حسین معافی (کارشناس مسائل آموزشی)
سواد عاطفی به مجموعه ای از مهارت ها، دانش ها و فهم درباره احساسات و هیجانات خود و دیگران اشاره دارد. افرادی که سواد عاطفی دارند، قادرند به خوبی احساسات خود را شناسایی و مدیریت کرده و با احساسات دیگران همدردی کنند. سواد عاطفی مهارت های ضروری در زندگی روزمره و روابط اجتماعی است و می تواند به بهبود کیفیت زندگی فردی و رفاه اجتماعی کمک کند.
همچنین، سواد عاطفی در محیط های آموزشی و سازمانی نیز اهمیت دارد؛ زیرا می تواند به بهبود روابط مدرسه و محیط کار، افزایش همکاری و تعامل موثر، کاهش خشونت و تبعیض و ارتقای سلامت روانی کمک کند. آموزش سواد عاطفی در مدارس نقش مهمی در رشد و توسعه دانش آموزان دارد و به مجموعه ای از احساسات، روابط و مهارت های ارتباطی اشاره دارد که در محیط آموزشی و تحصیلی شکل می گیرد.
یک محیط عاطفی سالم و حمایت کننده در مدارس می تواند تاثیر بسزایی در عملکرد تحصیلی و روان شناختی دانش آموزان داشته باشد. زمانی که دانش آموزان احساس امنیت، تعلق و ارتباط معنادار با معلمان و همکلاسی های خود داشته باشند، آموزش و یادگیری آسان تر و موثرتر خواهد بود. همچنین، توانایی های اجتماعی و روحی دانش آموزان در محیط عاطفی سالم قوت می گیرد و این امر می تواند به ارتقای خودتنظیمی، همکاری، رفع تنش ها و مشکلات اجتماعی و بهبود مهارت های ارتباطی آنها کمک کند.
بنابراین، اهمیت ایجاد و حفظ حیطه عاطفی مثبت و سالم در مدارس برای سلامت روانی و عاطفی دانش آموزان بسیار بالاست.
این شامل ایجاد روابط مثبت بین دانش آموزان و معلمان، فراهم کردن فضایی با احترام و اعتماد برای بیان احساسات و نیازها، توجه به تنوع فردی و ارزش های هر فرد و ارائه راهکارهای مناسب برای مدیریت هیجانات و رفع تنش ها می شود. آموزش سواد عاطفی می تواند به عنوان یک فضای پشتیبان و الهام بخش برای رشد و توسعه جامعه تحصیلی عمل کند. برای رشد حیطه عاطفی در مدرسه می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
1. ایجاد فضای امن:
ایجاد فضایی امن و خوشبینانه برای دانش آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است. این شامل ایجاد روابط مثبت بین دانش آموزان و معلمان، ارائه حمایت عاطفی و اعتمادبه نفس به دانش آموزان و تشویق آنها به ابراز احساسات و نیازهایشان می شود.
2. آموزش مهارت های ارتباطی: آموزش مهارت های ارتباطی به دانش آموزان می تواند در بهبود حیطه عاطفی آنها موثر باشد. این شامل مهارت هایی مانند گوش دادن فعال، بیان مناسب احساسات، حل صحیح اختلافات و مذاکره است.
3. توجه به تنوع فردی: احترام به تنوع فردی و ارزش های هر دانش آموز می تواند حیطه عاطفی را تقویت کند. باید فضایی را فراهم کنید که هر دانش آموز احساس کند مورد احترام و قبول قرار می گیرد، بدون تبعیض نژادی، جنسیتی یا دیگر عوامل.
4. آموزش مهارت های مدیریت هیجانات: آموزش مهارت های مدیریت هیجانات به دانش آموزان کمک می کند تا هیجانات خود را شناسایی کنند، آنها را به خوبی بیان کنند و به طور سازنده با آنها مراوده کنند. این مهارت ها شامل تمرین های تنفس عمیق، تمرکز بر حال حاضر بودن و تحلیل تفکرات منفی است.
5. ارائه فعالیت های مشارکتی:
فعالیت های گروهی می توانند به رشد حیطه عاطفی کمک کنند. این فعالیت ها شامل پروژه های گروهی، بازی های تعاملی و تمرین های همکاری است.
6. مشاوره و پشتیبانی روان شناختی:
در دسترس قرار دادن مشاوران و کارشناسان روان شناسی در مدرسه می تواند به دانش آموزان در مدیریت هیجانات و رفع مشکلات عاطفی کمک کند. ارائه جلسات مشاوره و سازماندهی دوره های آموزشی مرتبط با مهارت های روان شناختی نیز می تواند مفید باشد.
7. توجه به رفاه عمومی:
ارائه فضایی مناسب برای استراحت و بازی برای دانش آموزان، توجه به تناسب بین کار و استراحت و ایجاد فعالیت های فرهنگی و ورزشی می تواند به رفاه عمومی و حیطه عاطفی در مدرسه کمک کند.
8. همکاری با خانواده ها:
برقراری ارتباط و همکاری با خانواده ها می تواند در تقویت حیطه عاطفی دانش آموزان نقش مهمی داشته باشد. ارتباط منظم با والدین، برگزاری جلسات ارتباطی و اطلاع رسانی به خانواده ها درباره رویدادها و فعالیت های مدرسه می تواند این همکاری را تقویت کند.
امروزه کنکور و آزمون های ورودی مدارس خاص باعث شده که بیشتر به حیطه های شناختی و دانشی در مدارس پرداخته شود و از حیطه های عاطفی و روانی- حرکتی غافل شده ایم و باید در برنامه های درسی مدارس در مقاطع مختلف به این مهم پرداخته شود و علاوه بر دانش، نگرش و مهارت دانش آموزان را در زمینه های مختلف تقویت کنیم.
همچنین، سواد عاطفی در محیط های آموزشی و سازمانی نیز اهمیت دارد؛ زیرا می تواند به بهبود روابط مدرسه و محیط کار، افزایش همکاری و تعامل موثر، کاهش خشونت و تبعیض و ارتقای سلامت روانی کمک کند. آموزش سواد عاطفی در مدارس نقش مهمی در رشد و توسعه دانش آموزان دارد و به مجموعه ای از احساسات، روابط و مهارت های ارتباطی اشاره دارد که در محیط آموزشی و تحصیلی شکل می گیرد.
یک محیط عاطفی سالم و حمایت کننده در مدارس می تواند تاثیر بسزایی در عملکرد تحصیلی و روان شناختی دانش آموزان داشته باشد. زمانی که دانش آموزان احساس امنیت، تعلق و ارتباط معنادار با معلمان و همکلاسی های خود داشته باشند، آموزش و یادگیری آسان تر و موثرتر خواهد بود. همچنین، توانایی های اجتماعی و روحی دانش آموزان در محیط عاطفی سالم قوت می گیرد و این امر می تواند به ارتقای خودتنظیمی، همکاری، رفع تنش ها و مشکلات اجتماعی و بهبود مهارت های ارتباطی آنها کمک کند.
بنابراین، اهمیت ایجاد و حفظ حیطه عاطفی مثبت و سالم در مدارس برای سلامت روانی و عاطفی دانش آموزان بسیار بالاست.
این شامل ایجاد روابط مثبت بین دانش آموزان و معلمان، فراهم کردن فضایی با احترام و اعتماد برای بیان احساسات و نیازها، توجه به تنوع فردی و ارزش های هر فرد و ارائه راهکارهای مناسب برای مدیریت هیجانات و رفع تنش ها می شود. آموزش سواد عاطفی می تواند به عنوان یک فضای پشتیبان و الهام بخش برای رشد و توسعه جامعه تحصیلی عمل کند. برای رشد حیطه عاطفی در مدرسه می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
1. ایجاد فضای امن:
ایجاد فضایی امن و خوشبینانه برای دانش آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است. این شامل ایجاد روابط مثبت بین دانش آموزان و معلمان، ارائه حمایت عاطفی و اعتمادبه نفس به دانش آموزان و تشویق آنها به ابراز احساسات و نیازهایشان می شود.
2. آموزش مهارت های ارتباطی: آموزش مهارت های ارتباطی به دانش آموزان می تواند در بهبود حیطه عاطفی آنها موثر باشد. این شامل مهارت هایی مانند گوش دادن فعال، بیان مناسب احساسات، حل صحیح اختلافات و مذاکره است.
3. توجه به تنوع فردی: احترام به تنوع فردی و ارزش های هر دانش آموز می تواند حیطه عاطفی را تقویت کند. باید فضایی را فراهم کنید که هر دانش آموز احساس کند مورد احترام و قبول قرار می گیرد، بدون تبعیض نژادی، جنسیتی یا دیگر عوامل.
4. آموزش مهارت های مدیریت هیجانات: آموزش مهارت های مدیریت هیجانات به دانش آموزان کمک می کند تا هیجانات خود را شناسایی کنند، آنها را به خوبی بیان کنند و به طور سازنده با آنها مراوده کنند. این مهارت ها شامل تمرین های تنفس عمیق، تمرکز بر حال حاضر بودن و تحلیل تفکرات منفی است.
5. ارائه فعالیت های مشارکتی:
فعالیت های گروهی می توانند به رشد حیطه عاطفی کمک کنند. این فعالیت ها شامل پروژه های گروهی، بازی های تعاملی و تمرین های همکاری است.
6. مشاوره و پشتیبانی روان شناختی:
در دسترس قرار دادن مشاوران و کارشناسان روان شناسی در مدرسه می تواند به دانش آموزان در مدیریت هیجانات و رفع مشکلات عاطفی کمک کند. ارائه جلسات مشاوره و سازماندهی دوره های آموزشی مرتبط با مهارت های روان شناختی نیز می تواند مفید باشد.
7. توجه به رفاه عمومی:
ارائه فضایی مناسب برای استراحت و بازی برای دانش آموزان، توجه به تناسب بین کار و استراحت و ایجاد فعالیت های فرهنگی و ورزشی می تواند به رفاه عمومی و حیطه عاطفی در مدرسه کمک کند.
8. همکاری با خانواده ها:
برقراری ارتباط و همکاری با خانواده ها می تواند در تقویت حیطه عاطفی دانش آموزان نقش مهمی داشته باشد. ارتباط منظم با والدین، برگزاری جلسات ارتباطی و اطلاع رسانی به خانواده ها درباره رویدادها و فعالیت های مدرسه می تواند این همکاری را تقویت کند.
امروزه کنکور و آزمون های ورودی مدارس خاص باعث شده که بیشتر به حیطه های شناختی و دانشی در مدارس پرداخته شود و از حیطه های عاطفی و روانی- حرکتی غافل شده ایم و باید در برنامه های درسی مدارس در مقاطع مختلف به این مهم پرداخته شود و علاوه بر دانش، نگرش و مهارت دانش آموزان را در زمینه های مختلف تقویت کنیم.
مرجع : میگنا به نقل از شرق
