سایت تخصصی روانشناسی

قبل از پرداختن به موضوع رابطه والدین خود شیفته و فرزندان هنگام طلاق، بهتر است با واژه «خود شیفتگی» یا «نارسیسیسم» آشنا شویم. خودشیفتگی عبارت است از ترغیب کامروا سازی از طریق تحسین خود یا خود خواهی و خود بینی کسی که همه موفقیت ها را به خودش نسبت می دهد. این واژه از داستان های اساطیری یونان به دست آمده است که در آن جوانی به نام «نارسیسوس» عاشق تصویر خودش در آب شد. خودشیفتگی مفهومی در نظریه روانکاوی است که در مقاله زیگموند فروید در سال 1914 معرفی شد. انجمن روانپزشکان امریکا عبارت «اختلال شخصیتی خودشیفتگی» را در «آیین نامه آماری و تشخیصی اختلالات ذهنی» طبقه بندی کرد و از سال 1968 مفهوم تاریخی خود بزرگ بینی را تغییر داد. والدین خود شیفته (نارسیسیست) در موقع جدایی از فرزندان سوء استفاده عاطفی می کنند و معمولاً فرزندان را هنگام و بعد از جدایی و طلاق گرو می گیرند. یاد بگیرید که چطور این گونه سوء استفاده های عاطفی را تشخیص دهید و در ارتباط با همسر خود شیفته، آن را به کار بندید.
    سوء استفاده های خود شیفته ها افزاینده و موذیانه است. این سوء استفاده نه فقط بر همسر فرد خود شیفته، بلکه بر فرزندان او هم اثر می گذارد. هنگامی که فرآیند طلاق شروع می شود، سوء استفاده خود شیفته ها افزایش می یابد. خود شیفته ها از هر گونه وسیله ممکن برای به دست آوردن کنترل زندگی، یا اینکه خود را موجه جلوه دهند، سوء استفاده می کنند. فرزندان کامل ترین گروگان برای والدهای خود شیفته هستند تا از آنان علیه همسرانشان استفاده کنند. تشخیص اینکه چگونه والدهای خود شیفته از فرزندان سوء استفاده می کنند، نخستین گام در طرح ریزی راهبردهایی است که سوء استفاده را به حداقل می رساند و به فرزندان کمک می کند که از عهده آن بر آیند.
    
     به کار گرفتن فرزندان به عنوان گروگان در طلاق
    والدهای خود شیفته حتی اگر در گذشته والدهای مسئولی نبودند، هنگام طلاق اغلب در صدد حضانت فرزندان بر می آیند. برای آنها مهم است که در مقایسه با همسرشان والد بهتری جلوه کنند. حتی اگر هم اکنون حضانت فرزندان با آنان است، به دنبال راه دیگری هستند تا همسرشان را کنترل کنند و از او سوء استفاده نمایند.
    اگر خود شیفته ها بعد از طلاق حضانت فرزندان را به دست نیاورند، ممکن است از برنامه های ملاقات فرزندان سوء استفاده کنند و آن را به عنوان وسیله ای برای کنترل و آزار رسانی همسرشان مورد استفاده قرار دهند. آنان ممکن است بخواهند تغییرات زیادی در برنامه های ملاقات با فرزندان به وجود آورند تا کار، مرخصی و رویداد های اجتماعی را مطابق میل خود تغییر دهند. اغلب این خواسته ها برای این است که وقتی قرار می شود مطابق برنامه مسئولیت بچه ها را به عهده بگیرند، از آن شانه خالی کنند. اگر همسران خودشیفته ها از آنان بخواهند که در برنامه نگهداری از فرزندان تغییری دهند، آنان قبول نمی کنند؛ حتی اگر این تغییر برنامه به نفع فرزندان باشد.
    وقتی نوبت والد های خود شیفته برای تحویل گرفتن بچه ها می شود، ممکن است با تاخیر این کار را انجام دهند، یا حتی از تحویل گرفتن آنها خودداری کنند. آنان ممکن است در آخرین دقیقه تغییر عقیده دهند و انتظار هم دارند که مطابق میل شان عمل شود. اگر چنین نشود، آن را به عنوان مثالی از غیر منطقی بودن همسرشان به حساب می آورند. خودشیفته ها ممکن است از فرد سومی مانند پرستار کودک، مدرسه، دوستان، یا خانواده هایی که از قراردادهای بین آنها و همسرانشان آگاه نیستند، سوء استفاده کنند. نکته مهم اینجاست که همه تاکتیک های خود شیفته ها، بهترین منافع فرزندان را در نظر نمی گیرد و این فقط راهی است که بازی راه بیندازند و کنترل امور را در اختیار بگیرند.
    
     سوء استفاده های عاطفی توسط والد خود شیفته
    خود شیفته ها به هر طریق که لازم باشد با مردم رفتار می کنند تا آنچه را می خواهند به دست آورند. این دیدگاه فرزندان شان را هم در بر می گیرد. آنان اعم از اینکه همسر دیگری انتخاب بکنند یا نکنند، از فرزندانشان سوء استفاده می کنند. سوء استفاده خود شیفته از فرزندانش، چه هنگام طلاق یا بعد از آن، ممکن است مستقیم تر و پر سرو صدا تر به نظر آید. این تکنیک اغلب مواقعی به کار می رود تا بر همسر سابق شان کنترل بیشتری اعمال کنند. متاسفانه بهای این بازی را فرزندان شان می پردازند.
    خود شیفته ها قهرمان دروغگویی هستند. آنان همان گونه که به دیگران دروغ می گویند و واقعیت را تحریف می کنند، به فرزندانشان هم دروغ می گویند. گاهی برای آنکه آبروی خود را حفظ کنند، آسایش فرزندانشان را قربانی می کنند. چنین رفتاری از جانب والد خود شیفته، برای فرزندان احساس سردرگمی و اطمینان نداشتن به وجود می آورد. خود شیفته از فرزندانش می خواهد به خاطر او دروغ بگویند، راز او را حفظ و برای او در مورد همسر سابقش جاسوسی کنند.
    والدهای خود شیفته به خواسته های فرزندانشان احترام نمی گذارند. آنان ممکن است به فرزندانشان قول هایی بدهند، اما از انجام آنها سر باز می زنند. بچه ها برای آنکه خود را با خواسته های والد خود شیفته هماهنگ کنند، ممکن است از جشن تولدها، رویدادهای ورزشی یا دیگر فعالیت هایی که برایشان مهم است، صرفنظر کنند و بزودی درک می کنند آنچه آنها می خواهند، برای والد خود شیفته اهمیت ندارد.
    
     چگونه با یک والد خودشیفته کنار بیایید؟
    مهم است بدانید که کنترل رفتار یک فرد خودشیفته غیر ممکن است. هیچ یک از فرزندان یا همسر فرد خودشیفته مسئول رفتارهای او نیستند. خودشیفته ها همین هستند که هستند. بهترین کاری که همسر یک فرد خود شیفته می تواند برای خود و فرزندانش انجام دهد این است که تا حد امکان از او دوری کنند.
    نخستین و مهم ترین کار این است که همسر سابق فرد خود شیفته برای خود و فرزندانش در جست و جوی حرفه ای باشد. مهم است که فرزندان و همسر فرد خود شیفته کسی را خارج از زندگی داخلی داشته باشند که احساسات آنان را پشتیبانی و اعتماد بخشی کند، به ترتیبی که بتوانند از عهده خود شیفته دردسر آفرین برآیند.
    این قبیل همسران باید وکیلی انتخاب کنند که خودشیفتگی را بفهمد و بداند چگونه می تواند در دادگاه به بهترین وجه آن را مطرح کند. بهترین راه برای همسرانی که مورد سوء استفاده خود شیفتگی قرار گرفته اند این است که در صدد گرفتن حضانت کامل فرزندان باشند. همچنین باید آمادگی داشته باشند که برای همسر و فرزندان، قرارملاقات های منطقی ارائه کنند. علاوه بر آن، همسران افراد خود شیفته باید هر گونه نکاتی را که فکر می کنند در آینده باعث اختلاف و درد سر می شود در حکم طلاق بگنجانند. این امر شامل ملاقات با فرزندان، زمان تحویل گرفتن و تحویل دادن بچه ها، زمان تلفن کردن ها، فعالیت های مدرسه و مرخصی ها می شود. این کار ممکن است در ابتدا محدود کننده و اضافی به نظر آید، اما این گونه توافق های نوشتاری در بلند مدت باعث می شود مجبور نشوید با یک همسر خود شیفته احساساتی و غیر قابل اعتماد، دوباره تبادل نظر کنید.
    طلاق برای فرزندان هرگز ساده نیست، اما از سروکله زدن با یک والد خود شیفته که وضعیت همراه با استرس و سخت تری را به وجود می آورد، بهتر است. یادگیری قوانین بازی خود شیفته ها می تواند به همسرانشان کمک کند که ناراحتی فرزندانشان را که از نظر عاطفی مورد سوء استفاده قرار گرفته اند به حداقل برسانند.
    
    
□

 روزنامه ایران، شماره 6064 به تاریخ 7/8/94، صفحه 16 (جامعه)