سایت تخصصی روانشناسی

مدیر سایت: دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی

سایت تخصصی روانشناسی

مدیر سایت: دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی

سایت تخصصی روانشناسی
دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی
استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
مدیر پلی کلینیک روانشناسی بالینی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد

آدرس محل کار:

آدرس دانشگاه: مشهد ، میدان آزادی ، دانشگاه فردوسی ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، گروه علوم تربیتی ، تلفن تماس : 05138805000داخلی 5892
پلی کلینیک روانشناسی بالینی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد : شماره داخلی 3676

آدرس مرکز مشاوره : مشهد، پنج راه سناباد، تقاطع خیابان پاستور، ساختمان پزشکان مهر، مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اندیشه و رفتار، شماره های تماس: 05138412279


آخرین نظرات
راهنمای جامع انواع سوگیری شناختی + نحوه مقابله
شاید به طور کامل نتوان استعداد مغز برای استفاده از میان‌برها را از بین برد، اما درک وجود سوگیری می‌تواند هنگام تصمیم‌گیری مفید باشد. در طول شش دهه تحقیقات اخیر بر روی قضاوت و تصمیم‌گیری انسان در زمینه‌های علوم‌شناختی، روان‌شناسی اجتماعی و اقتصاد رفتاری، فهرستی از سوگیری های شناختی شناسایی شده است که دائماً در حال تکامل است.
 
برای آشنایی بیشتر با مفهوم سوگیری شناختی که یکی از مفاهیم اساسی روانشناسی به شمار می‌رود، یکی از مشهورترین حکایت‌های کلاسیک، داستان فیل در تاریکی را در نظر بگیرید.

همان طور که اطلاع دارید، در این داستان عده ای در تاریکی به بدن فیلی دست می‌کشند و هر کدام تصور و برداشت متفاوت و جداگانه‌ خودشان را از آنچه لمس کرده اند بازگو می‌کنند. در واقع، سوگیری‌های ذهنی و خطاهای شناختی هم همین گونه عمل می‌کنند.


هنگام مواجهه با چنین موقعیت‌هایی، گویی در دالانی تاریک قرار گرفته ایم، بنابراین عملکرد هر فرد می‌تواند متفاوت و گاهی اشتباه باشد. به عبارت دیگر ذهن ما تلاش می‌کند همه چیز را ساده تفسیر کند که این امر متاسفانه منجر به تصمیم گیری‌های ضعیف و قضاوت های نادرست می‌شود.

از طرفی سوگیری‌های شناختی الگوهای رفتاری پرتکراری هستند که شما بارها با آنها در زندگی خود مواجه شده اید ولی متاسفانه ما انسان‌ها معمولا متوجه این الگوهای فکری و تصمیمات ناخودآگاه خود نمی‌شویم و چنین واکنش‌هایی را عادی و طبیعی در نظر می‌گیریم و با این که ذهن بشر قدرت بسیار بالایی در پردازش اطلاعات دارد، اما باز هم مستعد تصمیم گیری‌های عجیب و غریب، غیرمنطقی و شتاب زده هستیم.

یکی از نمونه‌های بارز سوگیری شناختی که احتمالاً همه شما با آن برخورد داشته‌اید، سوگیری شناختی نظریه دانینگ کروگر است.

اثر یا نظریه دانینگ کروگر یک پدیده‌ روانشناسی است که در آن افراد با کمترین توانایی و تسلط در یک موضوع، خود را به‌عنوان شایسته‌ترین افراد نسبت به دیگران ارزیابی می‌کنند و برعکس افراد هرچقدر توانایی بیشتری در یک مهارت به دست بیاورند، احساس شایستگی کمتری دارند تا جایی که به یک تعادل شناختی از خود و مهارت خود می‌رسند.


 
خصوصیات کلی سوگیری‌های شناختی
خطاهای شناختی انواع بسیار زیادی دارد که معمولا نمی‌توان حد و مرز مشخصی برای آنها تعیین کرد. علاوه بر این، نمونه‌ها و موقعیت‌هایی که منجر به چنین اشتباهاتی می‌شوند با یکدیگر هم پوشانی دارند که اجتناب از آنها بسیار دشوار است.


ویژگی‌های عمده‌ گرایشات و خطا‌های شناختی
- همه‌ این سوگیری‌ها در واقع در نتیجه‌ انحراف از واقعیت اتفاق می‌افتند.
- حتی اگر افراد پیشاپیش از آنها اطلاع داشته باشند، اجتناب و گیر نکردن در چنین دام و تله ای کار بسیار دشواری است.
- این خطاها همیشه به صورت سیستماتیک و سازمان یافته در گروهی از افراد بروز پیدا می‌کند.
- مسیر پردازش اطلاعات و مسیر تصمیم گیری در مغز ما کاملاً متفاوت از یکدیگر است.

 


انواع سوگیری های شناختی
سوگیری‌های شناختی بسیاری وجود دارند که بررسی کامل آنها در این مقاله نمی‌گنجد .این‌ها متداول‌ترین سوگیری‌های شناختی هستند:
سوگیری شناختی اثر لنگر انداختن: تمایل مغز به اتکای بیش از حد بر اولین نمونه از اطلاعاتی که بعدها در زمان تصمیم‌گیری دریافت کرده است.


سوگیری شناختی راه حل دم دست: یک نمونه‌ شناخته شده بیش از آنچه در واقعیت وجود دارد، نماینده‌ی کل است.


سوگیری شناختی اثر ارابه‌ موسیقی: اگر عامه چیزی را درست می‌دانند، پس حتماً درست است.


سوگیری نقطه‌ کور: تمایل مغز به تشخیص سوگیری دیگران و نه سوگیری خود.


خوشه انگاری: تمایل مغز به دیدن الگوهای که عملا وجود ندارند.


سوگیری تأییدی: تمایل مغز به ارزش دادن به اطلاعات جدیدی که از ایده‌های موجود پشتیبانی می‌کند.


اثر قالب بندی: یعنی مغز تمایل دارد که بسته به نحوه‌ی ارائه‌ اطلاعات، نتیجه‌گیری کند.


فکر گروهی: تمایل مغز به ارزش‌گذاری برای اجماع.


سوگیری منفی‌نگری: تمایل مغز به این که ناخودآگاه به رویدادهای منفی بیشتر از رویدادهای مثبت اهمیت بدهد. احتمال دارد که این سوگیری به‌عنوان تکنیکی برای بقا تکامل یافته باشد.


سوگیری تمرکز بر آخرین اطلاعات: ارزش‌گزاری بیشتر بر آخرین اطلاعاتی که مغز دریافت کرده است.


اثر هزینه‌ هدر رفته: تمایل مغز برای ادامه‌ سرمایه گذاری در کارهایی که به شکست می‌رسند.


سوگیری بازماندگی: تمایل مغز برای تمرکز بر نتایج مثبت. مثل اثر شترمرغ است که در آن افراد به اصطلاح سرشان را مثل کبک زیر برف فرو می‌کنند تا با خبرهای بد مواجه نشوند.
     
    سوگیری شناختی و تأثیر آن بر تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
    اولین گام برای جلوگیری از سوگیری شناختی این است که بدانیم سوگیری چطور می‌تواند تجزیه‌وتحلیل ابری را تحلیل کند. بااینکه ابزارهای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده به مدیران کسب‌وکار کمک می‌کنند، هنوز هم انسان باید داده‌هایی را که باید تجزیه‌وتحلیل شوند، انتخاب کند. به همین دلیل مدیران کسب‌وکار باید متوجه باشند که سوگیری‌های شناختی که هنگام انتخاب داده‌ها رخ می‌دهد، باعث می‌شود که ابزارهای دیجیتالی مورد استفاده در تجزیه‌وتحلیل پیش‌بینی‌کننده و تجزیه‌وتحلیل تجویزی نتایج نادرستی به همراه داشته باشند.

    در طول تاریخ، تحلیل‌گران مشکلات بالقوه‌ی به‌کارگیری مؤثر و استفاده از مدل‌سازی پیش بینی‌کننده بدون بررسی داده‌های انتخاب شده برای تجزیه‌وتحلیل برای سوگیری شناختی را به بهای گزافی شناخته‌اند. برای مثال، کارشناسان نظرسنجی و پیش‌بینی‌کنندگان انتخابات حاشیه‌های زیادی را برای پیروزی هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ پیش‌بینی کردند. اوج بسیاری از انواع سوگیری در پیش‌بینی‌های نادرست نقش داشت. پیش‌بینی شده بود که هیلاری کلینتون به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود و تکیه بر داده‌های ضعیف نظرسنجی و مدل‌های پیش‌بینی ناقص به یک نتیجه‌ پیش‌بینی‌نشده منجر شد.




     
    سوگیری شناختی چطور بر طرز فکر ما تأثیر می‌گذارد؟
    تبادل اطلاعات دقیق یا استخراج حقایق برای افراد متعصب دشوار می‌شود. سوگیری شناختی تفکر انتقادی را تحریف می‌کند و احتمالاً باعث تداوم تصورات نادرست یا دریافت اطلاعات نادرست می‌شود که به دیگران آسیب می‌رساند.

    سوگیری‌ها باعث می‌شود به‌جای بررسی اطلاعاتی که ما را به نتیجه‌ دقیق‌تری می‌رسانند، از اطلاعاتی که ممکن است ناخوشایند یا ناراحت‌کننده باشد اجتناب کنیم. علاوه بر این، سوگیری‌ها می‌توانند باعث شوند که الگوها یا ارتباطاتی بین ایده‌ها ببینیم که لزوماً وجود ندارند.

     
    چگونه سوگیری شناختی را کاهش دهیم؟
    آگاه باشید: بهترین راه برای جلوگیری از تأثیر سوگیری شناختی بر نحوه‌ی تفکر یا تصمیم‌گیری، این است که در وهله‌ اول از وجودشان آگاه باشید. تفکر انتقادی دشمن تعصب است. با آگاهی از وجود عواملی که می‌توانند نحوه‌ دیدن، تجربه یا یادآوری چیزها را تغییر دهند، می‌دانید که هنگام قضاوت یا نظر دادن در مورد هر کار یا موضوعی باید اقدامات بیشتری انجام دهید.


    باورهایتان را به چالش بکشید: هرگاه متوجه شدید که تفکرتان به‌شدت مغرضانه است، چیزهایی را که فکر می‌کنید راه خوبی برای شروع فرایند کاهش سوگیری هستند، به‌خصوص در هنگام دریافت اطلاعات جدید، به طور مداوم به چالش بکشید. با انجام این کار می‌توانید دانش خود را گسترش داده و اطلاعات بیشتری در مورد موضوع به دست آورید.


    یک رویکرد کورکورانه را امتحان کنید: پژوهشگران در مورد سوگیری مشاهده‌گر مطالعات کورکورانه‌ای را برای کاهش میزان سوگیری در مطالعات علمی یا گروه‌های کانونی انجام می‌دهند. افراد می‌توانند با محدود کردن میزان اطلاعات تأثیرگذاری که دریافت می‌کنند، تصمیماتی بگیرند که کمتر تحت تأثیر آن اطلاعات باشند.

     
       
      منبع: میگنا به نقل از سایت دیدار

      نظرات  (۰)

      هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

      ارسال نظر

      ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
      شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
      <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
      تجدید کد امنیتی