معمولا ما از شنیدن نظر مخالف خود احساس خوبی نداریم و دوست داریم بیشتر از ما تعریف شود تا انتقاد! ولی اگر درباره انتقاد هم درست فکر کنید میتوانید برخورد بهتری با آن داشته باشید و نتیجه بهتری از آن بگیرید. حال سوال این است، شرایط یک انتقاد درست چیست و چطور از یکدیگر انتقاد کنید تا ضمن رنجش‌خاطر کمتر به نتیجه بهتری برسید؟ برای اینکه بتوانیم نتیجه بهتری از انتقاد بگیریم، بهتر است ابتدا دید درستی نسبت به آن داشته باشیم. فراموش نکنید شما هر شغل و مقامی که داشته باشید، دیگران نسبت به شما، شیوه کار و برخوردتان انتقاداتی دارند. پس بهتر است با روحیه‌ای مثبت از انتقاد استقبال کنید و هنگام شنیدن نظر دیگران درباره خودتان حالت تدافعی نداشته باشید و در مقابل آن مقاومت نکنید.
انگیزه اصلی تان چیست؟
گاهی
بهتر است خودتان بخواهید دیگران رفتار و کارهای تان را ارزیابی کنند و
صادقانه از آنها بپرسید، چگونه میتوانید کارهایتان را بهتر انجام دهید. هنگامی
هم که خودتان می‌خواهید از دیگران انتقاد کنید از خود بپرسید دقیقا چه
چیزی را می‌خواهید بگویید یا تغییر دهید و انگیزه اصلی شما از انتقاد راجع
به دیگران چیست و چطور میتوانید به بهترین نحو این کار را انجام دهید.
سرزنش ممنوع!
نکته
مهم دیگری که هنگام انتقاد باید در نظر داشته باشید این است که از کلمات
سرزنش‌آمیز و تحقیرکننده استفاده نکنید زیرا در غیراین صورت فهم مثبتی از
انتقاد شما استنباط نمی شود. به‌علاوه شما باید اعتماد او را جلب کنید و
رفتارتان به‌گونه‌ای باشد که فکر نکند قصد دخالت یا توهین به او را دارید.
شوخی را با انتقاد مخلوط نکنید
اگر چه شاید بامزه به نظر برسد که به هنگام انتقاد کردن از این و آن، حرف‌های‌تان را با شوخی مخلوط کنید اما بیشتر آدم‌ها فکر می‌کنند که دارید آنها را مسخره می‌کنید و در چنین شرایطی هم طبیعتا دیگر نمی‌شود به انتقادتان بگویید انتقاد سازنده.
از مقایسه کردن بپرهیزید
اگر
مزایای رفتاری و گفتاری یک نفر دیگر را به رخ طرف مقابل‌تان بکشید، معمولا
تاثیر انتقادتان معکوس می‌شود. از هر گونه مقایسه‌ای که به تحقیر فرد
انتقاد شونده منجر می‌شود، پرهیز کنید. این کار، سازندگی انتقادتان را
مخدوش می‌کند اما مقایسه‌هایی که طرف مقابل‌تان در آنها دست بالا را خواهد
داشت، مطلوب‌اند و حسن نیت شما را به فرد انتقاد شونده منتقل می‌کنند.
در محفل عمومی انتقاد نکنید
انتقاد
از یک نفر در میان جمع، معمولا به ایجاد حس حقارت و دست کم حس شرمندگی
منجر می‌شود. چنین انتقادهایی در بیشتر مواقع موجب رنجش خاطر می‌شوند و
نتیجه مطلوبی در پی ندارند اما انتقادهایی که در خلوت انجام می‌شوند، گویای
حسن نیت انتقاد کننده‌اند و بار سازندگی‌شان بیشتر است.
انتقاداتی که دائمی هستند
گاهی
بعضی افراد، برای انتقاد کردن زندگی می‌کنند. اگر یک روز از فردی انتقاد
نکنند، روزشان شب نمی شود. در برخورد اول فکر می کنید، خیر و صلاح تان را
می خواهند اما کمی جلوتر که می رود متوجه می شوید، کار به تحقیر کردن
شما رسیده است. در این شرایط باید با آنها گفتگویی بی‌رودربایستی داشته
باشید. به آنها بگویید که از توجهی که به شما دارند، متشکرید، اما اظهار
نظرهای مداوم آنها ناراحت‌کننده و آزاردهنده است. اگر این هجمه‌ها پایان
نیافت، باید از رو به رو شدن با این فرد دست بردارید. از وقت‌گذراندن با
افرادی که مدام شما را ناراحت می‌کنند و دست از انتقاد برنمی‌دارند، اجتناب
کنید.
چطور بگویم...
با
توجه به اینکه انتقاد نقش عمده‌ای در روابط اجتماعی ما دارد، چگونگی بیان
آن نیز بسیار مهم است. متأسفانه معمولا آنچه می‌گوییم و نحوه گفتارمان
هنگام انتقاد، به‌گونه‌ای است که نتیجه‌ای خلاف میل ما به‌دنبال دارد؛ یعنی
اگر هدف ما از انتقاد، تغییر شرایط حاضر برای رسیدن به وضع بهتر است، اگر
درست بیان نشود امکان دستیابی به آن وجود ندارد؛ یعنی هر یک از موارد ممکن
است کاملا بجا و درست و بیانگر رفتار نادرستی باشد که می‌تواند مورد انتقاد
واقع شود؛ اما نحوه گفتن آن و لحنی که از آن استفاده می‌کنیم می‌تواند
به‌جای آنکه نتیجه مثبتی به‌دنبال داشته باشد باعث رنجش و کدورت مخاطب شود.
هیچ‌کس کامل نیست
باید
توجه داشته باشیم همه ما ایراداتی داریم و هیچ‌کس نمی‌تواند بدون ایراد و
کامل باشد ولی تصویری که انسان از خود دارد باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند
با اعتماد به‌نفس به رفع معایب خود بپردازد. اما اگر به‌خاطر مشکلاتی که
داریم دائم خود را سرزنش کنیم توان لازم را برای انجام صحیح کارها از دست
می‌دهیم. در واقع باید بپذیریم که همه ما گاهی دچار خطاهایی می‌شویم و
اشتباهاتی می‌کنیم اما نفی احساسات درست و بجا از ابراز عواطف سالم و ضروری
هم جلوگیری می‌کند. سعی کنید همیشه در انتقاد از خود یا دیگران با توجه به همه عوامل، شرایط و موقعیت‌های موجود نظر بدهید و انصاف را رعایت کنید.
منابع :
همشهری،بیتوته-تبیان
