هرگز
نباید با دیدن یک یا دو علامت به کودک انگ بیش فعالی زد، به خصوص اگر کودک
شما زیر ۴سال باشد. اما هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک
معاینه گردد. 
این اختلال در سه نوع خودش را نشان می‌دهد. بی‌توجهی کامل بدون بیش فعالی یا ADHD-I در این شرایط کودک فقط به مسائل بی‌توجه است و قدرت تمرکز ندارد اما رفتار تکانشی یا غیر قابل کنترلی ندارد. در حالت دوم کودک بسیار پر تحرک
و تکانشی رفتار می‌کند، معمولا قبل از انجام کار‌ها فکر نمی‌کند که این
می‌تواند برایش خطرناک باشد. این مورد ADHD-HI است و حالت سوم که سخت‌ترین
شرایط این اختلال است ترکیبی از دو حالت دیگر است. کودک بی‌توجه و بی‌تمرکز با رفتار تکانشی و پر هیجان است. این حالت ADHD-C است که در این مورد حتما نیاز به دارو درمانی هم هست.
علایم بیش فعالی
«فرزندم
بیش از حد شیطان است. او نمی‌تواند یک لحظه آرام بنشیند، مدام از در و
دیروار بالا می‌رود و روی میز و مبل می‌پرد. نمی‌دانم باید با او چه کنم.»
این جمله‌ها را حتما شما هم زیاد شنیده‌اید یا شاید خود شما هم ازین مادران
باشید که با چنین بچه‌ای سر و کار دارید. «بیش فعالی» نامی است افراد بر
اثر نا‌آگاهی روی این بچه‌ها می‌گذارند. برای آشنایی با بیش فعالی یا اختلال ADHD این گزارش را بخوانید.
به
گزارش فرادید، اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی یک اختلال رفتاری رشدی است. که
انگلیسی به آن Attention-deficit hyperactivity disorder) ADHD)
می‌گویند. بیش فعالی شایع‌ترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است. و
حدود ۳ تا۵% کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه
بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و بعد در هنگام بلوغ رخ می‌دهد ولی با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند. پس جای نگرانی نیست اگر کودک شما مشخصا دچار این اختلال است میتوانید امیدوار باشید این بمب انرژی و شیطنت یک روز آرام شود.
نشانه‌های
رفتاری این بچه‌ها معمولا عدم توانایی دقت و تمرکز بر روی یک موضوع است.
یادگیری در آن‌ها کند است و کودک از فعالیت بدنی غیر معمول و بسیار بالا
برخوردار است. این اختلال با کمبود توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی (انجام عمل قبل از فکر کردن به آن)، یا ترکیبی از این موارد همراه است. این بچه‌ها نمی‌توانند آرام بنشینند و روی یک موضوع تمرکز کنند. آن‌ها در انجام دادن تکالیف بسیار مشکل دارند. اما هرگز نباید با دیدن یک یا دو علامت به کودک انگ بیش فعالی زد، به خصوص اگر کودک شما زیر ۴سال باشد. اما هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد.
اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی یک اختلال رفتاری رشدی است
دلایل بروز بیش فعالی
پزشکان
هنوز موفق نشده‌اند علت اصلی این اختلال را به طور دقیق شناسایی کنند.
آن‌ها معتقدند افراد مبتلا به ADHD دچار کمبود مواد شمیایی خاصی در مغزشان
به نام میانجی‌های عصبی هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن
رفتار کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده پسر‌ها بیش از دختر‌ها درگیر این
اختلال می‌شوند و از هر ۱۰۰ کودک ۵ نفر بیش فعال‌اند.
دخترهای
مبتلا به این اختلال بیشتر از پسران بی‌توجهی نشان می‌دهند، اما در رابطه
با دیگران مشکلات کمتری دارند و همچنین بیشتر از پسران دچار انزوای
اجتماعی، اضطراب و افسردگی می‌شوند و کمتر از پسران دارای مشکلات رفتاری
هستند. عوامل محیطی نیز بر افزایش شدت این عارضه بسیار مؤثر هستند.
بی‌توجهی مادر به مصرف الکل و سیگار در بارداری و یا مشکلات تغذیه و بهداشت
نوزاد در ۴هفته اول زندگی می‌تواند از عوامل بروز این اختلال باشد. البته عوامل ژنتیکی را هم نباید در این مورد نادیده گرفت.
کودک بی‌توجه و بی‌تمرکز با رفتار تکانشی و پر هیجان است
علایم بیش فعالی
این
اختلال از قبل ۷ سالگی شروع می‌شود ولی هیچ پزشک اطفال یا روانشناسی تا
زیر ۴ سال و بدون انجام تست‌های مخصوص درمان را شروع نمی‌کند. نکته مهم در
تشخیص این اختلال این است که اولا هرگز نباید نظر دیگران و افراد غیر متخصص
را در این زمینه باور کنید.
یک پزشک
عمومی شاید بتواند وجود این علایم را تایید کند اما باید حتما زیر نظر
متخصص روانشناسی و بعد از انجام تست‌ها حکم قطعی به وجود اختلال بدهید.
نکته دوم اینکه علایم اختلال بیش فعالی باید بیش از ۶ ماه و حتما در دو محیط مختلف بروز کند.
این کودکان از رفتارهای پر خطر لذت می‌برند
گاهی
برخی رفتارهای بچه‌ها شبیه علایم بیش فعالی است، اما ممکن است به دلیل
شرایط و موقعیت این رفتار‌ها ایجاد شده باشد. بنابراین هر علامتی را هرچند
مشابه به بیش فعالی اختصاص ندهید.
بچه‌ای که در مهد یا مدرسه هیچ رفتار تکانشی یا بیش فعالی و بی‌توجهی
ندارد ولی در خانه بیش از حد شیطنت می‌کند را نباید بیش فعال نامید.
برای
اثبات وجود این اختلال باید حتما علایم اصلی وجود داشته باشد. بی‌قراری و
ناآرامی، دویدن مدام و پریدن از این سو به آن سو، این کودکان از رفتارهای
پر خطر لذت می‌برند. زمانی که باید در صندلی خود بنشیند بی‌اجازه پایین
می‌آید، سر کلاس نمی‌تواند ثابت بماند و معمولا نظم کلاس را بر هم می‌زند.
نمی‌تواند بی‌سر و صدا بازی کند، زیاد صحبت می‌کند، قبل از تمام شدن سوال
جواب می‌دهد، برای رسیدن نوبتش صبر نمی‌کند، مدام وسط بازی و حرف دیگران
می‌پرد. اغلب وسایلشان را گم می‌کنند.
با وجود همه این‌ها تا زمانی که کودک به سن انجام تکالیف نرسیده باشد نمی‌توان به راحتی مطمئن شد او بیش فعال است.
کودکان بیش فعالی که فقط از نوع کمبود توجه هستند در مدرسه برای انجام
تکالیف خیلی مشکل دارند، مثلا برای نوشتن دیکته چون به معلم توجه نمی‌کنند و
تمرکز ندارند خیلی کلمات را جا می‌اندازند. اما جالب است بدانید اگر در
خانه به او دیکته بگویید دچار این مشکل نمی‌شود، چون تمام توجه مادر روی
اوست و او تنها فرد حاضر در خانه است. در واقع توجه شما باعث می‌شود او
تمرکز بیشتری داشته باشد.
د ر مدرسه برای انجام تکالیف خیلی مشکل دارند
رفتار
خانواده و بعد از آن محیط مدرسه خیلی در کمک به این بچه‌ها موثر است.
خانواده‌ها باید بدانند رفتار فرزندشان ناخواسته و به دلیل وجود اختلال رخ می‌دهد. کودک هیچ عمدی در رفتارش ندارد. هرگز نباید او را بابت کارهایی که می‌کند تنبیه کنید.
فرض
کنید کودک ده ساله خو را به تخت فرستادید که بخوابد بعد از چند دقیقه او
را در حال بازی کردن می‌بینید و هم زمان برای توجیه رفتارش به شما دروغ
می‌گوید.
اینجاست که شما باید کنترل
کافی روی رفتار خود داشته باشد و مدام به خودتان یادآوری کنید که «او این
کار‌ها را عمدی انجام نمی‌دهد. او هیچ کنترلی روی رفتارش ندارد. اما من
باید رفتارم را کنترل کنم.» تنبیه کردن برای او هیچ تاثیری نخواهد داشت.
بهترین رفتار در این زمان این است که به او یاداوری کنید که انتظار چه
رفتاری از او دارید نه اینکه به او بگویید نباید الان بازی کنی.
به دلیل خصوصیاتی که دارند، اکثر انسانهای موفقی خواهند شد
با فرزند خود مثل یک بیمار رفتار نکنید. فرزند شما فقط درگیر یک اختلال
است که در بروز آن هیچ نقشی نداشته است. بهترین رفتاری که می‌توان با این
کودکان داشت درک کردن شرایط آنهاست. هرگز کودک خود را با لقب‌های زشت صدا
نکنید. «تنبل»، «وحشی»، «خرابکار» و حرفهایی مثل این روحیه فرزند و شخصیت
او را مستقیما هدف می‌گیرد و تاثیرات خیلی بدتری بر رفتارش می‌گذارد.
این
بچه‌ها بیش از دیگر هم سن‌های خود باید تشویق شوند، نگذارید فرزندتان حس
کند با دیگران فرق دارد و خود را از هم سن‌هایش جدا کند. با فرزند خود
کاملا واضح و روشن صحبت کنید خواسته‌های خود را کاملا برای فرزند خود روشن
کنید و یادتان باشد برای این کار نیاز به صبر و پشتکار زیاد دارید. به
فرزند خود بگویید چه کارهایی را باید انجام دهد نه اینکه فقط، آنچه را
نباید انجام دهد به او گوشزد کنید. ایجاد جدول برای فعالیت‌های فرزند،
برنامه ریزی برای پاداش، ندیده گرفتن رفتارهای نامطلوب و نتایج غیر طبیعی
بعضی از کار‌ها، شیوه‌هایی است که باید برای برخورد با این بچه‌ها در نظر
بگیرید.
رفتارهای او را در خانه و مدرسه مقایسه کنید
محیط مدرسه
بعد
از خانواده اولین جمعی که کودک با آن سر و کار دارد مدرسه است. ممکن است
فرزند شما از سنین پایین‌تر و در مهد هم نشانه‌های بیش فعالی را داشته باشد
اما چون با اطمینان نمی‌توان گفت او بیش فعال
است پس تمام کار‌ها در زمان مدرسه انجام می‌شود. شما به عنوان خانواده یک
کودک بیش فعال باید در ارتباط مستقیم با معلم فرزندتان باشید. رفتارهای او
را در خانه و مدرسه مقایسه کنید و با معلم در خصوص انجام رفتارهای مناسب
این بچه صحبت کنید.نقش معلم
معلم‌ها باید دقت بیشتری روی این بچه‌ها داشته باشند. چون مستقیم در آموزش آن‌ها دخیل هستند. بنابراین شناخت مشکل اصلی بیش فعال‌ها
از اولین کارهای معلم است. برای مثال ممکن است که یک دانش آموز ADHD در
شروع یک کار دچار مشکل باشد در حالی که دانش آموزان دیگر در پایان‌دادن به
یک عمل و شروع عمل بعدی مشکل داشته باشد.
هر یک از این دانش آموزان نیاز به کمک‌های متفاوتی دارند. روش پاداش دادن
باید توسط معلم هم اجرا شود، به دانش آموزان نشان دهید چگونه از کتاب تکلیف
و برنامه‌های روزانه استفاده کنند. مهارت‌ها و روش‌های یادگیری را به
آن‌ها آموزش دهید و آن‌ها را به شکل منظم تقویت کرده و پاداش بدهید. به
دانش آموز در فعالیت‌های بدنی کمک کنید. مثلا به آن‌ها اجازه دهید تا کاری
را ایستاده پای تخته سیاه انجام دهند. فراموش نکنید در بین فعالیت‌های
باید به این بچه‌ها استراحت داد. ارتباط خود را با والدین قطع نکنید.
خانواده‌ها باید بدانند رفتار فرزندشان ناخواسته و به دلیل وجود اختلال رخ می‌دهد
درمان
متاسفانه برای این اختلالی راه درمانی سریع و قاطع وجود ندارد. فقط می‌توان علایم را کنترل کرد. نکته مهم که خانواده بچه‌های بیش فعال
باید بدانند این است که هرگز نباید بابت این اختلال فرزندشان ناراحت باشند
و آن را مرضی لاعلاج تصور کنند، مشاوره و رفتار درمانی و در نهایت دارو
درمانی بهترین روش‌های کنترل این اختلال است.
یادتان
باشد اگر این فرزندان در مسیر درست تربیت و حمایت شوند به دلیل خصوصیاتی
که دارند، اکثر انسانهای موفقی خواهند شد. آن‌ها در بزرگسالی که کنترل
رفتار خود را دارند به سمت کارهایی می‌روند که بار هیجانیشان را تخلیه کند و
بیشتر آن‌ها، اگر در محیط درستی بزرگ شده باشند در زندگیشان بسیار پیشرفت
خواهند کرد. بی‌توجهی والدین به این بچه‌ها می‌تواند خطر جبران ناپذیری
داشته باشد و در آینده آن‌ها را در راه‌های خطرناک و خلاف بفرستد.
منبع: فرادید
