سایت تخصصی روانشناسی

به گزارش بهداشت نیوز:

بسیاری از خانواده‌ها هنوز هم نقش اسباب بازی را در تربیت، سلامت روح، خلاقیت و آموزش کودک، چندان جدی نگرفته‌اند. از نظر برخی والدین اسباب بازی، وسیله‌ایست که چند دقیقه و ساعتی کودک را به خودش مشغول کند و صدایش درنیاید تا بزرگترها به کارهایشان برسند. در حالی که اسباب بازی یعنی تمام زندگی یک کودک که با آن زندگی می‌کند، از او یاد می‌گیرد، کوچکترها آن را توی دهانشان می‌برد و با حس چشایی سعی در شناخت‌اش دارند. این در حالی است که کودک در هر سنی با یک اسباب‌بازی خاص ارتباط بهتری برقرار می‌کند و از آن بیشتر می‌آموزد. این آموزش الزاما نباید آن چیزی باشد که ما مد نظر داریم. والدین گمان می‌کنند تنها اسباب‌بازی‌هایی جنبه‌ی آموزشی دارند که به بازی‌های فکری معروفند. همان‌ها که حتما باید مغزت را در حد و اندازه‌های یک انسان بالغ کار بیندازی تا بتوانی معماهایش را حل کنی. در حالی که بازی‌های فکری برای سنین متفاوت دارای مولفه‌ها و ویژگی‌های خاص خود است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

ایمنی

انتخاب اسباب بازی خاصه برای کوچکترها اولین و مهمترین نکته‌اش حفظ ایمنی و سلامت جسمی کودک است. خوب میدانیم که کودکان در سنین پایین هر چیزی را به دهانشان وارد می کنند. یا مراقب گوشه‌های تیز، جنس سخت، مواد نامرغوب و ... نیستند. اینها نکاتی است که شما باید به عنوان والدین به آن دقت کنید. اسباب بازی های که با دندان قابل خورد شدن و قورت دادن هستند،آنهایی که نوک و یا گوشه های تیز دارند، اسباب بازی هایی که با برق کار میکنند برای کودکان زیر سه سال مناسب نیستند. آنهایی که بند، روبان و باطری دارند نیز نباید در دسترس کودک زیر سه سال قرار بگیرد.

سرگرمی

ممکن است مقدار زیادی هزینه کرده باشید و یک اسباب بازی گران قیمت و خوش آب و رنگ را با هزار دقت نظر برای کودکتان تهیه  کرده اید اما او فقط یکساعت با آن سرگرم می شود و شما ناامید و دلزده دیگر نمی دانید چطور باید سرگرمش کنید. ناراحت و نگران نشوید. کودکان کمتر از 4 سال معمولا با چیزی ـ هر چه که میخواهد باشد ـ بیش از چند دقیقه سرگرم نمی شوند. آنها مایلند چیزهای بیشتر و جدید را تجربه کنند، حتی اگر آن در قابلمه باشد در مقابل یک اسباب بازی گران قیمت. برای او فرقی نمی کند. او به دنبال کسب تجربه و شناخت دنیای اطرافش است. پس به دنبال خرید اسباب بازی هایی که قابلیت چندگانه دارند باشید. مثل جورچین ها، لگو و خانه سازی که از چند جهت جذابند و تنوع طلبی کودک را ارضاء می کند.

بهترین اسباب بازی

بهترین اسباب بازی قطعا گرانترین آن نیست. بهترین اسباب بازی همان است که مهارت کودک را افزایش میدهد. این مهارت می تواند فیزیکی باشد یا شناختی. یک خمیر کوچک که خودتان هم می توانید در خانه آن را با مواد خوراکی و غیرمضر و آسیب زننده درست کنید، می تواند کودک یکساله شما را هم بخنداند هم توانایی حرکت دست و انگشت را در او تقویت کند و بین چشم و دستش هماهنگی حرکتی به وجود آورد.

ساکت باش

اغلب کودکان به سمت اسباب‌بازی‌ای که صدا تولید می‌کند تمایل دارند. دو روز بعد از آن هم قابل پیش‌بینی است که پدر و مادر کودک از صدای وسیله سرسام گرفته‌اند و کودک همچنان مشغول تحریک پرده‌ی گوش خود و اطرافیان است. در مورد اسباب‌بازی‌های صدادار نباید موضع افراط و تفریط داشته باشید. شما نمی‌توانید کودکتان را با خرید اسباب‌بازی‌های بی‌صدا در سکوت بزرگ کنید بالاخره او برای تحریک پرده‌ی گوش و آشنایی با صداهای مختلف نیاز به شنیدن صداها دارد و البته که آنها را بارها و بارها تکرار می‌کند. همچنین نباید با تهیه‌ی اسباب‌بازی‌هایی که صدای غیراستاندارد دارند محیط خانه را متشنج کنید و در نهایت به دعوا و تنبیه کودک برسید. بنابراین در انتخاب اسباب‌بازی‌های صدادار توجه داشته باشید به اینکه حتی‌الامکان، قابلیت تنظیم صدا ـ کم و زیاد ـ شدن داشته باشد، صدایی که تولید می‌شود صدایی هدف‌دار باشد، یعنی صدای حیوانات، بوق ماشین، آمبولانس، ماشین پلیس و ... داشته باشد که شناختی برای کودک به بار آورد. همچنین برخی صداها برای بزرگترها معمولی است اما برای کودک نوپا، ترسناک است و باید به این نکته دقت کند که صدای اسباب بازی یا حرکت غیرمترقبه‌ی آن کودک را نترساند.

رنگ و رو

بسیاری از والدین هنگام خرید اسباب‌بازی نکته‌ای را که تذکر می‌دهند این است که: «جنسش خوبه؟ زود خراب نمی‌شه» دقت به این دو نکته ضروری است. جنس خوب اسباب‌بازی هم به نفع کودکتان است هم به سود جیب خودتان. اما همه‌چیز به جنس خوب وسیله‌ی بازی ختم نمی‌شود. شکل و ظاهر و رنگ آن هم اهمیت ویژه‌ای دارد. رنگ‌های مرده و غیرمحرک برای چشم کودک، جذابیتی برای او ندارند، همچین رنگ‌های خیلی تند و جیغ هم مناسب حال کودک نیست. رنگ‌های شاد، محرک و در عین حال ملایم را انتخاب کنید.

همچنین اسباب‌بازیهای رنگی باید از نظر ثبات رنگ استاندارد باشند. محققین می‌گویند اسباب‌بازی‌ای که رنگش با ساییدن انگشت و دست به آن، برود، مناسب کودک، خاصه کودکان زیر دو سال نیست. مراقب باشید اسباب‌بازی‌ای که در اختیار کودکتان قرار می‌دهید با پوست او و گاهی با دهان و زبان و ... ارتباط مستقیم دارد.

اسباب‌بازی‌های وارداتی و گاها بسیار ارزان قیمت که گوشه و کنار شهر به فروش می‌رسد و از مواد بازیافتی تهیه شده، استاندارد نبوده و مضرند. در انتخاب اسباب‌بازی به علامت هولوگرام آن توجه کنید و ترجیحا اسباب بازی تولید داخلی را تهیه کنید.

خیلی هم لاکچری نباشید

خرید اسباب‌بازی بسیار گران گاهی به ضرر کودک تمام می‌شود. چون آنقدر لوکس و گران است که والدین آن را به دیوار اتاق و بالای کمد و توی ویترین آویزان می‌کنند و یا اجازه نمی‌دهند کودک با آن بازی کند از ترس خراب شدن، یا با کوچکترین آسیبی که به آن می‌رسد کودک بیچاره را دعوا می‌کنند که چرا لیاقت ندارد تمام مدت در حال خرابکاری است. به جز این، کودکی که از هر چیزی گرانترینش را در اختیار داشته باشد، قناعت را یاد نمی‌گیرد و پرتوقع تربیت می‌شود،  تجمل گرایی در او نهادینه می‌شود.

حین بازی تنهایم نگذار

کودکتان را حین بازی کردن همراهی کنید. به ویژه کوچکترها را. این کار هم امنیت بازی را تأمین می‌کند و هم برای کودک نوعی تشویق و انگیزه محسوب می‌شود. اما در حین بازی، دخالت نکنید. می‌توانید کمک کنید، اما اینکه بازی را یکبار انجام دهید تا کودک هیچ تلاشی برای کشف آن نکند، کار درستی نیست.

مقایسه و سرزنش نکنید

برخی والدین توقع دارند کودکشان یک نابغه‌ی تمام و عیار باشد و از پس سخت ترین بازی‌های فکری هم برآید. این تصور که «کودک من نابغه‌است» باعث می‌شود توقعی در والدین ایجاد شد که کاذب است و فقط باعث دلسردی آنها و سرزنش کودکشان می‌شود. قبل از هر چیز فراموش نکنید که بازی قرار است برای کودک مفرح و لذت بخش باشد، جنبه دوم بازی آموزش و خلاقیت و ... است، پس با سرزنش کردن و لیبل زدن و گفتن جملاتی مثل: «اینکه خیلی ساده‌است چرا گیچ بازی در میاری» «تو هیچ وقت نمی‌تونی یه بازی ساده رو انجام بدی» بازی را تبدیل به جهنم نکنید. امر و نهی کردن و سرزنش در زمان بازی، صحیح نیست

با بازی، زندگی میکنیم

اولویتها را در نظر بگیرید. فراموش نکنید که حین بازی، شما و کودکتان مشغول بازسازی یک زندگی هستید. او از ساده‌ترین برخورد شما هنگام بازی، می‌آموزد. در نظر بگیرید زمانی را که کودک مشغول بازی با یک اسباب‌بازی است که شما آن را بسیار گران خریده‌اید. ناگهان زنگ در زده می‌شود و بچه‌ی همسایه یا فامیل پشت در است. شما فوری به کودکتان می‌گویید: «برو بذارش توی کمد که «نیما» یه خراب کار حرفه‌ایه» این کار کودک شما را فردی که خوب می‌تواند از وسایلش مراقبت کند، بار نخواهد آورد. بلکه او را فردی خسیس و شکاک میکند که توانایی شریک شدن و تقسیم کردن و رعایت نوبت و ... را فرا نخواهد گرفت.  در چنین شرایطی اولویت با تمرین مهارت‌های اخلاقی و اجتماعی و زندگی است، تا مهارت‌هایی مثل هماهنگی چشم و دست یا درک فضا و ...

صبور باشید

ذهن کودک پنج‌ساله‌تان را با خواهر یا برادر بزرگترش مقایسه نکنید. حتی نگویید خواهرت وقتی همسن تو بود یک هواپیمای کوچک ساخت و ... این مقایسه‌ها کودک را دچار اضطراب می‌کند. هر چه می‌توانید به کودک زمان بدهید تا با اسباب‌بازی‌اش درگیر باشد و زیر و بم‌اش را درآورد. تنها زمانی که نیاز هست زمان بازی را حتما تنظیم کنید و نگذارید کودک بیش از دو ساعت در روز به این بازی بپردازد، بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی است. این بازی‌ها هرچقدر هم مفید باشند، تحرک، روابط اجتماعی، روابط عاطفی و ... کودک را تحلیل می‌برند.

منبع: زن روز