درمان فراشناختی (MCT) چیست؟

درمان فراشناختی (MCT) برای درمان اختلال اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال وسواس فکری – اجباری و روان‌پریشی بسیار خوب عمل می‏کند. بیش از ۲۵ سال تحقیق پشت سر آن است و بهبودی بالا و نرخ عود کم را نشان می‌دهد.

درمان فراشناختی مبتنی بر مدل کارکرد اجرایی خودتنظیمی (S-REF) پایه گذاری شده است و بیان می‌کند که ذهن می‌تواند خود را از افکار و احساسات ناراحت‌کننده التیام بخشد و درمان کند. ازآنجایی‌که رفتارهای مقابله‌ای مانند نشخوار فکری، نگرانی، سرکوب افکار و احساسات ناخوشایند، اجتناب، مصرف الکل، پرخوری و توجه برگردانی باعث ایجاد و حفظ بیماری‌های روانی می‌شوند، MCT بر کاهش آن‌ها تمرکز می‌کند تا ذهن بتواند خودش را بدون وقفه درمان کند.

۱) MCT نرخ بهبودی فوق‌العاده‌ای دارد.

درمان فراشناختی (MCT) علائم را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. بر اساس مطالعات علمی روی MCT، این اثر ۶-۱۲ ماه پس از درمان حفظ می‌شود. موفقیت MCT در شناسایی و تغییر ساختارهای اساسی است که بیماری روانی را حفظ می‌کند: باورهای فراشناختی. زیرا این باورها چرخه بی‌پایان نگرانی و نشخوار فکری را حفظ می‌کنند. این نتیجه بسیار متفاوت از کاهش علائم اضطراب و افسردگی است که در بسیاری از درمان‌های درمانی دیده می‌شود. بنابراین به‌جای کاهش علائم و ایجاد احساس بهتر در افراد، درمان فراشناختی عادات فکری ثابتی را هدف قرار می‌دهد که اگر تغییر نکنند، ناگزیر افراد را به بیماری روانی بازمی‌گرداند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که MCT برای درمان افسردگی مؤثرتر از درمان شناختی – رفتاری، CBT است. نتایج مشابهی برای اختلال اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال وسواس فکری جبری دیده می‌شود. این نشان می‌دهد که درمان فراشناختی یک درمان مؤثر برای بیماری‌های روانی است.

۲) MCT خودکنترلی را افزایش می‌دهد.

افرادی که درمان فراشناختی (MCT) دریافت می‌کنند همچنین مهارت‌های ذهنی مانند حافظه کاری، تفکر انعطاف‌پذیر و خودکنترلی بهبود می‌یابد. تفکر انعطاف‌پذیر به این معنی است که شما می‌توانید توجه خود را از افکار و احساسات به اطراف خود منتقل کنید، صرف‌نظر از اینکه افکار شما چقدر منفی هستند. شما می‌توانید افکار منفی را بدون توجه به آنها داشته باشید. همچنین به معنای عدم واکنش به احساسات شدید است که کلید خودکنترلی است.

۳) MCT برای افسردگی مؤثرتر از CBT است.

افسردگی دومین علت ناتوانی در جهان است. باعث رنج زیاد، ازدست‌دادن کیفیت زندگی و خطر برای کسانی که از آن رنج می‌برند، می‌شود. درمان‌های مؤثر فعلی، داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی هستند. بیشترین درمان روان‌شناختی مطالعه شده درمان شناختی رفتاری، CBT است. CBT در کوتاه‌مدت به‌اندازه داروهای ضدافسردگی مؤثر است، اما در درازمدت مؤثرتر از داروهای ضدافسردگی است. بااین‌حال، نتایج کلی بهبودی نشان می‌دهد که تنها ۵۰ درصد از بیمارانی که CBT دریافت می‌کنند از افسردگی بهبود می‌یابند. بسیاری از این بیماران نیز پس از درمان عود می‌کنند و دوباره دچار افسردگی می‌شوند. ۵۰ درصد نتیجه درمان افسردگی در چهل سال گذشته ثابت مانده است. علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که تأثیر CBT بر افسردگی در حال ضعیف شدن است. با وجود این، در چهل سال گذشته هیچ پیشرفتی در درمان افسردگی حاصل نشده است.

بااین‌حال، درمان فراشناختی (MCT) برای درمان مؤثر افسردگی و جلوگیری از عود بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد. بر خلاف روش‌های درمانی دیگر مانند CBT، درمان فراشناختی نشخوار فکری را به‌عنوان یک راهبرد داوطلبانه می‌بیند که توسط افراد افسرده برای حل مشکلات استفاده می‌شود. اما ازآنجایی‌که تباهی در وهله اول باعث ایجاد و حفظ افسردگی می‌شود، کاهش آن و تغییر باورهای فراشناختی مسئول فعال‌کردن آن در وهله اول منطقی است تا تغییرات طولانی‌مدت در علائم افسردگی مشاهده شود. درمان فراشناختی نشخوار فکری و نگرانی را کاهش می‌دهد و باورهای فراشناختی را برای همیشه تغییر می‌دهد، به‌طوری‌که هم علائم و هم علت اصلی افسردگی به طور مؤثر (و نه‌تنها علائم به‌تنهایی) مقابله می‌شود. به همین دلیل است که درمان فراشناختی بهتر از CBT عمل می‌کند.

۴) MCT بر اساس ۲۵ سال تحقیق علمی بنا نهاده شده است.

اثربخشی درمان فراشناختی (MCT) در افراد بالینی (افرادی که بیماری روانی آنها تشخیص داده می‌شود) و افراد غیربالینی آزمایش می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد که MCT به طور مؤثر علائم اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد. داده‌ها همچنین نشان می‌دهد که MCT در درمان اختلالات شخصیت، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال وسواس فکری – اجباری (OCD)، اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) و اختلال دوقطبی -II بسیار خوب عمل می‌کند.

۵) درمان فراشناختی (MCT) خطر آسیب‌دیدگی مجدد ندارد.

برخی افراد دریافت بینش در مورد آسیب‌های گذشته در درمان را مفید می‌دانند. بسیاری از مردم آن را با یک فرایند درمانی مرتبط می‌دانند. اما کندن آسیب‌های قدیمی می‌تواند دوباره به مردم آسیب برساند. در نتیجه، احساسات و خاطرات قدیمی دوباره ظاهر می‌شوند و باعث می‌شوند افراد بدون اینکه بدانند چگونه با آنها رفتار کنند، احساس اضطراب و سردرگمی کنند.

ندانستن نحوه برخورد با افکار و احساسات منفی بسیاری از افراد را به سمت فعال‌کردن راهبردهای مقابله‌ای غیرمفید مانند نشخوار فکری و نگرانی سوق می‌دهد. هنگامی که این راهبردها به طور گسترده مورداستفاده قرار می‌گیرند، اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و PTSD را حفظ می‌کنند؛ بنابراین به‌جای یک‌روند درمانی، درمان دردناک، طولانی و پرهزینه می‌شود. درمان فراشناختی به دلیل توانایی ذهن برای التیام خود به بهبود سریع‌تر و کارآمدتر آسیب‌های قدیمی کمک می‌کند.

با دانستن اینکه ذهن شما می‌تواند خود را از افکار، احساسات و آسیب‌ها درمان کند، بهتر است آن‌ها را به حال خود رها کنید و اجازه دهید ذهنتان خودش را تنظیم کند. به‌دست‌آوردن بینش نسبت به گذشته خوب است اما مستقیماً به بهبودی منجر نمی‌شود. درک راه‌حل‌ها را تضمین نمی‌کند. ترومای گذشته مانند زخم یک‌روزه است. کندن آن باعث بهبود سریع‌تر آن نمی‌شود. رهاکردن آن به حال خود درمان‌بخش خواهد بود.

۶) یک تکنیک برای شروع بهبودی کافی است.

تصور کنید که افکار مانند قلاب ماهی هستند و شما ماهی هستید که در آب شنا می‌کند. شما نمی‌توانید کنترل کنید که چند قلاب ماهی به سمت شما می‌آید، اما می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا از کنار آنها شنا کنید یا طعمه را بگیرید. اجتناب از افکار منفی در طول زندگی غیرممکن است و گاهی اوقات در دام آن می‌افتید. شما در مورد افکار برانگیزاننده، نشخوار می کنید و آنها را تجزیه‌وتحلیل می کنید. اما هنوز هم می‌توانید انتخاب کنید که از گیرکردن در قلاب پرهیز کنید و از کنار آنها شنا کنید. رهاکردن خود از افکار منفی تکنیکی است به نام ذهن‌آگاهی انفصالی. ذهن‌آگاهی انفصالی، آگاهی از افکار و احساسات منفی بدون درگیرشدن با آنهاست. افکار منفی زودگذر هستند و در نهایت خواهند گذشت. بیماران ما اغلب می‌توانند تنها با استفاده از تکنیک ذهن‌آگاهی انفصالی، ساعت‌ها نگرانی را تا ۳۰ دقیقه در روز کاهش دهند.

۷) درمان فراشناختی (MCT) نتایج خوبی برای اختلال شخصیت مرزی دارد.

درمان فراشناختی (MCT) همچنین می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، BPD که معمولاً در تنظیم اضطراب و خلق‌وخو مشکلات طولانی‌مدت دارند، کمک کند. BPD همچنین به دلیل سخت بودن درمان شناخته شده است. تحقیقات روی درمان فراشناختی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بهبود قابل‌توجهی را در علائم BPD نشان می‌دهد. بیماران شرکت‌کننده در این مطالعه سابقه ترومای اولیه دوران کودکی داشتند و نسبت به سایر درمان‌ها بهبود نیافته بودند. پس از MCT، بسیاری از این بیماران نه‌تنها از MCT بهبود یافتند، بلکه پس از دو سال بدون BPD باقی ماندند.

یکی از عناصر درمان فراشناختی (MCT) برای BPD، حذف باورهای خود محدودکننده است. باورهای خود محدودکننده مانند “من نمی‌توانم ذهنم را کنترل کنم” یا “نمی‌توانم نشخوار فکری را متوقف کنم” می‌تواند در برابر هرگونه درگیری درمانی و بهبودی مؤثر باشد. سایر باورهای فراشناختی خود محدودکننده که در درمان BPD به آنها پرداخته می‌شود عبارت‌اند از: “ذهن من شکسته است”، “مشکل از ژن‌های من است” و “من باید خودم را پایین بیاورم تا احساس امنیت کنم” یا “فقط با تنبیه خودم”. آیا می‌توانم احساس خوبی داشته باشم.”همراه با حذف باورهای فراشناختی خود محدودکننده، درمان فراشناختی بر حذف راهبردهای مقابله‌ای غیرمفید (نگرانی، نشخوار فکری، آسیب رساندن به خود و پایش تهدید) و افزایش انعطاف‌پذیری شناختی و کنترل توجه (کنترل بر آنچه انتخاب می‌کنید به آن توجه کنید) تمرکز دارد.

این مراحل به طور کامل یا مستقیم در درمان‌های مرسوم برای BPD به چالش کشیده نمی‌شوند، اما برای بهبود دائمی اختلال شخصیت مرزی ضروری هستند. درمان‌های مرسوم کنونی برای اختلال شخصیت مرزی مفید به نظر می‌رسند، اما اغلب طولانی‌مدت و نیاز به منابع زیاد دارند. آنها همچنین دارای میزان عود بالایی هستند (پس از بهبودی دوباره به بیماری مبتلا می‌شوند). هیچ انتخاب درمانی واحدی برای BPD وجود ندارد که نیاز به درمان کوتاه‌تر و کارآمدتری مانند MCT را ایجاد می‌کند.

۸) درمان فراشناختی (MCT)  به کنترل سلامت روان کمک می‌کند.

در درمان فراشناختی می‌دانیم که علت اصلی اختلالات روانی مکانیسم‌های مقابله‌ای داوطلبانه و فعال مانند نشخوار فکری و نگرانی است. در درمان فراشناختی، افراد یاد می‌گیرند که نشخوار فکری و نگرانی راهبردهای داوطلبانه‌ای هستند که می‌توانند آن‌ها را خاموش و روشن کنند. وقتی مردم یاد بگیرند که چگونه نشخوار فکری و نگرانی را متوقف کنند، احساس می‌کنند کنترل دارند و می‌توانند از افسردگی جلوگیری کنند. آنها همچنین احساس اطمینان می‌کنند که اگر دچار افسردگی شوند، خودشان می‌توانند از آن خارج شوند. افراد همچنین یاد می‌گیرند که افکار و احساسات منفی زودگذر هستند و خطرناک نیستند. تنها کاری که آنها باید انجام دهند این است که آنها را به حال خود رها کنند و بگذارند خودشان محو شوند.

۹) درمان فراشناختی (MCT) مقرون‌به‌صرفه است.

درمان فراشناختی ثابت کرده است که یک درمان مؤثر و مختصر برای افسردگی و اختلالات اضطرابی است. در مقایسه با CBT که به‌عنوان یک درمان مختصر نیز شناخته می‌شود، نسبتاً سریع است. معمولاً شش تا هشت جلسه MCT انفرادی یا شش جلسه گروه‌درمانی برای کاهش بیشتر علائم افسردگی و اضطراب کافی است. برخی افراد حتی پس از شش جلسه گروهی MCT به طور کامل بهبود می‌یابند. ما همیشه این نتایج را در کلینیک‌ها می‌بینیم.

بنابراین، درمان فراشناختی گزینه خوبی برای افرادی است که واقعاً به درمان نیاز دارند اما توانایی پرداخت هزینه‌های درمانی را ندارند. این درک جدید از بیماری روانی راهگشا است. نحوه نگرش ما به بیماری روانی را از چیزی خارج از کنترل ما به چیزی که می‌توان با تکنیک‌های اصلی MCT با آن مقابله کرد و حتی از آن اجتناب کرد، تغییر می‌دهد.

۱۰) درمان فراشناختی (MCT)  عزت‌نفس روانی را بهبود می‌بخشد.

زندگی گاهی اوقات می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در نهایت تجربیات منفی خواهید داشت که باعث می‌شود احساس ناراحتی، غمگینی، ناامیدی و اضطراب کنید. چه ازدست‌دادن شغل، پایان‌دادن به یک رابطه، داشتن مشکلات مالی، یا ازدست‌دادن یک شخص مهم. این تجربیات اغلب باعث ایجاد افکار و احساسات منفی می‌شود. اما صرف‌نظر از میزان افکار تحریک‌کننده‌ای که تجربه می‌کنید، همیشه می‌توانید از طریق درمان فراشناختی با آنها مقابله کنید. هنگامی که چندین تجربه مثبت در درمان فراشناختی به دست آوردید، تصویر شما از خود تغییر خواهد کرد. شما دیگر خود را به‌عنوان فردی که در طول روز تحت‌تأثیر تغییرات خلقی و افکار متفاوت قرار گرفته‌اید نخواهید دید. در عوض، خود را فردی قوی و انعطاف‌پذیر خواهید دید که افکار منفی او را آزار نمی‌دهند. می‌دانید که می‌توانید باتکیه‌بر مهارت‌های فراشناختی تجربه‌های چالش‌برانگیز را بدون افسردگی پشت سر بگذارید.

منبع :سایت دکتر شهرام محمدخانی

drmohammadkhani.com