با این که پدر و مادرش بارها از او خواسته اند بعد از بازی، اسباب بازی هایش را جمع کند، اسباب بازی هایش همیشه وسط اتاق است و به تذکر والدین برای جمع کردن آن ها، بی توجه است. علاوه بر این بعد از بیدار شدن از خواب، پتویش را هم جمع نمی کند، معمولا وسایلش را هم گم می کند چون به خوبی مراقب آن ها نیست. این ها نشانه های کودکی است که با مهارت مسئولیت پذیری ناآشناست. دکتر هادی صدری، مشاور خانواده در ادامه نکاتی را مطرح می کند که به والدین کمک می کند به بهترین شیوه این مهارت مهم را در فرزندان شان نهادینه کنند.
مسئله زمان مناسب برای آموزش این مهارت به کودک به روحیه و توانایی کودک بستگی دارد. باید در وهله اول کودک را به خوبی بشناسیم تا بتوانیم به او مسئولیت دهیم چون اگر به کودکی که آمادگی پذیرش مسئولیت ندارد مسئولیت دهیم، دچار مشکل می شود و اعتماد به نفسش کاهش پیدا می کند یعنی احساس شکست می کند که نمی تواند آن کار را مانند دیگران انجام دهد. در بعضی خانواده ها به کودک مسئولیت هایی می دهند که واقعا مناسب سن و سالش نیست. این والدین فکر می کنند با سپردن مسئولیت های دشوار، کودک زودتر به رشد جسمی و عقلی می رسد. معمولاً کودکی که در خانواده های پرجمعیت رشد می کند و خواهر یا برادر بزرگ تر از خود دارد، بیشتر دچار این مشکل می شود و دیگر اعضای خانواده دائم به او دستور می دهند. ممکن است کودک در درازمدت از این دستورها خسته و حرف شنوی اش کمتر شود. در این مواقع والدین نباید اجازه دهند بچه های بزرگ تر به کوچک تر دستور دهند یا او را تحت فشار بگذارند. بچه هایی که دائم در حال اجرای دستورات افراد دیگر خانواده هستند، در درازمدت ممکن است لجباز شوند و اعتماد به نفس شان پایین بیاید.
درباره این که کودک در پذیرش مسئولیت، بهتر است آزاد باشد یا محدود، باید گفت مسئولیت را نباید به کودک تحمیل کنیم و برعکس باید سعی کنیم حس مسئولیت پذیری را در کودکان مان به وجود بیاوریم. به این معنا که بهتر است کودک در پذیرش مسئولیت خود آزاد باشد؛ اما باز هم باید به توانمندی کودک توجه کرد. بعضی والدین حتی نسبت به لباس پوشیدن کودکان شان نیز حساسیت به خرج می دهند و فکر می کنند اگر لباس های بزرگ تر از سن واقعی کودک به او بپوشانند، کودک زودتر احساس بزرگی خواهد کرد! این کار کاملا اشتباه است. باید اجازه دهیم کودک مطابق با سنش رشد کند و دوران کودکی اش را به خوبی بگذراند. اگر این اتفاق نیفتد و سعی کنیم او را بزرگ تر از سنش جلوه دهیم به مرور زمان از نقشی که به اجبار به او واگذار شده است، خسته می شود و از دوران کودکی اش هم آن طور که باید لذت نمی برد.
درباره تفاوت های مسئولیت دادن به کودکان در دخترها و پسرها، بهتر است بدانید معمولا چون دخترها حرف شنوی بیشتری دارند، از نظر کلامی قوی ترند و زودتر و راحت تر با مسئولیت هایی که به آن ها واگذار می شود، کنار می آیند ولی پسرها چون شیطنت بیشتری دارند، ممکن است خیلی حرف شنوی نداشته باشند، اما باید با توجه به سن کودک به او مسئولیت بدهیم و می توانیم از مسئولیت های کوچک تر شروع کنیم، مانند جمع کردن مدادرنگی ها یا بردن نمکدان یا قاشق و چنگال برای پهن کردن سفره.
والدین باید برای ایجاد یک حس خوب و مشارکت بیشتر در خانه، به کودک کمک کنند تا مسئولیت پذیری او تقویت شود؛ برای مثال به او بگویند من اسباب بازی هایت را جمع می کنم، تو مدادرنگی هایت را جمع کن. در واقع این حس مشارکت، همدلی و دوستی بیشتری ایجاد می کند و کودک هم با رغبت بیشتری مسئولیتش را انجام خواهد داد.
همچنین باید به کودک بیاموزیم مسئولیت کاری را که انجام می دهد، به عهده بگیرد چون این کار باعث افزایش توانمندی و قدرت او می شود؛ برای مثال اگر به او پول می دهیم که به خرید برود، باید اجازه انتخاب را هم به او بدهیم، اما گاهی متاسفانه والدین یا از این طرف بام می افتند یا از آن طرف بام. همچنین یا آن قدر به کودک مسئولیت می دهند که او را خسته می کنند یا اصلا این کار را نمی کنند که کودک دیگر نمی تواند توانمندی هایش را بشناسد.
منبع : روزنامه خراسان
