دمانس یا زوال عقل به اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی گفته می شود که به علت نوعی بیماری مغزی است و با تغییر شخصیت، اختلال در حافظه، داوری و اندیشه، اختلال کلامی، تغییرات روان شناختی و روان پزشکی و مختل شدن فعالیت های روزمره همراه است.
از جمله مهمترین مشکلاتی که برای مبتلایان به زوال عقل رخ می دهد، اختلال خواب است که امروزه به دلیل افزایش تعداد سالمندان در جوامع مختلف و شیوع بالای دمانس، جامعه پزشکی را با تعداد بیشتری از افراد دارای اختلالات رفتاری و روانی ناشی از اختلال خواب مواجه کرده است.
میزان بی خوابی نیز به عنوان یکی از علایم اختلال خواب، با بالا رفتن سن افزایش می یابد و در افراد بالای 65 سال به دلیل برخی بیماری های بیولوژیکی و روانی مانند افسردگی، درصد بالاتری دارد.
به طور کلی یکی از مهمترین مباحث مطرح شده در حوزه سلامت جسم و روان انسان ها، خواب طبیعی است زیرا بروز اختلال در روند آن، می تواند سلامت انسان ها را مورد تهدید قرار دهد.
با این حال به گفته دکتر 'میرفرهاد قلعه بندی' روان پزشک، یک سوم ایرانی ها از جمله مبتلایان به دمانس از بی خوابی به عنوان شایع ترین اختلال خواب رنج می برند.
** تاثیر نور آفتاب بر تنظیم خواب مبتلایان به دمانس
دکتر 'آروین هدایتی' دانشیار و فلوشیپ روان تنی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در این مورد توضیح داد: یکی از مشکلاتی که برای مبتلایان به دمانس رخ می دهد، تغییرات و اختلالات خواب است؛ که در این رابطه آگاهی خانواده ها و مراقبین این بیماران نسب به تاثیر نور طبیعی خورشید بر تنظیم ساعات خواب این بیماران می تواند کمک شایانی در رفع این اختلال داشته باشد.
وی برای تنظیم ساعت بیولوژیک بیماران توصیه کرد: مراقبین و خانواده های مبتلایان به زوال عقل باید این بیماران را در معرض نور طبیعی قرار دهند به این صورت که صبح ها بیمار را بیدار کنند تا در معرض نور صبحگاهی قرار گیرد و شب ها نیز شرایط تاریکی برای وی برقرار باشد.
هدایتی ادامه داد: این روش می تواند به تنظیم چرخه خواب و بیداری بیماران و ترشح هورمون ملاتونین و به حالت تعادل رساندن وضعیت فیزیولوژیک بدن آنها، کمک کند.
ملاتونین، هورمونی است که به طور طبیعی توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می شود و ترشح آن با چرخه روز و شب بدن، ارتباط مستقیم دارد و کاربرد آن برای ترغیب به خوابیدن و افزایش زمان خواب انسان است.
** تاثیر برخی موادغذایی در تنظیم خواب مبتلایان به دمانس
هدایتی همچنین توجه به عادات غذایی در تنظیم خواب مبتلایان به دمانس را موثر دانست و گفت: خانواده ها و مراقبین مبتلایان به زوال عقل می توانند با امتناع از دادن مواد غذایی کافئین دار در هنگام غروب به بعد، به این بیماران در داشتن خواب شبانگاهی بهتر به آنها کمک کنند.
وی افزود: همچنین دادن چای، نسکافه یا مقدار کمی قهوه در هنگام صبح به حفظ هوشیاری بیمار در طول روز و بازگشت سیکل خواب و بیداری بیمار به حالت طبیعی کمک می کند.
هدایتی در مورد سایر علایم و مشکلاتی که بیماری دمانس ایجاد می کند، توضیح داد: علاوه بر اختلال خواب و فراموشی، دمانس می تواند موجب بروز رفتارهایی مانند پرخاشگری و بی قراری شود و تغییرات شخصیتی زیادی را در فرد ایجاد کند که با رفتارهای پیشین او هیچ مطابقتی ندارد و سبب نگرانی خانواده ها می شود.
وی افزود: دمانس در اثر بروز تغییراتی در مواد و پروتئین های موجود در مغز بروز می یابد بنابراین می تواند سبب بروز تغییرات فیزیولوژیک در بدن و بروز برخی بیماری های بیولوژیک شود.
هدایتی تغییرات خلقی و بروز حالت های اضطرابی و افسردگی را از دیگر علایم بیماری زوال عقل عنوان کرد و گفت: آگاه کردن فرد به ویژگی های بیماری و اینکه به تدریج به مراحل پیشرفته تر زوال عقل مبتلا می شود، می تواند در کاهش میزان اضطراب و افسردگی ناشی از آن، به بیمار کمک کند.
وی افزود: همچنین آموزش به خانواده ها در مورد این بیماری و نحوه برخورد آنها با بیماران، می تواند در کاهش مشکلات این بیماران بسیار موثر باشد.
منبع : ایرنا
