یکی از سوالاتی که اغلب والدین از روانشناسان کودک می‌پرسند درباره زمان صحبت کردن کودک است. مثلا می‌پرسند فرزندم یکی دو سال دارد و این تعداد کلمات را بیان می‌کند، آیا این وضعیت خوب است یا نگران‌کننده.
اینکه رشد کلامی در کودکان چطور شروع می‌شود و پیشرفت می‌کند و در چه شرایطی نرمال و چه زمانی نیاز به بررسی دارد، موضوعی است که در ادامه به آن اشاره می‌شود.
* در هر سنی بچه‌ها چه می‌گویند؟
چهارماهگی
معمولا کودکان حدود 4 ماهگی شروع به قان و قون کرده و صداها و آواهایی را
تولید می‌کنند که البته مفهوم خاصی ندارد. از حدود سن شش تا هفت ماهگی به
تدریج این آواها آهنگین شده و مادر و پدر احساس می‌کنند فرزندشان چیزهایی
را می‌گوید ولی صرفا آوایی است که تولید می‌شود و معطوف به کلمه خاصی نیست و
معنایی ندارد.
9 ماهگی
اولین کلماتی که کودک بیان می‌کند، حدود 9 تا 10 ماهگی است. البته ممکن است
که کلمه را ادا کند ولی معنای آن نداند. مثلا کلمه «ما ما» یا «با با» را
تکرار می‌کند ولی هنوز دقیقا نمی‌داند معنای آن چیست. به این مرحله گفتار
«کلمات کاذب» گفته می‌شود.
12 ماهگی (یک سالگی)
بعد از این مرحله حدود سن یک سالگی، کودک به‌تدریج کلمات معنادار و قابل
فهم را بیان می‌کند. یعنی وقتی «مامان» و «بابا» را می‌خواهد یا «تشنه»
است، شروع به بیان کلمات «ماما»، «بابا» و «آب» می‌کند. در این سن کلماتی
که کودک به زبان می‌آورد، معطوف به شیء یا فرد خاصی است و او مفهوم کلماتی
که ادا می‌کند را می‌داند. انتظار بر این است که کودک بین یک تا یک‌ونیم
سالگی، تعداد کلمات رایجی را بتوانند بیان کنند. مثل «ماما»، «بابا»، «آب»،
«توپ» و...،. البته تفاوت بین کودکان بسیار زیاد است و در این سن
می‌توانند حدودا بین 5 تا 30 کلمه (کلمات بامفهوم) را به کار ببرد و بیان
کند.
18 تا 24 ماهگی (یک‌ونیم تا دو سالگی)
حدود سن بین یک و نیم تا 2 سالگی کودک شروع به استفاده از افعال می‌کند.
قبل از این سن، اسم‌ها را بیان می‌کرد مثل «توپ، مامان، بابا و...» ولی در
این سن افعال را نیز به کار می‌برد؛ «بده»، «بگیر»، «برو» و... به تدریج بر
دایره لغات کودک افزوده می‌شود و افعال بیشتری را حین صحبت به زبان
می‌آورد. البته والدین باید توجه داشته باشند ممکن است کودک حروفی مثل «د،
ک، خ و...» را که تلفظش برایش سخت است نگوید ولی بعد از دو سالگی شروع به
تلفظ کلماتی که دارای این حروف هستند، کند. ضمن اینکه از دو سالگی به بعد
کودکان شروع به جمله‌سازی می‌کنند و تعداد کلماتی که در جمله به کار
می‌برند، افزایش می‌دهند. در سه سالگی، قیدها و حروف اضافه و صفاتی مثل
«رنگ، اندازه و...» در جمله‌سازی به کار می‌برند.
** ذکر این نکته ضروری است که این آمارها تقریبی و نسبی بوده و نمی‌توان به همه کودکان تعمیم داد و گفت مراحل رشد کلامی همه کودکان باید در سن یک سالگی به یک شکل باشد.
چه زمانی باید نگران بود؟
اگر احساس می‌کنید از نظر رشد کلامی، کودکتان نسبت به همسن و سالان خود کمی
عقب‌تر است سریع نگران نشوید و دلشوره پیدا نکنید اما اگر تاخیر کلامی
زیاد است حتما با یک گفتاردرمانگر دراین خصوص مشورت بگیرید. به عبارتی، اگر
بین لغاتی که کودکتان به کار می‌برد، با سن او تفاوت زیادی دارد، جای
نگرانی است. به عنوان مثال، اگر کودک 8-7 ماهه‌ای دارید ولی آواهای آهنگین
را تولید و کلمات نامهفوم را هم ادا نمی‌کند یا کودکتان یک سال دارد، اما
هنوز شروع به ادای کلمه خاصی نکرده باید این مساله را پیگیری کنید. در این
شرایط لازم است که به یک کارشناس گفتاردرمانی مراجعه کرده تا رشد کلامی
کودک ارزیابی شود. البته معنی این حرف این نیست که قطعا کودکتان دچار مشکل
است. پس از ارزیابی این مساله مشخص می‌شود و اگر نیاز به کمک و حمایت باشد،
اطلاعات لازم به شما داده خواهد شد گاهی لازم است سریع اقدام‌هایی صورت
بگیرد تا این تاخیر رشدی، آسیب‌هایی را از لحاظ رشد ذهنی در کودک ایجاد
نکند و از یکسری تحلیل‌هایی که ممکن است به دلیل تاخیر رشد کلامی اتفاق
بیفتد، جلوگیری شود. در برخی موارد شاید اقدام خاصی لازم نباشد و و فقط
باید کمی صبور باشید تا فرزندتان شروع به بیان کلمات کند.
منبع:سلامانه-پریسا قیاسی، روان‌شناس کودک و مشاور فرزندپروری
