۱-روش اجراء

برای اجرای آزمون ،آزمایشگر آزمودنی را در کنار میز و روی یک صندلی می نشاند و خود نیز در روبروی او می نشیند. ارتفاع میز از سطح زمین و فاصله آن از چشم آزمودنی طوری باید باشد که آزمودنی تواند به راحتی تصاویر را بیند و مکعبها را دستکاری کند.

آزمایشگر ابتدا به مدت دو سه دقیقه با آزمودنی صحبت می کند. نام ،نام خانوادگی،سن،کلاس تحصیلی،شغل پدر،شغل مادر،تعداد خواهران،تعداد برادران و سؤالات دیگری می پرسد تا در این فاصله آزمودن با آزماینده انس بگیرد. ا زآزمون یا از اجرا کننده آن بیمناک ،وحشت زده یا ناراحت نباشد.آزماینده، ضمن مصاحبه با آزمودنی ،اطلاعات لازم را روی رگ نمره گذاری می نویسد.

آنگاه آزماینده جعبه مکعبها را باز کرده،همه آنها را روی میز و در دسترس آزمودنی می ریزد. البته آزمودنی نباید قبل از شروع رسمی آزمایش تصاویر دفترچه را بیند و در جریان آزمایش نیز فقط باید یک تصویر در جلو چشم داشته باشد.

اجرای آزمون،با توجه به موقعیت آزمودنی ،به طریق زیر انجام می گیرد:

۱-اجرای آزمون برای افرادی که زبان کلامی را می فهمند.

۲-اجرای آزمون برای افرادی که رنگها را نمی شناسند.

۳-اجرای آزمون برای افرادی که زبان کلامی را نمی فهمند.

آنچه در یر می آید،آزمودنیهای را در بر می گیرد که زبان کلام را می فهمند.

الف-شناساندن مکعبها-آزماینده می گوید:تمام این مکعبها مثل هم هستند. آنگاه یکی از آنها را نگه می دارد و در حالی که با انگشت به یکی از سطوح جانبی آن اشاره می کند،از آزمودنی می پرسد:این سطح چه رنگی است؟ پس از شنیدن پاسخ صحیح یا غلط ،به ترتیب هر یک از سه سطح جانبی دیگر را نشان می دهد و رنگ آن را می پرسد.حال نوبت به دو سطح دیگر مکعب ،که از دو رنگ تشکیل شده اند، می رسد. آزماینده با انگشت خود به هر یک از دو سطح اشاره می کند و به آزمودنی می گوید: شما در اینجا دو تا رنگ می بینید،آبی (انگشت آزماینده روی رنگ آبی) و زرد(انگشت آزماینده روی رنگ زرد) و در این طرف دو رنگ دیگر می بینید:سفید و قرمز. آنگاه مکعبی را که در دست دارد مخلوط مکعبهای دیگر می کند و می گوید:تکرار می کنم،تمام این مکعبها مثل هم هستند.

ب-آزمایش تمرینی (زمان آزاد).آزماینده ۴ مکعب به آزمودنی می دهد و از او می خواهد که با آنها یک مربع(یک چهار گوش) کاملا قرمز درست کند.اگر موفق نشد آزماینده به او کمک می کند،آنچه را که برای این کار لازم است شرح می دهد و منتظر می ماند تا طرح ساخته شود. آنگاه با گفتن«خوب»، چهار مکعب مورد استفاده را پهلوی مکعبهای دیگر می گذارد. حال دفترچه تصاویر را در جلو آزمودنی، در مقابل دست چپ او قرار می دهد و تصویر (۱) را باز می کند.

ج-آزمایش واقعی:تصویر شماره(۱)- آزماینده می گوید : حال از شما می خواهم که با مکعبها تصویری مثل این (اشاره به تصویر شماره۱) درست کنید. می بینید که این یکی باید قرمز و این یکی باید آبی باشد(با انگست نشان می دهد).با گفتن جمه«شروع کنید»، آزمودنی را به کار وا می دارد و همزمان با اوکرونومتر را نیز به کار می اندازد. اگر آزمودنی موففق شدبه تصویر شماره(۲) می پردازد، اما اگر نتوانست در حد اکثر زمان ازم،یعنی ۵/۱ دقیقه ،تصویر را سازد به او اجازه می دهد تا از زمان مجاز تجاوز کند،و در صورت لزوم او را در ساختن تصویر یاری می دهد. در این حات مسلما هیچ امتیازی به آزمودنی داده نمی شود.

تصویر (۲)-در مورد تصویر(۲) همان دستورات تصویر(۱) را به کار می برند یعنی آزماینده اسم رنگها را می گوید،با انگشت نشان می دهد و در صورت عدم موفیت به آزمودنی در ساختن تصویر کمک می کند.

تصاویر (۳) تا(۱۷)-آزماینده نه اسم رنگها را می گوید و نه کوچکترین کمکی به او می رساند. در مورد هر یک از تصاویر می گوید: حال تصویری مثل این درست کنید. وقتی تمام کردید به من نشان دهید. تصویر شماره (۳) را باز می ند و در حالی که می گوید شروع کنید کرونو متر را به کار می اندازد.

انجام دستورات فوق ،در مورد افرادی که خوب انس گرفته اند نخواهد بود بلکه باید دقت شود تا سه عمل زیر به طور همزمان انجام گیرد:برگردان صفحات دفترچه تصاویر، گفتن جمله «شروع کنید» و به راه انداختن کرونومتر. حداکثر زمان لازم برای ساختن هر تصویر ، هم در روی خود تصویر و هم در روی برگ نمره گذاری نوشته شده است.

-اگر آزمودنی نتوانست قبل از انقضای زمان مجاز تصویر را بسازد،آزماینده کرونومتر را از حرکت باز می دارد. زمان صرف شده را بطور دقیق روی برگ نمره گذاری و در مقابل تصویر یاد داشت می کند،مکعبهای استفاده شده را با مکعبهای دیگر مخلوط می کند، کرونومتر را روی صفر برمی گرداند و آنگاه به تصویر بعدی می پردازد.

-اگر آزمودنی نتوانست در فاصله زمانی مجاز تصویر را بسازد، آزماینده آزمایش را متوقف می کند،مکعبهای استفاده شده را در بین مکعبهای دیگر می گذارد، کرونومتر را روی صفر برمی گرداند و آنگاه می گوید: حالا این یکی را درست کنید(صفحه را برمی گرداند و تصویر بعدی را نشان می دهد).

-اگر آزمودنی قبل از پایان زمان مجاز از کوشش باز ایستد به خیال این که تصویر را ساخته است، حال آنکه تصویر ساخته شده درست نیست،آزماینده می گوید:این کاملا صحیح نیست. مدل را خوب نگاه کنید،سعی کنید عینا مثل آن بسازید.

-اگر آزمودنی قبل از پایان زمان مجاز از تلاش دست بردارد و در حالی که تصویر را درست ساخته است اما جرئت نمی کند که بگوید تمام کرده است،آزماینده می پرسد:تمام شد؟

-اگر آزمودنی قبل از پایان زمان مجاز منصرف شود،آزماینده باید تلاش کند تا او را به کمک جملات تشویق آمیز به کار وا دارد. اما نباید کوچکترین کمکی به او برساند.

-اگر به نظز برسد که آزمودنی فقط به رنگهایی که رو به بالاست توجه دارد و رنگهای دیگر را فراموش کرده است باید گفت:شما باید به رنگهایی که این تصویر را می سازند توجه کنید(اشاره به رنگهای لازم) .

-در جریان آزمایش ،اگر آزمودنی خواست جای دفترچه را عوض کند به او اجازه داده می شود که دفترچه را هر کجا که می خواهد بگذارد. اما اگر دفترچه را در جهت نامناسب قرار داد یا طوری گذاشت که مانع دستکاری مکعبها شد،حتما باید جای آن را اصلاح کرد. روشی که شرح داده شد باید در همه (۱۷) تصویر و بطور یکسان انجام گیرد،آزمایش هم بعد از سه شکست متوالی متوقف می شود.

۲-نمره گذاری

در نمره گذرای پاسخهای آزمایش تعریفی به حساب نمی آید.تنها به تصاویر (۱)تا (۱۷)نمره داده می شود. ساختن هر تصویر باید در زمان لازم انجام گیرد.هر تصویری که در پایان زمان لازم بطور صحیح ساخته نشود نمره ای کسب نمی کند. وقتی آزمودنی موفق می شود،یعنی می تواند به کمک مکعبها مدل ارائه شده را بطور کامل بسازد،نمره ای که به او تعلق می گیرد بر حسب زمان صرف شده فرق می کند. تعداد امتیازات و زمان لازم برای ساختن تصاویر نیز متفاوت است.شیوهنمره گذرای و زمان لازم برای نمرات مختلف ،روی برگ نمره گذرای قید شده است. در جریان اجرای آزمون ،آزماینده در «ستون دوم سمت راست» برگ نمره گذرای ،روبروی شماره هر تصویر زمان صرف شده برای ساختن آن را یادداشت می کند. برای پیدا کردن نمره ای که باید به یک تصویر بدهد،در مقابل شماره هر تصویر،در ستون های «زمان لازم» و «زمان ماگزیموم»زمانی را که بلافاصله بالاتر از زمان صرف شده تعداد امتیازاتی خواهد بود که باید به آزمودنی داده شود.برای روشنتر شدن مطلب چند مثال ذکر می کنیم:

مثال اول-فرض کنیم آزمودنی تصویر(۱)را در ۳۰ ثانیه درست کرده است،تعداد امتیازات او ۲ خواهد بود،زیرا مدت زمانی که بلافاصله بعد از ۳۰ ثانیه قرار گرفته ۵/۱ دقیقه است و تعداد امتیازاتی که در برابر ۵/۱ دقیقه داده می شود در سمت چپ آن نوشته شده برابر ۲ است.

مثال دوم-آزمایش شونده ای تصویر (۷)را در ۵۰ ثانیه درست کرده است نمره او برابر ۶ خواهد بود.

مثال سوم-آزمایش شونده ای تصویر (۱۳) را در ۲ دقیقه درست کرده است. نمره او برابر ۹ خواهد بود.

آزماینده،برای هر تصویر تعداد نمراتی را که باید به آن بدهد در ستون آخر بدهد در ستون آخر برگ نمره گذاری می نویسد. جمع امتیازات (۱۷) تصویر نمره کل آزمودنی خواهد بود.

۳-درجه بندی نتایج (نورم یابی)-نتایج زیر از آزمایش ۲۲۳ آزمودنی ۵ تا ۱۵ ساله بدست آمده است

سن عقلی	۵ سال	۶ سال	۷ سال	۸ سال	۹ سال	۱۰ سال	۱۱ سال	۱۲ سال	۱۳ سال	۱۴ سال	۱۵ سال
نمرات	۰ تا ۴	۵ تا ۱۲	۱۳ تا ۱۹	۲۰ تا ۳۱	۳۲ تا ۴۳	۴۴ تا ۵۴	۵۵ تا ۶۵	۶۶ تا ۷۳	۷۴ تا ۸۱	۸۲ تا ۸۸	۸۹ تا ۱۳۳

 

 

دستور اجرای آزمون مکعبها

الف:وسایل آزمایش

-جعبه حاوی ۱۶ مکعب

-دفترچه طرحها

-برگ نمره گذراری

-ساعت کرونومتر

۱-قبل از شروع آزمایش آزماینده باید دقت نماید که وسایل بالا در دسترس او بوده و بدون نقص باشد.

ب:آماده کردن آزمودنی برای اجرای آزمون

آزمایش باید در اتاقی که سر و صدا در آن راه ندارد انجام شود و غیر از آزمودنی و آزماینده کسی در اتاق نباشد. آزماینده باید ترتیبی اتخاذ کند که کسی ضمن آزمایش داخل اتاق نشود. پس از ورود کودک به اتاق ،آزماینده او را دعوت به نشستن می کند. میز و صندلی آزمایش با قد آزمودنی مطابقت داشته باشدبه نحوی که آزمودنی بتواند روی میز را به راحتی بیند. در موقع صحبت با آزمودنی و نیز دادن دستور ات اولیه آزمودنی نباید طرحها را ببیند. قبل از شروع آزمایش، آزماینده به مدت دو سه دقیقه با آزمودنی صحبت کرده ،نام ، نام خانوادگی ،کلاس (یا میزان تحصیل)،شغل پدر،شغل مادر،تعداد خواهران و برادران و سئوالات دیگر را می پرسد تا در این مدت آزمودنی با آزماینده انس بگیرد و از اجرای آزمون و آزماینده بیمناک نباشد. آزماینده نیز ضمن صحت اطلاعات لازم را روی ورقه نمره گذراری و یادداشت می کند.

ج:آشنا ساختن آزمودنی با مکعبها

با روش زیر ضمن آشنا ساختن آزمودنی با مکعبها سعی کنید مطمئن شوید که آزمودنی رنگها را می شناسد و دچار رنگ کوری نیست. همه مکعبها را روی میز بگذارید و بگوید«اینها را می بینی،همشان مثل همند» سپس یکی از مکعبها را بردارید و با انگشت خود یکی از سطوح تک رنگ آن را نشان دهید و بپرسید«این جا چه رنگی است؟» بعد از شنیدن جواب صحیح یا غلط ، جا…..است.«همین روش را برای سه طح تک رنگ دیگر بکار برید.برای دو سطح در حالیکه با انگشت اشاره می نمایید بگویید«اینجا دو رنگ می بینی،(انگشت آزماینده روی رنگ آبی) و زرد(انگشت آزماینده روی رنگ زرد)«و این طرف دو رنگ دیگر ،سفید(انگشت آزماینده روی رنگ سفید) و قرمز(انگشت آزماینده روی رنگ قرمز)«سپس مکعبها را در جای خود میان مکعبهای دیگر بگذارید و بگویید«یادت باشد تمام این مکعبها مثل همند«و سپس دو مکعب به آزمودنی بدهید و با نشان دادن سطوح همرنگ و مکعب بگوید«می بینی درست مثل همند«بعد مکعبها را جای خود بگذارید.

د:تمرین (زمان آزاد)

چهار مکعب را بردارید و به آزمودنی بگویید:ببین من چه کار می کنم. چهار مکعب را طوری پهلوی هم بگذارید که سطح بالای آنها یک مربع قرمز درست کند. سپس به آزمودنی بگویید: حالا تو چهار تا از اینها را بردار (اشاره به توده مکعبها) و یکی مثل این درست کن.«اگر پاسخ آزمودنی درست بود آزمایش را با کارت شماره یک دفترچه طرحها ادامه دهید،اگر آزمودنی موفق نشد در حالی که مدل اولیه ای که ساخته بودید در برابر آزمودنی قرار داردنقص طرح آزمودنی (مثلا نقص رنگ یا نحوه چیدن مکعبها)را به او تذکر دهید و اگر آزمودنی متوجه نشد توضیحات خود را ادامه دهید(رنگ غلط یا چیدن غلط را باز هم تذکر دهید)تا بالاخره آزمودنی طرح صحیح را بسازد. اگر کودک به سطوح جانبی مدلی که شما ساخته اید توجه نموده و بخواهد آنرا تقلید کند بگو«اینجا ها(اشاره به سطوح جانبی) مهم نیست، تو باید اینجا (اشاره به سطح فوقانی) را نگاه کنی»

آزمایش

کارت شماره ۱

دفترچه طرحها را جلو آزمودنی کمی بطرف چپ او گذاشته، طرح شماره یک را نشان دهید و بگویید:«خوب شما حالا یکی مثل این درست کن(اشاره به طرح)، می بینی این جا آبی و اینجا قرمز است(با انگشت نشان دهید)» با گفتن «شروع کن»آزمودنی را بکار وادارید و در همان زمان کرونومتر را نیز بکار بیا ندازید. دقت کنید دفترچه طرحها در جهت صحیح جلو کودک گذاشته شده باشد.

اگر آزمودنی موفق شد،زمان صرف شده را روی ورقه نمره گذاری در مقال شماره سؤال یادداشت کنید، کرونومتر را روی صفر بیاورید،مکعبهای استفاده شده را با دیگر مکعبها مخلوط کنید و به طرح شماره۲ بپردازید. اما اگر آزمودنی نتوانست در زمان مجاز طرح را بسازد با دادن توضیحات لازم (رنگ غلط یا چیدن غلط) به او کمک کنید تا طرح را سازد. در این حالت مسلما نمره ای در طرح شماره ۱ به آزمودنی تعلق نم گیرد.

 

کارت شماره ۲

صفحه دفترچه طرحها را برگردانید و کارت شماره ۲ را ارائه دهید. در این جا هم مثل کارت شماره یک اول نام رنگها ی طرح را گفته و با انگشت نشان دهید و بعد در حالی که کرونومتر را به کار می اندازید به آزمودنی بگوئید: «شروع کن». در صورت عدم موفقیت آزمودنی با توضیحات لازم (شبیه تمرین و کارت ۱) در ساختن طرح به او کمک کنید. در این مورد هم مثل کارت ۱ در صورتی که طرح پس از وقت مجاز و با کمک آزماینده ساخته شود نمره ای به او تعلق نمی گیرد.

کارتهای شماره ۳ تا ۱۷

از کارت شماره ۳ به بعد نه اسم رنگها را بگویید و نه در ساختن طرحها به آزمودنی کمک کنید طرح شماره ۳ را باز کنید و بگوید «حالا یکی مثل این درست کن،شروع کن،کرونومتر را به کار بیاندازید. در صورتی که آزمودنی طرح را در وقت مجاز موفق به ساختن طرح نشد روی ورقه نمره گذرای جلوی شماره طرح علامت بگذارید، علامت بگذارید،کرونومتر را به صفر برگردانید،مکعبهای استفاده شده را با بقیه مکعبها مخلوط کنید و به طرح بعدی بپردازید. در این مورد پس از اتمام وقت اجازه ندهید آزمودنی کار خود را ادامه دهد. دستور بالا را برای کارتهای ۳ تا ۱۷ بکار رید.

توجه:( ۱-در مورد آزمودنیهای ده ساله از ضمایر دوم شخص استفاده کنید.۲-وقت مجاز برای هر یک از طرحها در برگ ثبت پاسخها ذکر شده است)

نکات مهم

دقت کنید که سه عمل برگردان صفحات دفترچه طرحها، گفتن کلمه «شروع کنید» و راه انداختن کرونومتر همزمان صورت گیرد. حداکثر زمان مجاز برای ساختن هر طرح در روی برگ نمره گذاری در مقابل شماره طرح نوشته شده است.

اگر آزمودنی توانست قبل از انقضای زمان مجاز طرح را بسازد، زمان صرف شده را بطور دقیق(دقیقه و ثانیه)در روی برگ نمره گذاری مقابل شماره طرح یادداشت کنید،کرونومتر را روی صفر بیاورید، مکعبهای استفاده شده را با مکعبهای دیگر مخلوط کنید و سپس به طرح بعدی بپردازید.

اگر آزمودنی قبل از اتمام وقت مجاز کار خود را تمام نماید ولی طرح ساخته شده درست نباشد با لحنی بی تفاوت بپرسید «تمام شد؟»چنانچه جواب مثبت بود بگویید:«تین کاملا درست نیست،اینجا را خوب نگاه کن (اشاره به دفترچه طرحها) وسعی کن عینا «مثل آن بسازی».

اگر آزمودنی قبل از پایان وقت مجاز از کوشش دست بردارد در حالی که طرح را درست ساخته اما جرأت نمی کند بگوید تمام کرده است با لحن بی تفاوتی بپرسید«تمام شد؟»در صورتی که جواب مثبت بود آنرا در زمان صرف شده یادداشت کنید و در صورت جواب منفی او را تا پایان وقت مجاز آزاد بگذارید.

اگر آزمودنی قبل از انقضای زمان مجاز از ادامه کار خودداری کند بگویید. «باز هم سعی کن،ادامه بده«و تشویق های دیگر، ولی از کارت شماره ۳ تا ۱۷ توضیح دیگری نباید داده شود.

پس از انقضای وقت مجاز برای هر طرح اگر کودک هنوز کار خود را تمام نکرده باشد در حالی که کارت بعدی را ارائه می دهید:«خوب حالا یکی مثل این درست کن » فراموش نکنید که کرونومتر را روی صفر بیاورید و مکعبهای استفاده شده را با بقیه مکعبها مخلوط کنید.

اگر آزمودنی بپرسد:چند تا مکعب برای ساختن این طرح لازم است، بگویید«هر قدر احتیاج داری بردار». هرگز تعداد مکعبهای لازم را برای ساختن طرح مورد نظر را نگویید.

اگر به نظر رسد که آزمودنی به سطوح جانبی توجه دارد،بگوید:«تو باید این جا را (نشان دهید)نگاه کنی کناره ها مهم نیست.»

در جریان آزمایش اگر آزمودنی خواست جای دفترچه طرحها را عوض کند به او اجازه دهید تا اینکار را انجام دهد، اما اگر دفتر چه را در جهت نامناسبی گذاشت و یا طوری قرا رداد که مانع دستکاری آزاد مکعب ها می شود جای آنرا تغییر دهید.

پس از پنج شکست متوالی آزمایش را متوقف نمایید. ضمن آزمایش اگر رفتار بارزی در کودک مشاهده نمودید(مثلا دستپاچگی،خجالتی بودن،بی میلی به کار)در پایین برگ نمره گذاری یادداشت کنید.

 

منبع : http://razpsy.ir