اضطراب کودکی پدیده‌ای گذرا نیست و در صورت عدم درمان تا سنین نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه می‌یابد و منجر به بروز مشکلات زیادی می‌شود. حوادث پر‌استرس زندگی، شناخت‌های منفی، دلبستگی نا‌ایمن، ژنتیک، تولد فرزند جدید، ورود به مدرسه و هورمون‌های مترشحه در زمان بلوغ از‌جمله عواملی است که در کودکان و نوجوانان منجر به اضطراب می‌شود.
کودک مضطرب به‌طور افراط‌گونه‌ای به پیامد‌های منفی توجه می‌کند و تغییرات جسمانی زیادی مثل تپش قلب، تعریق، لرزش و... را تجربه می‌کند که ممکن است با علائمی مثل ناخن جویدن، شب‌ادراری و اجتناب و انزوای اجتماعی همراه شود. اضطراب انواع مختلفی دارد و در این یادداشت به اضطراب جدایی می‌پردازیم. اضطراب جدایی به‌طور طبیعی قبل از یک‌سالگی آغاز می‌شود و تا حدود سه سالگی به پایان می‌رسد، اما گاهی به شکل افراط‌گونه‌ای ادامه می‌یابد. در اضطراب جدایی، کودک در مورد هر حادثه‌ای که منجر به جدایی از اشخاص مهم و مورد دلبسته‌اش شود، دچار نگرانی مفرط می‌شود. این ترس بیش از اندازه و نامتناسب با سن رشدی کودک است. هنگام یا قبل از جدایی دچار ناراحتی بیش از حد می‌شود، به‌شدت از تنها ماندن می‌ترسد و کابوس‌های مکرری از جدایی می‌بیند یا تجارب ادراکی غیر‌عادی مثل دیدن مخلوقات ترسناک دارد. از بیرون رفتن و دور شدن از شخص دلبسته‌اش امتناع می‌کند، این ترس گاهی با علائمی مانند تهوع، استفراغ و دل‌درد همراه می‌شود. علائم اضطراب جدایی در کودکان در واقع به این دلیل رخ می‌دهد که کودک در درون خود احساس ناامنی می‌کند. برای بررسی دلایل بروز اضطراب جدایی، نگاهی به زندگی او بیندازید و ببینید چه چیزی تعادل زندگی او را برهم می‌زند.
ژنتیک، دلبستگی نا‌ایمن، پدر و مادر سختگیر و محافظه‌کار، تغییر محل زندگی، تغییر مدرسه، شرایط پر‌استرس زندگی مثل جدایی یا مرگ یکی از اعضای خانواده از‌جمله عوامل ایجاد‌کننده اضطراب جدایی در کودکان است. این کودکان شدیدا نیازمند توجه هستند و در صورت عدم درمان در بزرگسالی به‌شدت محافظت‌کننده خواهند بود و ممکن است دچار آسیب‌های جدی از‌جمله کاهش اعتماد به نفس و ناسازگاری با موقعیت‌های کاری و اجتماعی یا دچار اختلال اضطرابی در بزرگسالی شوند. در مواجهه با چنین کودکانی در گام اول باید بدون هیچ قید و شرطی آنها را بپذیریم. با توجه کامل به احساسات‌شان گوش دهید و با آنها همدلی کنید. ضمن گوش دادن از هرگونه نصیحت و قضاوتی خودداری کنید. به شیوه‌ای غیر‌مستقیم به او بگویید که امنیت‌اش کاملا برقرار است و در آخرین جدایی اتفاق خاصی روی نداده است. به او توضیح دهید در زمان جدایی از شما، در صورت نیاز چگونه می‌تواند با شما ارتباط بگیرد. توانایی‌های‌شان را مورد توجه قرار دهید. در مقابل آنها انعطاف‌پذیرتر باشید و به وعده‌هایتان عمل کنید. مانع تماشای تصاویر و برنامه‌های تلویزیونی ترسناک شوید. واژه اضطراب و استرس برای کودکان قابل‌فهم نیست و به‌جای آن از واژه ترس استفاده می‌کنیم. صحبت کردن در مورد ترس‌ها و طبیعی بودن آنها دیدگاه خوبی از اضطراب در کودک ایجاد می‌کند. یک مراقب ثابت برای کودک‌تان در‌نظر بگیرید. جدایی را تمرین کنید، ابتدا در زمان‌های کوتاه‌تری کودک‌تان را با مراقب تنها بگذارید، همان‌طور که کودک به جدایی عادت می‌کند، به‌تدریج زمان جدایی را بیشتر کنید. جدایی‌ها را در زمانی غیر از گرسنگی و احساس خستگی کودک برنامه‌ریزی کنید. در زمان جدایی یک وسیله آشنا و دوست‌داشتنی (مثل عروسک مورد علاقه) در کنار کودک‌تان بگذارید. زمان خداحافظی را کوتاه کنید و به کودک‌تان اطمینان دهید که در زمان مشخصی بازخواهید گشت.
نویسنده معصومه صبور روح وحید
روزنامه جام جم
