آیا تاکنون در خیابان مرد یا زنی را دیده اید که زیر لب با خودش پچ پچ کند. ژست های عجیب و غریب بگیرد و طوری عمل کند که انگار کسی با او صحبت می کند و همراه اوست؟ شاید از خودتان پرسیده باشید چه اشکالی در او وجود دارد. گرچه اینگونه رفتارها می توانند با چند اختلال مرتبط باشند ولی در خیلی از موارد نشانه های نوعی اختلال روان پریشی به نام اسکیزوفرنی هستند که قدری بیشتر از یک درصد جمعیت بزرگسال جهان را مبتلا می کند.
«اسکیزوفرنیا» یا «شیزوفرنیا» دشوارترین اختلال روانی است که شامل فروپاشی و تجزیه در توانایی تفکر منطقی یا توانایی تمیز واقعیت از خیال است. حتی در یک گفتگوی عادی نیز دیگران تشخیص می دهند که بیمار اسکیزوفرنیایی مشکل دارد. امکان دارد گفتگوهای آنها پراکنده و بی سر و ته بوده و به سختی بتوان از آن سر درآورد. بیمار به سرعت از یک موضوع به موضوع دیگر می پرد (پدیده ای که به آن واپاشی تداعی ها گفته می شود.)
ممکن است بیمار توهم داشته باشد؛ یعنی، تجارب ادراکی مثل شنیدن صداهایی که فرد دیگری نمی شنود. این شخص ممکن است هذیان داشته باشد، یعنی باورهایی کاملا نادرست مثل این اعتقاد که مرده است یا اینکه فرد مهمی در جهان (مثلا امپراتور جهان) است یا دیگران بر ضد او توطئه می کنند. ممکن است تصور کنند که دیگران می توانند افکار او را بخوانند یا افکار او را هدایت کنند.
اختلال اسکیزوفرنی چیست؟
امکان دارد واکنش های عاطفی ناهمخوان مثل گریه در هنگام شنیدن خبرهای خوب یا خندیدن درهنگام روبرو شدن با خبرهای بد از خود نشان دهد یا اینکه به هیچ وجه از از خود عواطف نشان ندهد. استدلال در اغلب اوقات عجیب و غریب است، مثلا، «آن مرد روی یک صندلی زردرنگ نشسته است، پس او باید آدم بزدل و ترسویی باشد»؛ در بسیاری از موارد، بیماران اسکیزوفرنیایی از لحاظ اجتماعی گوشه گیر هستند و دوست دارند از دیگران دوری کنند. نشانه های این بیماری غالبا عجیب بوده و باعث ناراحتی افرادی می شوند که در اطراف آنها زندگی می کنند.
برای آنکه تشخیص اسکیزوفرنیا داده شود، بیمار باید دست کم یکی از نشانه های فوق را به مدت حداقل ۶ ماه داشته باشد و در یک حوزه اصلی زندگی مثل حفظ شغل، ارتباط با دیگران یا انجام کارهای روزانه مثل لباس پوشیدن دچار مشکل شود.
انواع
در اینجا سه نوع اصلی این بیماری توصیف می شوند:
اسکیزوفرنیای در هم ریخته
ویژگی اسکیزوفرنیای در هم ریخته عبارت است از رفتار در هم ریخته و غالبا ابلهانه و گفتار گسسته. این نوع از اسکیزوفرنیا شدیدترین نوع به شمار می آید. خوشبختانه این نوع نادر است و فقط پنج درصد از تمامی بیماران اسکیزوفرنیایی را تشکیل می دهد.
اسکیزوفرنیای کاتاتونیک
این نوع اسکیزوفرنی که غالبا کاتاتونی نامیده می شود، به دو شکل یافت می شود. در یک نوع، شخص بی حرکت بوده و گاه ساعت ها در یک وضعیت باقی می ماند. چنین به نظر می رسد که بیمار از تمامی اتفاقاتی که در اطرافش می گذرد بی اطلاع است. هر چند بعدها می تواند درباره رویدادهایی که در طی این دوره اتفاق افتاده است، صحبت کند. نوع دیگر این اختلال به صورت فعالیت شدید و بیقرار است.
اسکیزوفرنیای پارانویید
ویژگی این نوع اسکیزوفرنی عبارت است از سوءظن و هذیان گزند و آسیب. بیمار گم گشتگی قابل ملاحظه ای داشته و در گفتگوهای خود از یک موضوع به موضوع دیگر می پرد.
درمان
درمان این اختلال بر اساس دارودرمانی است و درمان های روانشناختی نیز همراه با تجویز دارو توصیه می شود. نمونه های جدید داروهای ضد روان پریشی به این افراد کمک می کنند تا زندگی رضایتبخشی داشته باشند. آنها در کاهش عدم تعادل زیست شیمیایی که عامل بروز اختلال هستند و نیز کاهش احتمال عود این اختلال اثر دارند. در هر صورت داروهای ضد روان پریشی، مثل تمامی داروها، باید صرفا تحت نظر یک روانپزشک مجرب مصرف شوند
