هنگامی که با محیط طبیعی در ارتباط هستیم، استرس و اضطراب به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این پدیده ناشی از تأثیرات مثبتی است که طبیعت بر روان و جسم انسان دارد. ارتباط با طبیعت، مانند حضور در فضاهای سبز، جنگل‌ها، پارک‌ها یا کنار دریا، حس آرامش، کاهش فشارهای عصبی و بهبود وضعیت روحی را به همراه دارد.
به گزارش میگنا مطالعات متعدد نشان داده‌اند که گذراندن وقت در محیط‌های طبیعی باعث کاهش سطح هورمون‌های استرس و افزایش فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک می‌شود که در نتیجه موجب بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب می‌گردد. همچنین، این ارتباط امکان بازسازی روانی و بازیابی انرژی ذهنی را فراهم می‌آورد و احساس تعلق به محیط را در انسان تقویت می‌کند که خود عاملی مهم در کاهش اضطراب است.
عفت حیدری روانشناس اجتماعی و فرهنگ یار تاب آوری ایران در ادامه آورده است ارتباط با محیط طبیعی همچنین مهارت‌های تاب آوری روانی افراد را بهبود می‌بخشد. تاب آوری به معنای توانایی فرد یا گروه برای مقابله و تحمل فشارهای روانی و بازگشت به وضعیت تعادل پس از مواجهه با بحران‌هاست.
حضور در طبیعت مولد حس امنیت و آرامش است و به افراد کمک می‌کند تا با مشکلات و استرس‌های زندگی به شیوه‌های مثبت و سازنده مقابله کنند. محققان در دانشگاه حکیم سبزواری به اهمیت تاب آوری محیط زیست اشاره کرده‌اند و معتقدند تاب آوری روانی انسان ریشه در محیط طبیعی و اقلیم زندگی فرد دارد. بنابراین، حفاظت و ارتباط با محیط طبیعی به طور مستقیم بر افزایش تاب آوری تأثیرگذار است.
از سوی دیگر، نقش تاب آوری در مدیریت و کاهش استرس و اضطراب بر هیچ‌کس پوشیده نیست. افراد تاب آور مهارت‌های حل مسئله را به خوبی دارا هستند و به جای تمرکز بر مشکلات، به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه و مثبت می‌گردند. این نگرش باعث می‌شود که استرس کمتری را تجربه کنند، زیرا احساس کنترل و تسلط بر شرایط دارند. همچنین، پذیرش و سازگاری با تغییرات جزو ویژگی‌های بارز افراد تاب آور است. آن‌ها تغییرات را به عنوان بخش طبیعی زندگی می‌پذیرند و از راه‌کارهای سازگارانه برای کاهش فشارهای روانی استفاده می‌کنند.
این مهارت‌ها به کاهش احساس اضطراب و نگرانی‌های ناشی از ناپایداری‌های زندگی کمک می‌کند. افزون بر این، مدیریت هیجانات و خودکنترلی از دیگر اضلاع تاب آوری است که توانایی افراد را در کنترل اضطراب و تصمیم‌گیری منطقی افزایش می‌دهد.
به طور خاص، حضور در طبیعت به واسطه ترشح هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین، که در اثر فعالیت‌های بدنی در محیط بیرون رخ می‌دهد، به تقویت تاب آوری روانی و کاهش اضطراب کمک می‌کند. ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا و یوگا که اغلب در فضاهای باز انجام می‌شوند، نه تنها به سلامت جسمانی کمک می‌کنند، بلکه باعث افزایش انرژی، بهبود کیفیت خواب و ایجاد احساس مثبت می‌شوند که همگی عوامل مؤثر بر افزایش تاب آوری فردی است.
همچنین فعالیت‌های گروهی ورزشی در محیط طبیعی، حس تعلق اجتماعی و شبکه حمایتی افراد را تقویت می‌کند که در شرایط بحرانی نقش مهمی در حفظ سلامت روان و تاب آوری دارند.
درس‌هایی که از ارتباط با طبیعت می‌آموزیم و نقش آن در تاب آوری، کاربردهای متعددی برای گروه‌های مختلف مانند جوانان، درمانگران و والدین دارد. کتاب «روش‌های نوین تاب آوری و بهزیستی جوانان» که به قلم نیکول نیکوترا، جولی آن لیزر و ماریا است و توسط دکتر محمدرضا مقدسی و عفت حیدری ترجمه و توسط انتشارات ورجاوند منتشر شده است، پیشنهاد می‌کند استفاده از طبیعت، هنر، بازی و تعامل با حیوانات از روش‌های نوین و خلاقانه برای افزایش تاب آوری و بهزیستی جوانان است. این کتاب نشان می‌دهد که جوانان از طریق این فعالیت‌ها مهارت‌های زندگی، اعتماد به نفس و تاب آوری خود را تقویت کرده و قادر به مواجهه بهتر با چالش‌های زندگی خواهند بود.
کتاب روش‌های نوین تاب آوری، تأکید می‌کند که مداخلات درمانی سنتی به دلیل عدم تطابق با نیازهای متنوع جوانان، باعث ایجاد مقاومت و نتایج نامطلوب می‌شوند، اما استراتژی‌های نوین مبتنی بر توانمندسازی، بهزیستی و تاب آوری، بستر مناسبی برای رشد سالم و شادابی این گروه سنی فراهم می‌آورد. این روش‌ها به درمانگران و مشاوران امکان می‌دهد به صورت خلاق و اثربخش با جوانان تعامل کنند و مسیر بهبود تاب آوری را تسریع کنند.
از نظر کاربردهای تازه در حوزه تاب آوری، مداخلات مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و ذهن آگاهی از روش‌های نوین و اثربخش محسوب می‌شوند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد تأکید بر پذیرش افکار و احساسات منفی و تمرکز بر زمان حال دارد و به جای مقاومت در برابر این احساسات، افراد را به اتخاذ رفتارهای متعهدانه ترغیب می‌کند. درمان مبتنی بر ذهن آگاهی نیز آموزش می‌دهد که چگونه با نگرشی بدون قضاوت، افکار و احساسات را مشاهده و مدیریت کنیم که این مهارت‌ها تأثیر به‌سزایی در افزایش تاب آوری دارند.
ختم کلام اینکه، کتاب «روش‌های نوین تاب آوری و بهزیستی جوانان» از انتشارات ورجاوند مرجعی معتبر و کاربردی در این زمینه است که به معرفی روش‌های خلاقانه، مبتنی بر شواهد و توانمند محور برای ارتقاء تاب آوری و بهزیستی روانی جوانان پرداخته و توصیه می‌کند تا برنامه‌ها و مداخلات درمانی، علاوه بر جنبه‌های نظری، از تجربه‌های عملی و فعالیت‌های متنوع مانند بهره‌گیری از طبیعت بهره‌مند شوند تا مسیر رشد و بهبود تاب آوری تسهیل گردد. چنین منابعی به متخصصان روانشناسی، مشاوران و والدین ابزارهای موثر برای حمایت از جوانان در مواجهه با استرس‌های روانی و اجتماعی ارائه می‌دهند.
به گزارش میگنا مطالعات متعدد نشان داده‌اند که گذراندن وقت در محیط‌های طبیعی باعث کاهش سطح هورمون‌های استرس و افزایش فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک می‌شود که در نتیجه موجب بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب می‌گردد. همچنین، این ارتباط امکان بازسازی روانی و بازیابی انرژی ذهنی را فراهم می‌آورد و احساس تعلق به محیط را در انسان تقویت می‌کند که خود عاملی مهم در کاهش اضطراب است.
عفت حیدری روانشناس اجتماعی و فرهنگ یار تاب آوری ایران در ادامه آورده است ارتباط با محیط طبیعی همچنین مهارت‌های تاب آوری روانی افراد را بهبود می‌بخشد. تاب آوری به معنای توانایی فرد یا گروه برای مقابله و تحمل فشارهای روانی و بازگشت به وضعیت تعادل پس از مواجهه با بحران‌هاست.
حضور در طبیعت مولد حس امنیت و آرامش است و به افراد کمک می‌کند تا با مشکلات و استرس‌های زندگی به شیوه‌های مثبت و سازنده مقابله کنند. محققان در دانشگاه حکیم سبزواری به اهمیت تاب آوری محیط زیست اشاره کرده‌اند و معتقدند تاب آوری روانی انسان ریشه در محیط طبیعی و اقلیم زندگی فرد دارد. بنابراین، حفاظت و ارتباط با محیط طبیعی به طور مستقیم بر افزایش تاب آوری تأثیرگذار است.
از سوی دیگر، نقش تاب آوری در مدیریت و کاهش استرس و اضطراب بر هیچ‌کس پوشیده نیست. افراد تاب آور مهارت‌های حل مسئله را به خوبی دارا هستند و به جای تمرکز بر مشکلات، به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه و مثبت می‌گردند. این نگرش باعث می‌شود که استرس کمتری را تجربه کنند، زیرا احساس کنترل و تسلط بر شرایط دارند. همچنین، پذیرش و سازگاری با تغییرات جزو ویژگی‌های بارز افراد تاب آور است. آن‌ها تغییرات را به عنوان بخش طبیعی زندگی می‌پذیرند و از راه‌کارهای سازگارانه برای کاهش فشارهای روانی استفاده می‌کنند.
این مهارت‌ها به کاهش احساس اضطراب و نگرانی‌های ناشی از ناپایداری‌های زندگی کمک می‌کند. افزون بر این، مدیریت هیجانات و خودکنترلی از دیگر اضلاع تاب آوری است که توانایی افراد را در کنترل اضطراب و تصمیم‌گیری منطقی افزایش می‌دهد.
به طور خاص، حضور در طبیعت به واسطه ترشح هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین، که در اثر فعالیت‌های بدنی در محیط بیرون رخ می‌دهد، به تقویت تاب آوری روانی و کاهش اضطراب کمک می‌کند. ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا و یوگا که اغلب در فضاهای باز انجام می‌شوند، نه تنها به سلامت جسمانی کمک می‌کنند، بلکه باعث افزایش انرژی، بهبود کیفیت خواب و ایجاد احساس مثبت می‌شوند که همگی عوامل مؤثر بر افزایش تاب آوری فردی است.
همچنین فعالیت‌های گروهی ورزشی در محیط طبیعی، حس تعلق اجتماعی و شبکه حمایتی افراد را تقویت می‌کند که در شرایط بحرانی نقش مهمی در حفظ سلامت روان و تاب آوری دارند.
درس‌هایی که از ارتباط با طبیعت می‌آموزیم و نقش آن در تاب آوری، کاربردهای متعددی برای گروه‌های مختلف مانند جوانان، درمانگران و والدین دارد. کتاب «روش‌های نوین تاب آوری و بهزیستی جوانان» که به قلم نیکول نیکوترا، جولی آن لیزر و ماریا است و توسط دکتر محمدرضا مقدسی و عفت حیدری ترجمه و توسط انتشارات ورجاوند منتشر شده است، پیشنهاد می‌کند استفاده از طبیعت، هنر، بازی و تعامل با حیوانات از روش‌های نوین و خلاقانه برای افزایش تاب آوری و بهزیستی جوانان است. این کتاب نشان می‌دهد که جوانان از طریق این فعالیت‌ها مهارت‌های زندگی، اعتماد به نفس و تاب آوری خود را تقویت کرده و قادر به مواجهه بهتر با چالش‌های زندگی خواهند بود.
کتاب روش‌های نوین تاب آوری، تأکید می‌کند که مداخلات درمانی سنتی به دلیل عدم تطابق با نیازهای متنوع جوانان، باعث ایجاد مقاومت و نتایج نامطلوب می‌شوند، اما استراتژی‌های نوین مبتنی بر توانمندسازی، بهزیستی و تاب آوری، بستر مناسبی برای رشد سالم و شادابی این گروه سنی فراهم می‌آورد. این روش‌ها به درمانگران و مشاوران امکان می‌دهد به صورت خلاق و اثربخش با جوانان تعامل کنند و مسیر بهبود تاب آوری را تسریع کنند.
از نظر کاربردهای تازه در حوزه تاب آوری، مداخلات مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و ذهن آگاهی از روش‌های نوین و اثربخش محسوب می‌شوند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد تأکید بر پذیرش افکار و احساسات منفی و تمرکز بر زمان حال دارد و به جای مقاومت در برابر این احساسات، افراد را به اتخاذ رفتارهای متعهدانه ترغیب می‌کند. درمان مبتنی بر ذهن آگاهی نیز آموزش می‌دهد که چگونه با نگرشی بدون قضاوت، افکار و احساسات را مشاهده و مدیریت کنیم که این مهارت‌ها تأثیر به‌سزایی در افزایش تاب آوری دارند.
ختم کلام اینکه، کتاب «روش‌های نوین تاب آوری و بهزیستی جوانان» از انتشارات ورجاوند مرجعی معتبر و کاربردی در این زمینه است که به معرفی روش‌های خلاقانه، مبتنی بر شواهد و توانمند محور برای ارتقاء تاب آوری و بهزیستی روانی جوانان پرداخته و توصیه می‌کند تا برنامه‌ها و مداخلات درمانی، علاوه بر جنبه‌های نظری، از تجربه‌های عملی و فعالیت‌های متنوع مانند بهره‌گیری از طبیعت بهره‌مند شوند تا مسیر رشد و بهبود تاب آوری تسهیل گردد. چنین منابعی به متخصصان روانشناسی، مشاوران و والدین ابزارهای موثر برای حمایت از جوانان در مواجهه با استرس‌های روانی و اجتماعی ارائه می‌دهند.
