سایت تخصصی روانشناسی

چند روز پیش در حال  بررسی گوشی همراهم بودم که متوجه شدم چندین برنامه و بازی روی آن نصب شده است، خیلی تعجب کردم چون نه خودم برنامه جدیدی نصب‌کرده بودم و نه اهل بازی کردن بودم. مدتی از آن زمان گذشت تا اینکه یک شب برادر زاده ام که حدودا 8 ساله است میهمان من بود ،متوجه شدم که در حال بازی و جستجو در گوشی همراه من است. متعجبانه دیدم که در گوشی من بازی می‌کند. به او گفتم عمه جان شما این بازی ها را در گوشی من نصب کردی؟ گفت بله ، می‌خواستم بازی کنم اما بابا و مامان اجازه نصب بازی در گوشی خودشان  را به من نمی‌دادند، برای همین روی گوشی شما نصب کردم. از این همه حاضرجوابی و کاربلدی او تعجب کردم ، چون خودم هنوز نصب بازی و بعضی از برنامه هایی که او در گوشی ام نصب کرده بود را بلد نبودم.

پس از آن برایم سوال شد که پدر و مادرها باید با چه میزان دقت و مراقبتی در فضای مجازی از فرزندانشان محافظت کنند تا آنها آسیبی نبینند، با وجود همه امکاناتی که این روزها در اینترنت فراهم است و با یک گوشی یا لپ تاپ بچه ها می توانند به سراسر دنیا وصل شده یا به انواع بازی ها و نرم افزارها مرتبط شوند و حتی براساس کنجکاوی محتواهای بالاتر از سن و نامناسب خودشان را ببینند.

همه ما به این امر اذعان داریم که پدر و مادرها در سراسر دنیا باید مراقب و حامی بچه‌های امروز در فضای مجازی باشند، بچه هایی که شاید به دلیل کنجکاوی های زیاد خیلی چارچوب ها را رعایت نکنند و با چیزهایی مواجه شوند که اینترنت به راحتی در اختیارشان قرار می دهد.

در بسیاری از کشورهای دنیا راهبردهای مشخصی برای محدود کردن اینترنت و استفاده از فضای مجازی برای بچه ها تعبیه شده است تا بچه ها هم حضور امنی در این فضا داشته باشند و خانواده ها هم خیالشان راحت باشد. قوانین منطبق سازی اینترنت در کشور انگلستان در سال 2020 اجرا شد و طبق آن پلتفرم های مختلف در بازار نحوه تعامل خود با کاربران کودک و نوجوان را با حفظ حریم آنلاین و امنیت فضاهای مختلف اجرا کردند.

قوانین «کوپا »و «سیپا» در آمریکا هم در زمینه دسترسی به اینترنت برای بچه ها وضع شده و طبق قانون کوپا بچه های زیرسن قانونی به موارد آسیب رسان اینترنت دسترسی ندارند یا محدود هستند. اتحادیه اروپا هم استراتژی «اینترنت بهتر برای کودک» را برای فعالیت های خلاقانه کودکان در محتوای فضای طراحی کرده  و تنظیمات استفاده از این اینترنت را نیز متناسب با سن درنظر گرفته است.

سایر کشورها مثل هند، ایرلند، بلژیک و ... نیز برنامه هایی برای حمایت از کودکان در این زمینه طراحی کرده اند. در ایران نیز سند صیانت از کودکان در فضای مجازی در شورای عالی فضای مجازی به منظور ایجاد یک زیست بوم حفاظت شده سال گذشته تصویب شد و طبق آن قرار شد فضای مجازی امنی برای کودکان و نوجوانان در چارچوب های مشخص ایجاد شود، منتها هنوز مشخص نیست که چقدر از مفاد آن قابل اجرا شده یا به اجرا رسیده است چرا که در دنیای واقعی به بار ننشسته است.

سرانجام سیم کارتهای دانش آموزی چه شد؟

علاوه بر اینها از دوران کرونا نیز قرار شد، بچه ها سیم کارت های مشخص با امکانات اینترنتی محدود داشته باشند و براساس آن بتوانند در فضای مجازی و فضاهای آموزشی حضور داشته باشند. دراین رابطه الهام صامعی خبرنگار حوزه ارتباطات و فضای مجازی به فارس می‌گوید: «این سیم کارت ها در راستای همان صیانت از کودکان در فضای مجازی تهیه شد. سیم کارتهایی مثل انارستان و تبلت نارتب و ... که در دوران کرونا مطرح شد اما رواج پیدا نکرد چرا که بچه ها از همان سیم کارت های پدر و مادرشان به اینترنت متصل می شدند و کمتر کسی به سمت خرید این سیم کارت ها رفت، به هرحال پدر و مادرها دراین صورت باید برای بچه هایشان گوشی جدا هم تهیه می‌کردند و برایشان هزینه داشت.»

صامعی می گوید: «طبق قانون سیم کارت معمولی برای بچه های زیر 18 سال قابل خرید نیست ، البته اپراتورهایی مثل همراه اول در نمایشگاه ها به خانواده ها این سیم کارت ها را می دادند منتها چون اینترنتش محدود و ترافیک داخلی دارد، خیلی از آن استقبال نشد. در هر حال وزارت ارتباطات دراین مدت برنامه های مختلفی برای زیست بوم های مخصوص بچه ها طراحی کرده و طبق سند صیانت از حقوق کودکان هم می تواند اجرایی شود منتها هنوز آن چیزی که مشخص باشد و خانواده ها از آن استفاده کنند، دیده نمی شود.»

در هر حال با وضعیت کنونی و اعتیادی که خیلی از بچه ها به اینترنت و فضای مجازی دارند خانواده ها باید هوشیار باشند تا زمانی که بتوان از استراتژی های بهتر در زمینه محدودسازی اینترنت به طور کلی برای کودک و نوجوان استفاده کرد، بچه‌هایشان آسیب کمتری  ببینند.

در این زمینه کارشناسان نظرات مختلفی دارند مثل اینکه پدر و مادر اجازه دهند که بچه ها  فقط در ساعت های مشخصی در کنار خانواده از فضای مجازی و اینترنت استفاده کنند، نه شب هنگام دراتاق خودشان و به دور از چشم والدین.

نکته دیگر هم این است که خود پدر و مادر ها می توانند نظرات بیشتری بر فعالیت های بچه هایشان در فضای مجازی و اینترنت داشته باشند، مثل بررسی کردن تاریخچه جستجوهای بچه ها در اینترنت و یا نصب برنامه هایی که امکان محدودسازی فضای وب و جستجو را برای بچه ها امکان پذیر می کند.

والدینی که در این زمینه هیچ اطلاعاتی ندارند و یا تحقیقی برای چنین نظارت هایی روی بچه های خودشان نمی کنند، در آینده ممکن است بچه هایشان آسیب ببینند.

«محمدعلی سعیدی مهندس آی تی و شبکه های اینترنتی» در این زمینه به فارس می‌گوید: «خانواده ها برای پیدا کردن تاریخچه جستجوهای بچه ها در رایانه ها و لب تاب ها می توانند از این مسیر بروند، ابتدا مرورگر را باز کنید، هم از گوگل کروم و هم دیگر مرورگرها قابل بررسی است. در سمت راست مرورگر گزینه های که سه نقطه دارد را انتخاب کنید، لیستی از امکانات اینجا باز می شود. از بین موارد مختلف هیستوری را انتخاب کنید. سپس نوار دیگری به همان نام مشاهده می‌کنید، روی آن کلیک کنید.

در نهایت برای شما لیستی می آورد از جستجوهای مرورگرتان که در آن می توانید مشاهده کنید، براساس تاریخ و ساعت چه چیزهایی جستجو شده است. پدر و مادر ازاین بخش می توانند مشاهده کنند که مثلا فرزندشان چه چیزهایی را جستجو کرده است».

*محدود کردن موتور جستجو برای کودکان

نکته دیگر پدر و مادرها می توانند برای محدود کردن جستجو در فضای وب نیز کارهایی را انجام دهند. درحال حاضر موتور جستجوی Google از بزرگترین جستجوگرها طبق آمار در دنیا است.هر فردی در هر رده سنی از اطلاعات آن استفاده می کند که البته گاهی نیز این مطالب ، تصاویر و فیلم ها اخلاقی و مناسب سن بچه ها نیست.

طبق آمار منتشر شده به دلیل شرایط کرونایی در دو سال اخیر بچه ها از بیشترین کاربران استفاده از اینترنت و جستجوگرها در این فضا بودند که البته در کنار محاسن، معایب هم این امر داشته است. بنابراین در سایت Google در قسمت تنظیمات، بخشی تحت عنوان Google Safesearch قرار داده است که با فعال شدن آن بچه ها دسترسی محدودتری به سایت های غیر ایمن و نامناسب خواهند داشت.

بنابراین شما برای فعال کردن این نوار ابزار، برنامه Google را باز کنید. در پایین سمت چپ، روی گزینه بیشتر و سپس بر روی Settings کلیک کنید. در کنار «Google Safesearch یا جستجوی ایمن»، کلید را روی روشن قرار دهید. اکنون با انتخاب گزینه Save تنظیمات جدید را ذخیره کنید.

فقط با چند کلیک اینترنت را محدود کنید

علاوه بر اینها برای کنترل بیشتر بچه ها در فضای وب و محدود کردن جستجو در برخی سایت ها، مودم های جدید اینترنت قابلیتی با عنوان کنترل والدین Parental Control دارند که با تنظیمات آن می توانید به راحتی اینترنت را کنترل و محدود کنید، فقط کافی است موقع خرید اطلاعات آن را بپرسید و یا جستجو کنید و به راحتی با چند کلیک اینترنت را محدود کنید.

محمدعلی سعیدی راه های دیگر محدود کردن فضای اینترنت برای استفاده نکردن از سایت های هرزه نگاری ، تصاویر و فیلم های مستهجن و محتواهای نامناسب سن بچه ها را نصب نرم افزارهایی مثل Blumentals Surfblocker،  OpenDNS FamilyShield، Qustodio ، نرم‌افزار KidLogger، نرم‌افزار Kaspersky Safe Kids برای رایانه های شخصی، تبلت و گوشی های هوشمند همراه و ... معرفی کرد و گفت که نحوه نصب و تهیه هر یک از این نرم افزارها هم در اینترنت وجود دارد.

البته طبق گفته مهندسان رایانه هیچ یک از این راه ها امنیت کامل ایجاد نمی کند و این خانواده ها هستند که باید ضریب مراقبت و حمایتشان از بچه ها بالا باشد وگرنه با نصب یک برنامه یا فعال کردن یک نوار ابزار نمی توان با خیال راحت یک اینترنت را در طول شبانه روز در اختیار بچه ها قرار دارد ، کما اینکه خیلی از نوجوانان نیز راه های دور زدن این برنامه را یاد  می‌گیرند. بنابراین پدر و مادر آگاه مراقبت خود را از کودک و نوجوانشان در فضای اینترنت بالا می برند، زیر سن قانونی برایشان گوشی شخصی تهیه نمی‌کنند ، تنها یک نرم افزار برای ارتباط در فضای مجازی در گوشی هایشان نصب می کنند و تنها در ساعت های خاصی اجازه استفاده از اینترنت و فضای مجازی برای ارتباط با دوستانشان را به آنها می دهند.

همچنین والدینی که خودشان 24 ساعت شبانه روز به دلائل کار یا هر چیز دیگری در فضاهای اینترنتی گشت می زنند، نمی‌توانند از فرزندانشان نیز انتظار چیز دیگری داشته باشند یا والدینی که تمام زمان روزشان را کار می کنند و بچه ها را با فضای مجازی سرگرم می کنند، باید منتظر عواقب آسیب های آن بر فرزندانشان باشند.

شما چه راه های دیگری برای حمایت از بچه ها در برابر آسیب های فضای مجازی بلد هستید؟ برایمان به اشتراک بگذارید.

منبع: خبرگزاری فارس