اول ماه ربیع الاول سال اول هجری قمری مصادف است با هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه.
داستان هجرت پیامبر(ص) به اختصار این است که عده ای از سران و متمکنان شهر یثرب(که بعد از ورود پیامبر (ص) بدانجا مدینه خوانده شد) با آن حضرت پیمان بستند که در صورت هجرت پیامبر به آن شهر، به آیین اسلام بگرایند.
مشرکان قریش که خیال قتل پیامبر(ص) را در سر می پروراندند با طرح توطئه ای شوم، افرادی چند از قبایل مختلف فرا خوانده شبانه به خانه رسالت هجوم آوردند.
خداوند متعال پیشتر، پیامبرش را از این توطئه آگاه ساخته و به درخواست وی، حضرت علی (علیه السلام) در بستر ایشان آرمیدند.آنگاه وی همراه با ابوبکر رو به سوی شهر یثرب نهاده در میانه راه برای اینکه از شر مشرکان ایمن باشند به غار ثور پناه آوردند.
مشرکان به سرعت از پی ایشان تا دم غار آمده اما تار تنیده عنکبوت بر دهانه غار و آشیانه کبوتری در میان انبوه تارها، دو اعجاز دیگری بود که مانع ورود مشرکان بدان غار گردید.
شرح این واقعه در سوره مبارکه توبه آیه چهلم چنین آمده است:
"إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا ثَانِی اثْنَینِ إِذْ هُمَا فِی الْغَارِ إِذْ یقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیهِ وَأَیدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ کَلِمَةَ الَّذِینَ کَفَرُوا السُّفْلَى وَکَلِمَةُ اللَّهِ هِی الْعُلْیا وَاللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ«توبه/40»
اگر او را یاری نکنید، خداوند او را یاری کرد؛ (و در مشکلترین ساعات، او را تنها نگذاشت؛) آن هنگام که کافران او را (از مکه) بیرون کردند، در حالی که دومین نفر بود (و یک نفر بیشتر همراه نداشت)؛ در آن هنگام که آن دو در غار بودند، و او به همراه خود می‌گفت: «غم مخور، خدا با ماست!» در این موقع، خداوند سکینه (و آرامش) خود را بر او فرستاد؛ و با لشکرهایی که مشاهده نمی‌کردید، او را تقویت نمود؛ و گفتار (و هدف) کافران را پایین قرار داد، (و آنها را با شکست مواجه ساخت؛) و سخن خدا (و آیین او)، بالا (و پیروز)است؛ و خداوند عزیز و حکیم است!"
عده ای از قاریان، مقریان و مبتهلان بزرگ عصر طلایی تلاوت مصراز اکبر القراءاستاد مصطفی اسماعیل و ام کلثوم گرفته تا مُرتّل معروف، استاد مشاری العفاسی در عصر حاضر و اخیرا تنی چند ازخوانندگان اسلامی مانند سامی یوسف، ملا باسم، یوسف اسلام و... به اجرای این سروده زیبا در سبکها وقالبهای مختلف لحنی و موسیقیایی پرداخته اند.
و اما روایت "طلع البدر علینا..."
پیامبر(ص) چندین روز پی در پی راه می سپرد تا اینکه بالاخره در روز جمعه شانزدهم ربیع الاوّل سال اول هجری بر مردم یثرب وارد شد.
چنانکه سیره نویسان و مورخان آورده اند در آستانه ورود پیامبر(ص) آنگاه که مرکب پیامبر(ص) از ثنیه الوداع- نام محلی در ابتدای مدینه - سرازیر شد غریو شادی مدینه را فرا گرفت و خیل عظیمی از مردمان آن دیار شادمانه و هلهله کنان در مراسم باشکوهی به استقبال آن حضرت شتافتند.
در این میان عده ای از کنیزکان و دختران یثرب دف زنان زمزمه می کردند:
طَلَع البـدر علـیـنـا من ثَنیّات الوداع
وَجَـبَ الشُکر علینا مـا دعـا لله داع
شعر یاد شده که از نظر مضمون، فنون بلاغی و دیگر صنعت های شعری، پهلو به پهلوی سروده های بلند آوازه عصر جاهلی مشهور به "معلقات سبعة" می زند، نخستین بار در کتاب "دلائل النبوة" نوشته ابوبکر احمد بن حسین بیهقی شافعی سره نویس مشهور شافعی مذهب آمده است.
هر چند عده ای از دانشمندان معاصر در صحت و سقم این روایت تردیدهای جدی روا داشته اند اما پس از بیهقی کثیری از محدثان و مورخان متقدم چون ابن حبان (الثقات: 1/131)، ابن عبدالبر (التمهید: 14/82)، ابن قیم(زاد المعاد: 3/551)، ابن کثیر (السیرة النبویه: 2/269) و سمهودی (وفاءالوفاء:1/262) و دیگران آن را روایت کرده‌اند.
عده ای از قاریان، مقریان و مبتهلان بزرگ عصر طلایی تلاوت مصراز اکبر القراءاستاد مصطفی اسماعیل و ام کلثوم گرفته تا مُرتّل معروف، استاد مشاری العفاسی در عصر حاضر و اخیرا تنی چند ازخوانندگان اسلامی مانند سامی یوسف، ملا باسم، یوسف اسلام و... به اجرای این سروده زیبا در سبکها وقالبهای مختلف لحنی و موسیقیایی پرداخته اند.
ابیات نخستین این سروده ممتاز آنگونه که در کتابهای سیره و تواریخ آمده چنین است:
طلع البدر علینا من ثنیات الوداع
ما شب چهارده از گردنه وداع بر ما طالع شد.وجب الشکر علینا ما دعى لله داع
شکر خدا بر ما واجب است؛ تا هنگامی که ندای دعوت به سوی خدا طنین انگیز باشدأیها المبعوث فینا جئت بالأمر المطاع
ای که بر ما مبعوث شده ای، تو با دستوری پذیرفته آمدیجئت شرفت المدینة مرحباً یا خیر داع
آمدی و با ورودت مدینه را شرافت دادی ، خوش آمدی ای بهترین دعوت کنندهاما برخی از شاعران خوش قریحه عرب در ادامه این اشعار چنین سروده اند:
طلع النور المبین نور خیر المرسلین
نور آشکار طلوع کرد ، نور بهترین پیامبراننور أمن وسلام نور حق و یقین
نور امنیت و سلامتی ، نور حق و یقینساقه الله تعالى رحمة للعالمین
خداوند او را به سوی ما فرستاده ، رحمتی برای جهانیانفعلى البر شعاع وعلى البحر شعاع
پس شعاع نورش در خشکی و دریا منتشر شده استمرسل بالحق جاء نطقه وحی السماء
پیامبری که به حق آمده ، سخنش وحی آسمانی استقوله قول فصیح یتحدى البلغاء
گفته هایش زیبا و فصیح ، سخن وران را به مقابله می طلبدفیه للجسم شفاء فیه للروح دواء
(سخنانش) درمانی برای جسم است(سخنانش) دارویی برای روح است
أیها الهادی سلاماً ما وعى القرآن واع
ای هدایت کننده سلام و درود بر تو بادتا زمانی که درک کننده ای قرآن را درک کند
جاءنا الهادی البشیر مطرق العانی الأسیر
به سوی ما هدایت کننده و بشارت دهنده ای آمدهرهایی بخش مصیبت زده و اسیر
مرشد الساعی إذا ما أخطأ الساعی المسیر
راهنمای تلاشگر زمانی که به بیراهه روددینه حق صُراح دینه ملک کبیر
دینش حق آشکار است ، دینش دولتی بس بزرگ استهو فی الدنیا نعیم وهو فی الأخرى متاع
که در دنیا خوشبختی است و در آخرت سعادتهات هدی الله هات یا نبی المعجزات
بیاور هدایت خدا را بیاور ای پیامبر معجزاتلیس للات مکان لیس للعزى ثبات
مکانی برای (بت) لات و آرامشی برای عزی نیستوحّد الله ووحد شملنا بعد الشتات
توحید خدا را بیان کن بعد از متفرق شده ما را متحد بگردانأنت ألفت قلوباً شفها طول الصراع
شما قلب ها را به هم پیوند دادید ، از خستگی جنگ و جدل های طولانی رهانیدیطلع البدر علینا من ثنیات الوداع
ما شب چهارده از گردنه وداع بر ما طلوع کردوجب الشکر علینا ما دعى لله داع
شکر خدا بر ما واجب استتا هنگامی که ندای دعوت به سوی خدا طنین انگیز باشد
أیها المبعوث فینا جئت بالأمر المطاع
ای که بر ما مبعوث شده ای ، و با دستوری پذیرفته آمدیجئت شرفت المدینة مرحباً یا خیر داع
با ورودت مدینه را شرافت دادی ، خوش آمدی ای بهترین دعوت کننده
و این هم هدیه ای کوچک برای آنان که قدم رنجه کرده بر این پنجره پا نهاده اند
| سامی یوسف | |
| یوسف اسلام | |
| ملا باسم | |
| مشاری العفاسی | |
| ابوالمهند | |
| سعید حافظ |
منبع: تبیان -شکوری
