عضوشورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور با اشاره به طبیعی بودن گرایش نوجوانان به مد و آرایش اظهار کرد: والدین نباید اصرا داشته باشند که هر چه را که آنها می‌پسندند، نوجوان نیز بپسندد. والدین باید نوجوان را در انتخاب لباس آزاد بگذارند و راهنمایی‌اش کنند. گاهی ممکن است او در انتخاب اشتباه کند و در اشتباه خود اصرار هم داشته باشد؛ اما تجربه‌ای که از آن اشتباه به دست می‌آورد، تأثیرش بیشتر از نصیحت والدین در این زمینه است.
دکتر فریبرز درتاج در گفت‌وگو با ایسنا، همزمان با «روز نوجوان» و با بیان اینکه توجه به مد و اهمیت دادن به لباس و آرایش از ویژگی‌های مهم رفتاری دوره نوجوانی به شمار می‌رود، اظهار کرد: در این دوره، نوجوان به ظاهر خود توجه بیش از حد نشان می‌دهد. همچنین مُد و پیروی از آن، از شیوه‌های بالندگی نوجوانان به شمار می رود.
رییس انجمن روانشناسی تربیتی ایران افزود: نوجوانان به پوشیدن لباس‌هایی علاقه‌مند هستند که در میان همسالان خود محبوبیت دارد یا ممکن است از الگوهایی مانند یک هنرپیشه یا یکی از افراد سرشناس جامعه خود یا کشورهای دیگر، پیروی کنند و حتی با تغییر مد، علاقه‌اش نیز نسبت به مد پیشین تغییر کند.
این هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که دلایل گوناگونی می‌تواند منجر به توجه بیش از اندازه نوجوان به سر و وضعش و علاقه به پوشیدن لباسهای عجیب و غریب شود. گاهی اینگونه رفتارها از ویژگی «خودمحوری» نوجوان نشأت می‌گیرد که در این سن بشدت ظاهر می‌شود.
وی ادامه داد: نوجوانان در این سن تفکر و توجهشان به خودشان معطوف می‌شود، در مورد تغییرات سریع ظاهری خود آگاهی پیدا میکنند و احساس میکنند که همیشه توسط دیگران مورد قضاوت هستند همچنین در مورد نحوه افکار و قضاوت دیگران درباره خود حساس و نگرانند. به همین دلیل نوجوانان نسبت به ظاهر، نوع پوشش، رفتار اجتماعی و موفقیتها و شکست‌های اجتماعی بیش از حد حساسیت پیدا میکنند.
جستجوی هویت از راه گرایش به مُد
به گفته درتاج، یکی دیگر از دلایل مدگرایی نوجوانان، آن است که از این طریق نوجوانان نشان می‌دهند چه کسی هستند و می خواهند اینگونه دیده شوند چراکه پوشاک و مدل لباس برای هر فردی نوعی علامت هویتی تلقی می‌شود. بر اساس نظریه اریکسون، یکی از مشخصه‌های دوره نوجوانی جستجوی هویت شخصی است. از این رو آنچه نوجوان می‌پوشد می‌تواند بخش بزرگی از هویت او باشد.
وی با بیان اینکه برای نوجوانان پوشش و مدل‌های مو می‌تواند بیانگر ارتباط با سبکی خاص یا جوامعی خاص باشد و یا نشان دهنده بینش آنها نسبت به جهان است، افزود: وابستگی و تأثیرپذیری از گروه همسالان نیز از جمله عواملی است که باعث پیروی نوجوان از مُد و توجه او به ظاهرش می‌شود، چراکه وسیله‌ای برای هماهنگی با همسالان و مورد قبول آنان واقع شدن به شمار می‌رود. همچنین پیروی از مُد و پوشیدن لباسهای ناهمگون می‌تواند نوعی واکنش ستیزه‌جویانه نوجوانان نسبت به مسائل و موضوعاتی باشد که در جامعه می‌گذرد و آنها با این مسائل مخالفند و به این ترتیب، ناخشنودی خود را نشان مییدهند.
عضوشورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره گفت: نوجوانان می‌آموزند طرز لباس پوشیدن نقش مهمی در روابط اجتماعی و اینکه از سوی دیگران چگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، ایفا می‌کند. همچنین لباسی که نوجوانان برای پوشیدن انتخاب میکنند می تواند راهی باشد برای اینکه از والدین خود مستقل شوند.
زمان تصمیم گیری برای نوجوان گذشته است
به گفته درتاج، برای والدین مهم است تا برای آنچه که نوجوانانشان در مدرسه یا محیط بیرون می پوشند، مرزبندی و محدودیت قائل شوند اما والدین نیز باید بدانند که زمانی که آنها می‌توانستند لباسهای فرزند خود را برای آنها انتخاب کنند، گذشته است.
رییس انجمن روانشناسی تربیتی ایران ادامه داد: والدین وقتی به طبیعی بودن اینگونه واکنش‌های نوجوان آگاه شوند، صبوری لازم برای تغییرات را کسب میکنند و در مقابل چنین رفتارهایی، برخوردهای مناسبی خواهند داشت. والدین و اطرافیان نوجوان برای در پیش گرفتن رفتار منطقی و درست در این مورد، پیش از هر چیز باید تلاش کنند تا درباره مد اطلاعاتی به دست آورند. هدف این است که با به دست آوردن این آگاهی، به یاد روزگار جوانی و میزان توقع خود از والدینشان بیفتند و در رفتار خود با فرزندشان صبر بیشتری به خرج دهند.
انتقاد مستقیم از سلیقه نوجوان و لجبازی او
این روانشناس معتقد است که و الدین باید به نوجوان اجازه دهند برای انتخاب لباس، نظر خود را بدهد، هر چند ممکن است در انتخاب‌های اولیه‌اش دچار اشتباه شود، اما به تدریج می‌آموزد که باید با در نظر گرفتن تمام جوانب اجتماعی، خانوادگی و مانند آنها برای خود لباس تهیه کند. اگر سلیقه او مورد پسند والدین و اطرافیان نیست او را مسخره نکنند یا مستقیم او را به باد انتقاد نگیرند. اینگونه رفتارها و روش‌های تند، مستقیم و کنترل گرایانه باعث می‌شود که نوجوان حالت تدافعی و لجبازی به خود بگیرد.
وی در پایان توصیه کرد: بهتر است والدین در این دوره بحرانی با نوجوانشان مدارا کنند و نظرتشان را با اجبار به او تحمیل نکنند و بدانند که اغلب رفتار و اعمال او به این دلیل است که می‌خواهد مورد توجه و تأیید دیگران قرار گیرد و کانون توجه باشد؛ بنابراین، آرامش خود را حفظ کنند، چراکه اینگونه به او کمک میکنند دردها و مشکلاتش را آسان‌تر حل کند و این دوران را با کمترین آسیب پشت سر بگذارد.
