منتقل می‌کنیم. مثلاً می‌گوییم: «نزدیک امتحاناته، باید درس بخونی، دیر شد، این همه درس مونده!» همین جملات، اضطراب را افزایش می‌دهند.
نکته‌ی دیگر، همان مسئله‌ی بیکاری است. بعضی از بچه‌ها دقت‌نظر و حساسیت بالایی دارند؛ اگر بیکار باشند، این حساسیت‌ها تشدید می‌شود. بنابراین، هرچه فعال‌تر و پرکارتر باشند، بهتر است.
مثلاً همین‌طور که مادرشان می‌گوید «نیم ساعت می‌رود در دستشویی می‌نشیند»، ممکن است اگر در مدرسه بررسی شود، چنین رفتاری نداشته باشد. پس لازم است فعالیت‌ها و مشغله‌هایی برایش طراحی کنید تا هم جسمش مشغول باشد و هم فکرش.
نکته‌ی آخر هم اینکه:
اگر می‌خواهید این حالت در او کمتر شود، سعی کنید تذکرات مکرر را کم کنید. دیده‌اید مادر می‌گوید: «بهش می‌گم، توضیح می‌دم، قبول می‌کنه ولی اصلاح نمی‌شه!» در بسیاری از موارد، همین تذکراتِ زیاد باعث می‌شود کودک به آن موضوع حساس‌تر و وسواسی‌تر شود و مشکل در ذهنش نهادینه گردد.
