منظور از ارتباط چشمی در روانشناسی چیست؟

انسان به طور کلی با نوع نگاهش می‌تواند احساسات خود را منتقل کرده و یا سبب شادی، غم، ترس و تعجب دیگران شود.

تا حالا شده در شروع دیدار، طرف مقابل نگاهش را به ‌سرعت از شما بگیرد؟ در چنین مواقعی، معمولاً برداشت من این است که او یا از من خوشش نمی‌آید یا خیلی مغرور است. در نتیجه ذهنیتم نسبت به او منفی خواهد شد. بنابراین ارتباط چشمی نادرست، یک شروع نامناسب برای ادامه ی هر ارتباطی است.

تا حالا شده وقتی دارید با یک نفر صحبت می‌کنید، با اشتیاق به چشم‌هایتان نگاه می ‌کند و حرف‌هایتان را گوش می‌دهد؟ در این موقعیت، برداشت من این است که این شخص از من خوشش می‌آید. بنابراین در ادامه با شور و حرارت بیشتری با او صحبت خواهم کرد. درنتیجه رابطه ی خوبی بین ما شکل می‌گیرد و احساس صمیمیت بیشتری با او خواهم داشت.

تا حالا شده با شخصی هم‌صحبت شده باشید که قادر به برقراری ارتباط چشمی با شما نبوده است؟ میزان آشفتگی ناشی از این گفتگو خاطرتان می آید؟

ارتباط چشمی قبل از شکل گیری ارتباط کلامی ایجاد می‌شود. یعنی یکی از ملزومات شروع ارتباط، ارتباط چشمی است. وقتی به کسی نگاه می کنید معمولاً این علامت را به او می دهید که قصد برقراری ارتباط با او را دارید.

ارتباط چشمی، گویاترین پیام غیرکلامی است که توسط چشم‌ها رد و بدل می‌شود. ارتباط چشمی، نشانه ی صداقت، احترام، علاقه، هوشمندی، خلوص نیت و اعتماد به ‌نفس ما است. چشم‌ها، آینه روح هر کسی هستند.

ارتباط چشمی یعنی قبل از بیان هر جمله ای به چشم و یا حوالی چشم مخاطبمان نگاه کنیم و به او توجه کنیم. به این وسیله به او نشان می‌دهیم که توجه ما به سمت اوست. به وسیله این ابزار جادویی چشم، احساس خودمان را به او منتقل می کنیم.

ارتباط چشمی نیرویی به شدت قدرتمند است؛ زیرا با نخستین الگو‌های بقای بشر ارتباط دارد. کودکانی که توانایی جذب و حفظ ارتباط چشمی داشتند و در نتیجه می‌توانستند توجهات بیشتری را به خود جلب کنند، شانس بهتری برای سیر شدن و مراقبت داشتند. امروزه، نوزادان به طور غیرارادی نگاه‌شان را روی والدین‌شان قفل می‌کنند، قدرت آن ارتباط چشمی بچگانه هنوز اثر خود را در ذهن بزرگسالان از دست نداده است. ما هنگام برقراری ارتباط چشمی (صرف‌نظر از نوع و میزان آن) به طور خودکار به سیگنال‌هایی که ارسال و دریافت می‌کنیم، اعتبار زیادی می‌دهیم.

یکی از الزامات برقراری ارتباط کلامی، ارتباط چشمی است. ارتباط چشمی مهارتی است که دانستن آن همراه با زبان بدن می‌تواند برایتان بسیار جذاب و مفید باشد.

برقراری ارتباط میان افراد مستلزم ایجاد تماس چشمی و صحبت کردن است. برقراری و حفظ تماس چشمی خوب یک مهارت مهم اجتماعی است. با نگاه کردن به صورت گوینده اطلاعات زبانی را از طریق بیان چهره‌ای، ژست‌ها، اشاره‌ها و الگوی لب‌ها می‌توان بدست آورد. نوع استفاده از آن به خود فرد بستگی دارد، نوع نگاه افراد در موقعیت‌های مختلف پیام‌های متفاوتی را منتقل می‌کند. بنابراین برای یک ارتباط موثر و موفق باید سعی کنید ارتباط چشمی خوبی برقرار نمایید. برای مثال اگر می‌خواهید به کسی نشان دهید که به او اهمیت می‌دهید به چشمانش نگاه کنید؛ مطمئنا شما هم زمانی که با کسی حرف می‌زنید و او به شما نگاه نمی‌کند، ناراحت می‌شوید.

ارتباط چشمی اطلاعات اجتماعی را به شخصی که حرف‌های شما را گوش می‌دهد منتقل می‌کند. اگر ارتباط چشمی تان بیش از حد زیاد باشد فردی تهدیدکننده و عصبی به نظر خواهید آمد، اما اگر از حد لازم کم باشد اینطور برداشت می‌شود که علاقه‌ای به طرف مقابل ندارید.

چشم ها در زبان بدن
برقراری ارتباط چشمی یک مهارت کاربردی و مهم برای تمامی کسانی محسوب می‌شود که ارتباط‌های اجتماعی و تعاملی، برایشان مهم است. وقتی از زبان بدن و ارتباط غیرکلامی حرف می‌زنیم، به سرعت بحث ارتباط چشمی و تماس چشمی (eye contact) در ذهن‌مان تداعی می‌شود. چشم ها نقشی اساسی در زبان بدن دارند و به عنوان ابزاری قوی برای بیان احساسات یا قدرت نمایی و... شناخته می شوند. مثال های زیادی از این مورد وجود دارد برای مثال وقتی تعجب می کنید ممکن است کمی چشم هایتان گشاد شوند یا برای فکر کردن به نقطه ای دور زل می زنید یا با تنگ کردن چشم ها احساس انزجار از موضوعی را بیان می کنید.

اهمیت ارتباط چشمی
اهمیت ارتباط چشمی در حدی است که می‌توان ادعا کرد با حذف آن، بخشی از محتوای گفتگو به سادگی منتقل نمی‌شود. چه‌بسا در یک تماس تلفنی یا مکاتبه، برای انتقال پیامی که در عرض یک ثانیه با چشم منتقل می‌شود، مجبور باشیم از چند کلمه و جمله استفاده کنیم.

اهمیت ارتباط چشمی وقتی بر من آشکار شد که مجبور بودم برای ارائه مشاوره روانشناسی چشم در چشم مراجع نگاه کنم. تجربه به من نشان داد که وقتی نگاهم را از آنها می گرفتم، فرد صحبت خود را قطع می کرد. و وقتی ارتباط چشمی ام را با او حفظ می کردم، فرد با تصور اینکه صحبت هایش مورد علاقه و توجه من است، به حرف زدن ادامه می داد.

تحقیقات نشان داده، احساسی که از طریق نگاه به افراد منتقل می شود، باعث بالا رفتن پاسخ فیزیولوژیک بدن می شود. ضربان قلب، عرق کردن، تغییر روند تنفس و حالات چشم ها فرد را قابل اعتمادتر کرده و این تصویر در ذهنمان می ماند. بعلاوه زمانی می توانیم به آدم ها اطمینان کنیم که شرایط تهدیدآمیز برایمان بوجود نیاورند. برعکس آن، خیره شدن یعنی جذابیت ما برایشان زیاد است و از این نگاه کردن حس خوبی می گیریم. در نتیجه اهمیت تماس چشم به چگونگی آن بستگی دارد و هر چه در مسیر درستی انجام شود قطعا ارتباطات بهتری شکل می گیرد. به یاد داشته باشید هر چه به طریقه ارتباط چشمان خود اهمیت دهید در زبان بدن قوی تر شده و بر فن بیان شما تاثیر خواهد گذاشت.

طبق مطالعه‌ای که در دانشگاه UCLA انجام شده مشخص شده است که 93 درصد از تاثیر ارتباطات انسانی، هیچ ربطی به کلمات ندارد. چیزی که اهمیت دارد زبان بدن، لحن صدا و البته ارتباط چشمی است. در این میان ارتباط چشمی از اهمیت بیشتری برخوردار است چون ما از طریق چشم‌ها با مردم ارتباط برقرار می‌کنیم. جالب است بدانید روان شناسی به نام آرتور آرون معتقد بود که شما می‌توانید با پرسیدن 36 سوال و نگاه عمیق به چشمان طرف مقابل به مدت 4 دقیقه او را عاشق خود کنید! پس اگر به دنبال دوستی‌های واقعی و ارتباطات صمیمانه هستید و نمی‌خواهید مکالمات سطحی و معمولی برقرار کنید باید در چشمان افراد نگاه کنید چون طبیعت انسانی به این شکل تکامل یافته است. شما هم انسان هستید پس به ارتباط چشمی نیاز دارید و باید آن را به شکل صحیح و به میزان مناسب انجام دهید.

مدارک فراوانی وجود دارند که نشان می دهند ارتباط چشمی، قدرت متقاعدکنندگی بالایی دارد. ما اغلب به صورت هایی توجه می کنیم که تماس صحیحی با ما دارند. حتی نوزادها هم بیشتر به صورت هایی توجه می کنند که مستقیماً به آنها زل زده باشند، نه صورت هایی که به دور دست نگاه کنند.

یک مطالعه کلاسیک در ۱۹۸۰ توسط جیمز واتسون و همکارانش نشان داد که دانش آموزان جوانی که معلمشان در طول صحبت کردن با آنها تماس چشمی دارد، موضوعات کلامی را بهتر به ذهن می سپارند و درک می کنند. علاوه بر تمامی این نکات مثبت، روی اعتماد به نفس دانش آموزان نیز موثر بوده است.

ارتباط چشمی در زبان بدن
تحقیقات نشان داده است که ارتباط چشمی نسبت به دیگر زبان های بدن تاثیر بیشتری داشته و حس خوبی به فرد مقابلمان می دهد. هرچند برای بسیاری از مردم دشوار است تا همان طور که به حرکات و نوع قرار گیری دست ها، پاها و دیگر نقاط بدنشان اهمیت می دهند، به ارتباط چشمی نیز اهمیت دهند. حرکات چشمی ما در موقعیت های متفاوت می تواند معانی متفاوتی داشته باشد. برای مثال در هنگام پاسخ دادن به یک سوال زمانی که مستقیم به جایی خیره می شوید به این معنا است که دارید درباره اطلاعاتی که درباره آن سوال دارید فکر می کنید،

هنگامی که به پایین نگاه می کنید یعنی در حال ارزیابی سوال هستید و زمانی که چشم هایتان به بالا نگاه می کند یعنی شما در حال آنالیز کردن سوال هستید!

اثر قدرتمند پیام های چشمی محققان دریافتند، اثرات قدرتمند تماس چشمی روی رفتارمان بسیار زیاد است. طوری که شناخت و سطوح انگیزش را بالا می برد. آنها فهمیدند، مستقیما زل زدن این قدرت را دارد که ارائه اطلاعات مرتبط با شخص مقابل را افزایش دهد و راه را برای شناخت بیشتر باز کند. آنها عقیده داشتند چشم ها پردازش اطلاعات، درک، حافظه و تصمیم گیری را بهبود می بخشد. این کار حافظه را ارتقا داده و موجب می شود که دوستانه و خونگرم تر رفتار کنیم.

چه میزان ارتباط چشمی، عادی تلقی می‌شود؟
یک مثال ساده
ارتباط چشمی مثل نمک روی سیب زمینی سرخ کرده است. هر کسی مقدار مشخصی از آن را ترجیح می‌دهد و همه چیز بستگی به موقعیت دارد. اگر نمک سیب زمینی کم باشد، بی‌مزه و خسته کننده خواهد شد مثل گفتگوهایی که بدون ارتباط چشمی برقرار می‌شوند. اگر به چشمان طرف مقابل خود نگاه نکنید هیچ ارتباطی بین شما برقرار نخواهد شد و طرف مقابل حس خواهد کرد که شما به او توجه نمی‌کنید و احساس ناخوشایندی خواهد داشت. در مقابل، نمک بیش از حد نیز، غذا را شور و بدمزه خواهد کرد و شما احتمالا آن را به بیرون تف خواهید کرد! افرادی که بیش از حد ارتباط چشمی برقرار می‌کنند هم همین طور هستند، ترسناک به نظر می‌رسند و هیچ کس دوست ندارد پس از یک بار گفتگو با چنین فردی، مجدداً گفتگو با او را تجربه کند.

بنابراین بسیار مهم است که میزان ارتباط چشمی را در حد متعادل و مناسب نگه دارید، نه خیلی کم نه خیلی زیاد. اگر نمی‌دانید چطور باید این میزان را مشخص کنید از سه قانون اصلی زیر پیروی کنید:
- وقتی صحبت می‌کنید در یک سوم زمان، به چشمان طرف مقابل نگاه کنید.
- وقتی به صحبت‌های او گوش می‌کنید در دوسوم زمان، به چشمان او نگاه کنید.
- در مکالمات روزمره، ارتباط چشمی را بیش از سه تا چهار ثانیه طول ندهید.
به طور کلی خانم‌ها وقتی با دوستان خود صحبت می‌کنند ارتباط چشمی بیشتری برقرار می‌کنند و این ارتباط در میان آقایان و دوستانشان کمتر است.در واقع همان طور که در مقاله چطور با اعتماد به نفس صحبت کنیم هم گفتیم، برای این که بتوانیم با اعتماد به نفس بالا در جمع حرف بزنیم و ارتباط برقرار کنیم، باید مهارت ارتباط چشمی را به خوبی دارا باشیم.

ارتباطات چشمی در موقعیت های گوناگون چگونه باید باشد؟
اگر در حال مشاجره و دعوا هستید باید نگاه خیره و متمرکز خود را نگه دارید؛ این کار باعث نشان دادن قدرت شما و گاهی به معنای گستاخی و تحقیر است. به ویژه در محیط‌های کاری و در رقابت‌ها می‌توان از این نوع نگاه استفاده کرد. اما در شرایط عادی از خیره شدن و زل زدن به چشمان افراد بپرهیزید.

زمانی که می خواهید شخصی خواسته‌تان را برآورده سازد چند ثانیه خیره شدن می‌تواند بر روی او تاثیر بگذارد. برای کسب اطلاع در زمینه ارتباط کلامی کلیک کنید. وقتی می‌خواهید به دیگران احترام بگذارید بهتر است نگاهتان را پایین بیاندازید. اما نگاه کردن به اطراف و دزدیدن نگاه زمانی که شخصی با شما صحبت می‌کند نشانۀ عدم تمایل شما به ادامۀ صحبت با اوست.

معمولا کسانی که به چشمان طرف مقابل نگاه می‌کنند، شخصیت‌هایی با اعتماد به نفس و قوی دیده می‌شوند. کسانی که هرگز در چشم دیگران نگاه نمی‌کنند افرادی کمرو عصبی و ناراحت به نظر می‌رسند. و این که عاشقان بیشتر به یکدیگر زل می‌زنند چرا که نگاه‌های آنان معنا دار است.

برقراری ارتباط چشمی مهارتی است که آن را هنگام برقراری ارتباط با دیگران دست کم می‌گیریم. افرادی که بر هنر ارتباط چشمی مسلط هستند را می‌توان در بین فروشندگان موفق، سیاستمداران و سخنرانان ماهر ملاحظه نمود. ملاحظه شده است که وقتی ارتباط چشمی با طرف مقابل برقرار نشود او دیگر تمایلی به ادامه صحبت نخواهد داشت، اما اگر ارتباط چشمی برقرار شود او هم به صحبت ادامه می‌دهد، چون می‌داند که شما به حرف زدن با او علاقه مندید.

مثالی دیگر
ارتباط چشمی در بین بانوان و آقایان به این صورت است که اگر خانمی ناگهان ارتباط چشمی را قطع کند، به جایی دیگر نگاه کند به این معنی است که از شما خوشش آمده. اما در مردان متاهل قطع ارتباط چشمی زمانی اتفاق می افتد که زن جذابی را دیده باشند و بخواهند آن را نادیده بگیرند. در مواقع صحبت کردن، اگر فرد مقابل به صحبت های شما علاقه مند باشد چشم هایش روی صورت شما در حال حرکت است. عمده این حرکت به چشم ها و لب های شما موقع صحبت کردن مربوط می شود.

در اصل زمانی که یک خانم با یک آقا در حال صحبت است، یا هنگامی که دو خانم با یکدیگر گفت و گو می کنند، ارتباط چشم بین هشتاد تا نود درصد حفظ می شود. اما هنگامی که دو مرد با یکدیگر گفت و می کنند تنها بین شصت تا هفتاد درصد ممکن است ارتباط چشمی حفظ شود. اگر ارتباط چشمی بیش از اندازه بین یک خانم و یک آقا طول بکشد باعث تحریک شدن آقا شده و خانم را معذب خواهد کرد. اگر ارتباط چشمی بین خانم و آقا کمتر از معیار هشتاد تا نود درصد باشد به این معنی است که آن ها نسبت به هم بی علاقه اند. در مقابل اگر این نگاه بیش از اندازه طول بکشد به عنوان تجاوز و اگر کمتر از توقع باشد به معنی عدم اعتماد به فرد مقابل است.

علایم فیزیولوژیکی ارتباط چشمی
فروشندگان و مغازه داران از اهمیت ارتباط چشمی آگاه هستند و از این مهارت برای علاقه‌مند نگه داشتن خریداران احتمالی استفاده می‌کنند. وقتی شما به چیزی علاقه‌مند شوید مردمک چشمهایتان گشاد‌تر می‌شود. این قضیه در مورد صحبت کردن و جذابیت ظاهری هم صدق می‌کند. به صورت معمول اثبات شده است اگر دوست شما به شما علاقه‌مند باشد در ارتباطات روزمره و تعامل‌های روزانه با شما مردمک چشمهایش گشادتر می‌شود.

ارتباط چشمی چه زمانی دچار اخلال می شود؟
زمانی که از موضوعات شرم‌آور، ناراحت‌کننده یا غم‌انگیز صحبت می‌کنیم یا در حال زیر و رو کردن افکار و احساسات درونی‌مان هستیم، ارتباط چشمی‌مان کم می‌شود. هنگام صحبت با افرادی که دوست‌شان داریم، تحسین‌شان می‌کنیم یا زیردست‌شان هستیم، ارتباط چشمی‌مان زیاد می‌شود. در مکالماتِ صمیمانه‌تر، طبیعتا بیشتر به هم نگاه می‌کنیم و خیرگی نگاه را مدت زمان بیشتری حفظ می‌کنیم. در واقع، بر اساس میزان ارتباط چشمی، روابط را قضاوت می‌کنیم. هر چه ارتباط چشمی بیشتر باشد، رابطه نزدیک‌تر است.

زنان بیشتر از مردان با فردی که در حال صحبت با او هستند، ارتباط چشمی برقرار می‌کنند. این یکی از دلایلی است که زنان مکالمه‌ رو در رو را ترجیح می‌دهند و مردان به صحبت کردن در حالت ایستاده کنار هم قانع هستند. مردم معمولا در آسانسور، مترو، اتوبوس‌ها و قطار‌های شلوغ، از ارتباط چشمی اجتناب می‌کنند. در آسانسور که مقابل در می‌ایستیم و در مکان‌های دیگر به گوشی‌های هوشمندمان زل می‌زنیم، چون وسیله‌ای است برای کنترل عدم امنیتی که از ترس حمله شدن به حریم شخصی‌مان احساس می‌کنیم. پیشخدمت‌ها از عدم ارتباط چشمی به عنوان یک ترفند استفاده می‌کنند تا به مشتریان این سیگنال را ارسال کنند که: «من آنقدر سرم شلوغ است که الان نمی‌توانم به کار تو رسیدگی کنم».

کارمندان هم اغلب با پیدا شدن سر و کله‌ رئیس، به‌ویژه وقتی به نظر می‌رسد او سؤال سختی دارد یا به دنبال داوطلب برای انجام کاری است، نگاه‌هایشان را از او می‌دزدند. (دانش‌آموزان هم وقتی معلم می‌خواهد درس جلسه‌ قبل را بپرسد، از این ترفند استفاده می‌کنند!) مهم‌ترین بخش از زبان بدن که نشان می‌دهد فرد در حال دروغ گفتن است، اجتناب او از برقراری ارتباط چشمی است. برخی از افراد (به‌ویژه کودکان) نمی‌توانند هنگام دروغ گفتن، مستقیم به چشمان شما نگاه کنند. اما بسیاری از افراد (به‌ویژه گستاخ‌ترین

آنها) برای «راست جلوه دادن» دروغ‌شان، بیش از حد ارتباط چشمی برقرار می‌کنند و به طولانی نگه‌داشتن آن اصرار دارند. اگر یک گوینده هنگام صحبت کردن، با اشتیاق به دنبال ارتباط چشمی باشد، از دید مخاطب قابل‌باورتر، مصمم‌تر و ماهرتر است.

به چشم های این گربه نگاه کرده و به احساسات خود توجه کنید

به همین دلیل باید در برقراری تماس های چشمی درست و موثر دقت کنید. برقراری ارتباط چشمی طولانی مدت با افراد نزدیک بیان کننده احساس دوست داشتن و توجه به یکدیگر می باشد اما همین تماس طولانی با فردی غریبه باعث ایجاد احساس ناخوشایند می شود.

در بسیاری از موارد منظور از ارتباط چشمی زل زدن به عمق چشم های فرد مقابل نیست و تنها لازم است که نگاهتان به سمت فرد یا صورت آن باشد. همچنین توجه کنید که تماس چشمی طولانی مدت با افراد غریبه آزار دهنده است و در زندگی روزمره باید برای تاثیر بهتر ارتباط چشمی، آن را قطع کرده و دوباره وصل کنید. برای مثال در یک محیط کاری هنگام حرف زدن با همکار خود نگاه خود را میان چشم ها و سایر اعضای صورت جا به کنید یا برای فکر کردن و.. به جایی دیگر زل بزنید.

روانشناسی ارتباط چشمی
آزمایش های بیشتر نشان داده، وقتی با کسی دچار کشمکش یا چالش می شویم، تماس چشمی می تواند پرخاشگری را بیشتر کند. در واقع در یک تحقیق دریافتند، نقش تماس چشمی در متقاعد کردن طرف مقابل بررسی شد و نشان داد که زل زدن مستقیم برخلاف فرضیات قبلی می تواند توانایی بازیگران در تغییر نظرشان نسبت به دیگران را اصلاح کند. بعلاوه بیشتر افراد با تقریبا ۳.۲ ثانیه تماس چشمی از طرف غریبه ها راحت هستند، اما اگر غریبه مورد اعتماد به نظر برسد و یا دوست قدیمی باشد؛ تماس چشمی می تواند باعث افزایش حافظه، رفتار دوستانه و اثرات تحریک کننده نسبت به شخص مشاهده گر باشد.

ارتباط چشمی در هنگام اضطراب
مشکل در برقراری تماس چشمی می تواند باعث ایجاد اختلال در هنگام تعاملات اجتماعی شود. به همین دلیل توانایی برقراری ارتباط چشمی از جنبه های مهم تعامل اجتماعی به حساب می آید. افرادی که هنگام حرف زدن به چشمان دیگران نگاه می کنند دوستانه و خوش برخورد شناخته می شوند.

تماس چشمی کودکانی که مشکلات ارتباطی دارند ممکن است ناپایدار و جزئی باشد. این مسأله باعث قطع ارتباط می‌شود زیرا والدین چنین برداشت می‌کنند که کودکشان اغلب مایل به برقراری ارتباط نیست. یک قسمت مهم دیگر ارتباط، نگاه کردن همزمان طرفین ارتباط به جزئیات محیط است. کودک به شما نگاه می‌کند و والدین با تعقیب نگاه او مطلبی درباره آن شی بیان می‌کنند. این کار قدم اول مکالمه ونوبت‌گیری در مکالمه است. ولی کودکان کم شنوا ممکن است گفته‌های والدین را متوجه نشوند پس بنابراین مهارتهای ارتباطی در آنها بخوبی رشد نمی‌کنند.

مثال دیگر
فرض کنید در حال قضاوت شدن هستید و کسی به شما زل زده است. اگر طرز نگاهش مطلوب باشد، در شما حس خوبی بوجود می آورد. اما اگر همراه با تهدید و خشم باشد قطعا علاقه ای به ارتباط گرفتن با اون فرد نخواهید داشت. محققان عقیده دارند که تماس چشمی می تواند به منظور درمان مورد استفاده قرار گیرد. آنها می گویند استفاده از ارتباط چشم در طول درمان ارزیابی بیمار و مهارت های شخصی درمانگر را افزایش داده و درمان قطعی می شود. همچنین توانایی تماس چشمی در جهت افزایش حافظه است و به کاهش بیماری آلزایمز کمک می کند. این استراتژی ناهنجاری های رفتاری – جسمی را تعدیل کرده و ارتباط شخص با دیگران را تقویت می کند. جالب است که پردازش جهت گیری چشم برای درمان بیماران مبتلا به AD هم بکار می رود. افرادی که بیماری های شخصیتی دارند، نسبت به دیگران احساسات منفی بیشتری دریافت می کنند و زل زدن دیگران به خود را نوعی رفتار تهدیدآمیز می بینند.

ارتباط چشمی و اختلال اضطراب اجتماعی
برقراری ارتباط چشمی غالبا برای افرادی که با اضطراب اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند، مشکل است. این مشکل می تواند دلایل ژنتیکی نیز داشته باشد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده اند نشان می دهند که افرادی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند هنگام برقراری ارتباط چشمی دچار اضطراب بیش تر و ترس می شوند. در این افراد قسمتی از مغز که در هنگام خطر فعال میشود، با برقراری ارتباط چشمی تحریک می شود.

غالباً افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) نگاه کردن به چشمان شخص را موجب اضطراب و ناراحتی می‌دادند. این احتمالاً تاحدی به دلیل سیم‌کشی ژنتیکی است. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که مبتلا به SAD هستند، از تماس مستقیم چشمی می‌ترسند. اگر SAD داشته باشید، بخشی از مغز که به شما از خطرات را هشدار می‌دهد، می‌تواند در اثر ارتباط چشمی تحریک شود.

تماس چشمی و اوتیسم
تحقیقات در زمینه اوتیسم نشان می دهد که افراد مبتلا به این بیماری نسبت به تماس چشمی حساسیت زیادی نشان می دهند. دلیل این امر میزان تحریک و فعالیت بیش از اندازه مغز در هنگام تشخیص چهره است، این بدین معنی است که مبتلایان به اوتیسم از تماس چشمی اجتناب می کنند، زیرا مراحل پردازش چهره باعث ناراحتی شدید و حتی درد در آن ها می شود.

غلبه بر اضطراب تماس چشمی
برقراری تماس چشمی هنگام مکالمه مهم است، این مهارت در پیشرفت شغل و روابط شخصی شما نقش مهمی دارد. بسیاری از افراد به مرور می توانند ارتباط چشمی خود را بهبود ببخشند. دو مرحله برای یادگیری و بهبود تماس چشمی وجود دارد:

چگونه اضطراب در مورد تماس چشمی را کاهش دهید؟
افراد مبتلا به اختلال اضطراب معمولا از درمان شناختی رفتاری یا دارو درمانی استفاده می کنند. در طول درمان افراد یاد می گیرند که ترس خود را کنترل کنند و مهارت های خود را در این زمینه افزایش می دهند. اگر اضطراب اجتماعی ندارید ولی باز هم از تماس چشمی رنج می برید، می توانید با افزایش تماس چشمی تحمل خود را افزایش دهید. به تدریج و با تکرار این کار تماس چشمی برای شما راحت تر می شود. این تمرین را ابتدا با دوستان و خانواده خود شروع کنید، تا جایی که می توانید در هنگام صحبت کردن به چشم های آن ها نگاه کنید. اگر این کار باز هم برای شما استرس آور است می توانید با فیلم شروع کنید. سعی کنید در چشمان شخصیت های فیلم نگاه کنید و در همان حال نفس عمیق بکشید.

مشکل تماس چشمی چیست؟
ناتوانی در برقراری ارتباط چشمی چیست؟
ناتوانی در برقراری ارتباط چشمی به ناراحتی فرد در هنگام نگاه کردن مستقیم به چشم‌های شخص دیگری اشاره دارد. فردی که دچار ناتوانی در برقراری تماس چشمی می‌شود، ممکن است هنگام مکالمه با کسی، از برقراری ارتباط چشمی با او جلوگیری کند. اگر آن فرد بتواند ارتباط چشمی برقرار نکند، اغلب احساس می‌کند مورد قضاوت یا موشکافی قرار می‌گیرند.

در برقراری تماس چشمی به احساس ناراحتی و اضطراب فرد هنگام نگاه کردن در چشمان دیگران گفته می شود. فردی که دچار این نوع مشکل است از نگاه کردن در چشم دیگران پرهیز می کند. این افراد با نگاه در چشمان دیگران، احساس می کنند که مورد قضاوت قرار می گیرند.

چرا مردم از تماس چشمی اجتناب می کنند؟
افراد به دلایل مختلفی در برقراری ارتباط چشمی ناتوان هستند. برای کسانی که بیماری روانی برای آن‌ها تشخیص داده نشده است، اجتناب از تماس چشمی می‌تواند به کمرویی یا عدم اعتماد به نفس مربوط باشد. نگاه کردن به چشم‌ها هنگام صحبت، برای کسانی که گفتگوی مؤثر را تمرین نکرده‌اند یا ترجیح می‌دهند در کانون توجه نباشند، احساس ناراحتی ایجاد می‌کند.

چگونه مهارت های ایجاد ارتباط چشمی را بهبود ببخشید؟
چاگر با شخصی به تنهایی صحبت می کنید مکانی را مستقیماً بین یا کمی بالاتر از چشم طرف مقابل انتخاب کنید. اگر این کار راحت نیست از تمرکز خود کمی کم کنید. به یاد داشته باشید که خیره شدن به فرد اصلا کار خوشآیندی نیست. اگر از هردو راه پیشنهادی با هم استفاده کنید، احتمال بیش تری دارد که بتوانید ارتباط موفقی را با دیگران برقرار کنید.

عادت کنید که

به جای نگاه‌کردن به پایین، به بالا یا اطراف نگاه کنید. به محض این که به پایین نگاه کنید، احساس اضطراب و ناامنی درونی خود را به شخص مقابل نشان می‌دهید. وقتی سرتان را بالا می‌گیرید و به بالا نگاه می‌کنید در واقع انرژی خود را تقویت می‌کنید، خود را خوش‌بین و کنجکاو نگه می‌دارید و برای دریافت انرژی طرف مقابل آماده به نظر می‌رسید. از نظر تماس چشمی ، نگاه به بالا توجه شما به موضوع را افزایش داده و اشتیاق به حضور در بحث را نشان می‌دهد، در حالی که نگاه به پایین احساس ترس را منتقل می‌کند.
نکاتی برای ایجاد تماس چشمی از همان آغاز گفت و گو تماس چشمی خود را حفظ کنید. ولی به او خیره نشوید.

از قانون 50/70 استفاده کنید.
این قانون بیان می کند که زمانی که صحبت می کنید 50 درصد ارتباط چشمی برقرار کنید و وقتی گوش می دهید 70 درصد تماس چشمی ایجاد کنید.

به مدت 4–5 ثانیه نگاه کنید.
هر بار حدود چهار تا پنج ثانیه تماس چشمی خود را حفظ کنید، تقریباً به اندازه ای که رنگ چشمان طرف مقابل را متوجه شوید. به آرامی نگاه خود را بگیرید.

به سرعت نگاه خود را به جای دیگری معطوف کردن می تواند نشان دهد که شما عصبی یا نگران هستید.

چگونه تماس چشمی را ارتقاء بخشیم؟
برای افزایش مدت زمان تماس چشمی، شما باید روی بیان چهره‌ای خود تمرین کنید تا برای کودکان جذاب‌تر شود. عواطف و احساسات خود را به هنگام شادی، غمگینی، عصبانیت و خستگی بصورت مبالغه آمیز نشان دهید. هر گاه نگاه کودکتان متوجه شما شد از فرصت استفاده کرده و شکلکهای جالبی به او نشان دهید. نشان دادن اشیاء در کنار صورت و پنهان کردن آنها پشت سر خود، کودک را ترغیب می‌کند تا به صورت گوینده بنگرد. در طول روز موقعیتهای زیادی نصیب شما می‌شود تا به بهبودی تماس چشمی کودک خود بپردازید، مثلاً خوردن غذا بصورت لقمه‌های پی‌درپی. تشویق جهت ایجاد تماسهای چشمی تا حد ممکن بایستی بصورت طبیعی باشد و شما نباید صورت کودکتان را بسوی خودتان بچرخانید زیر آنها هر موقع که خودشان بخواهند نگاه می‌کنند.

ارتباط چشمی چقدر باید طول بکشد؟
شما باید سعی کنید در تمام طول مکالمۀ خود ارتباط چشمی را نگه دارید، اما مدت زمان نگاه کردن به افراد به میزان صمیمیت رابطه بستگی دارد.

زمانی که با شخصی صمیمی‌تر هستید، ارتباط چشمی بیشتری با او برقرار می‌کنید. اما اگر با مخاطب خود نزدیک نیستید زیاد به چشمان او زل نزنید، این کار ممکن است افراد را معذب کند. می‌توانید برای برقراری ارتباط چشمی موثرتر چند ثانیه به چشم راست بعد چشم چپ و سپس لب‌های فرد مقابل نگاه کنید.

زمانی که شنونده هستید ارتباط چشمی شما بیشتر و زمانی که گوینده هستید کمتر است. برای برخی افراد مخصوصا آن‌هایی که دارای اعتماد به نفس پایین هستند، ارتباط چشمی حتی در چند ثانیه هم کاری دشوار است. اگر شما نیز دارای چنین مشکلی هستید بهتر است به دنبال روش‌های افزایش اعتماد به نفس و یا دریافت جلسه مشاوره روانشناسی برای یافتن دلایل و درمان آن باشید.

چگونه ارتباط چشمی برقرار کنیم
آیا مشکل نگاه مستقیم در چشم و مشکل در ارتباط چشمی با دیگران دارید؟ تمرین های تماس چشمی می تواند ناشی از اضطراب اجتماعی و یا کمرویی باشد و شما نیاز به روش های ارتباط چشمی برای تماس با جنس مخالف (دختر و پسر) و یا دوستانتان داشته باشید.

از تکنیک مثلث استفاده کنید. به جای نگاه کردن به پایین، می توانید به نقطه دیگری از صورت طرف مقابلتان نگاه کنید. یک مثلث وارونه را تصور کنید که چشم و دهان آن ها را به هم متصل می کند. هر پنج ثانیه، به یکی از این نقاط نگاه کنید.

سر خود را تکان دهید. هنگامی که می خواهید جهت نگاه خود را عوض کنید سری به تایید تکان بدهید یا بخندید. هنگام صحبت با گروهی از افراد، تک تک آن ها را جدا تصور کنید تا مکالمه برای شما آسان تر شود. در این روش هنگام صحبت، یک نفر را در گروه انتخاب کنید و وانمود کنید که فقط با آن شخص صحبت می کنید و تا زمانی که در مورد آن موضوع صحبت می کنید به او نگاه کنید، هنگامی که جمله یا ایده جدیدی را مطرح می کنید، فرد دیگری را در گروه انتخاب کنید. اطمینان حاصل کنید که در نهایت با تمام افراد این صحبت را دارید.

ارتباط چشمی در سخنرانی
ارتباط چشمی، یکی از مهم ترین نیازهای سخنرانی نیز به شمار می آید. در واقع شما اگر ارتباط چشمی خوبی با مخاطبین خود نداشته باشید، به هیچ وجه نمی توانید ارتباط حسی و منطقی خوبی هم با آن ها برقرار کنید و در نتیجه، سخنرانی تان ناموفق خواهد بود. پس همان طور که در مقاله آموزش سخنرانی هم گفتیم، حتماً رابطه چشمی خوبی با شاگردان و مخاطبان خود برقرار کنید تا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشید و بتوانید به اهداف خود از سخنرانی برسید.

تعقیب چشمی
کودک شما می‌آموزد که اسباب بازیها را با نگاه خود تعقیب کند. بادکنک، حباب و پاپت معمولاً برای کودکان جالب توجه هستند. ممکن است فرزند شما هنگام باد کردن بادکنک یا فوت کردن حباب به صورت شما نگاه کند. پس شما بادکنکی را به آرامی باد کنید و بین هر نفس منتظر تماس چشمی او باشید. عروسک یا هر شیء جذاب دیگری را می‌توانید متناوباً به او نشان و پشت‌سر خود پنهان کنید و منتظر برقراری تماس چشمی بمانید.

تقویت ارتباط چشمی
4 روش فوق العاده عالی برای یادگیری ارتباط چشمی عبارتند از:

1. عکس زنده
چند عکس از چهره افراد مورد علاقه خودتان مثل فوتبالیست ها و بازیگران و یا هر شخص دیگری را روی دیوار اتاقتان نصب کنید. آن ها را مخاطب فرضی خودتان در نظر بگیرید و با آن ها صحبت کنید.این کار باعث می شود تا به مرور زمان برقراری ارتباط موثر را یاد بگیرید. جالب است بدانید همان طور که در مقاله فن بیان در احوال پرسی هم گفتم، زمانی که این مهارت را در وجود خود خود را تقویت کنید و در واقع با دیگران به خوبی ارتباط چشمی برقرار کنید، حس اعتبار و اعتماد به نفس را در وجود آن ها منتقل خواهید کرد. پس حتماً برای تقویت این مهارت فوق العاده مُصِر باشید و همه این تمارین را مو به مو انجام دهید.

2. تصویر سازی
تصویر سازی ذهنی تقریباً برای همه چیز جواب می دهد. از رفع خجالت گرفته تا کنترل ترس از سخنرانی. تصویر سازی ذهنی فرایند یادگیری ارتباط چشمی را به ما یاد می دهد و روز به روز ما را تقویت می کند و باعث می شود هنگام برقرای ارتباط به صورت ناخودآگاه ارتباط چشمی خوبی داشته باشیم و مخاطب از برقراری ارتباط با ما نهایت لذت را ببرد.

3. تماس تصویری
قطعاً شما دوستان صمیمی دارید که حرف زدن و برقراری ارتباط با ایشان برای شما بسیار ساده است.ابتدا از دوستان صمیمی خود استفاده کنید و با آن ها تماس تصویری برقرار کنید و سعی کنید ارتباط چشمی موثر را در این تماس ها تمرین کنید. سپس تمرین خود را کمی چالشی تر کنید و با دوستانی که ارتباط کمتری دارید این تماس را برقرار کنید و دقایقی را به تمرین بپردازید. بعد از آن می توانید با افرادی غریبه وارد این ارتباط تصویری شوید و حتی می توانید قبل از تماس به آن ها اعلام کنید که قصد شما انجام تمرین است.

4. دیدن فیلم
فیلم ببینید منتها به روشی که به شما توضیح می دهم. شما خودتان را به عنوان یکی از کاراکتر های فیلم در نظر بگیرید و هنگام که هنر پیشه ای با آن کاراکتر یا بازیگر صحبت می کند شما به چشمانش نگاه کنید و پاسخ بدهید. این تمرین هم فوق العاده کاربردی است و به نوعی یک بازی دو سر برد است.چرا که هم با دیدن فیلم سرگرم می شوید و هم می توانید تمرین خوبی داشته باشید.

کلام آخر

با توجه به عرف و فرهنگ بومی هر بافتی، برقراری ارتباط چشمی در جمع های دو نفره بسیار مهم است و زل زدن در این مواقع ممکن است کمی دردسر ساز یا حتی ترسناک باشد. برای اینکه از ایجاد احساسات نامناسب جلوگیری کنید بهتر است نهایتا هر پنج ثانیه نگاهتان رو به سمتی دیگر بچرخانید اما از نگاه کردن به پایین بپرهیزید چرا که نشانه نداشتن حرف های بیشتر برای گفتگو، تمام شدن صحبت یا علاقه به پایان سریع تر بحث و مکالمه است.

منبع : میگنا

سایت تخصصی روانشناسی

سایت تخصصی روانشناسی

مدیر سایت: دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی

روانشناسی

روانشناسی عمومی

اختلالات اضطرابی

همایش و کار گاه های روانشناسی

مکاتب و نظریه های روانشناسی

کارگاه

تازه های علمی

روانشناسی اجتماعی

روانشناسی کودک

کودکان استثنایی

اخبار حوزه روانشناسی

سلامت

دیدگاه

آزمون های روانشناختی

معرفی کتاب

مقالات

جملات زیبا

حکایات

دانلود کتاب

گالری عکس

موسیقی

دل نوشته

دین و اندیشه

قرآن

جملات ناب بزرگان

فرهنگ وهنر

مناسبت ها

شعر

نواهای زیبای مذهبی

اولیاء الهی

حکایات عرفا

مذهبی

فناوری

فایل های سخنرانی روانشناسی