سایت تخصصی روانشناسی

با وجود آن‌که گاهی برخی زوجین از امکان ایفای نقش پدری و مادری محروم می‌شوند، باز هم با این واقعیت تلخ کنار بیایند و این مساله تاثیرات مخربی را بر سلامت روان و نشاط‌ شان می‌گذارد. وقتی زوجی از ناباروری خود مطلع می شوند، دچار احساسات ناخوشایند و متفاوتی می‌شوند و سلامت روان شان صدمه می‌بیند و آسیب پذیر می‌شوند.

فرزند موهبتی الهی است که از طرف خداوند به بندگان اعطا می شود، اما این واقعیت نمی‌تواند به نادیده گرفتن نیاز روحی به پدر یا مادر بودن منجر شود.

مشکلات روانی ناشی از ناباروری موجب تشدید ناباروری هستند، فشارهای روحی و نگرانی حاصل ناباروری بر عملکرد فیزیولوژی بدن اثر مستقیم گذاشته و در نهایت بر باروری تاثیر منفی می‌گذارد. افرادی که از آرامش خاطر و سلامت روانی برخوردارند و فشارهای روحی کمتری را تجربه می‌کنند، احتمال باروری بیشتری دارند.

اثرات روانی ناباروری

از نظر بالینی یک زوج زمانی نابارور محسوب می‌شوند که بدون آن‌که ظاهرا بیمار باشند، با چالش بزرگی به نام ناتوانی در فرزند ‌دار شدن مواجه می‌شوند که می‌تواند اثرات روان‌شناختی، استرس‌زایی، هیجانی و اجتماعی را به‌دنبال داشته باشد. آثار روانی ناشی از تجربه ناباروری احساسات مختلفی چون اندوه، انکار، افسردگی، احساس گناه، اضطراب، تنهایی، درماندگی، باورهای منفی نسبت به خود، وسواس در مورد بارداری، اختلال در کنش جنسی و کاهش رضایت زناشویی را در پی داشته باشد.

در چنین شرایطی زوجین کمتر به ابراز احساسات، افکار و خواسته‌های خود به شکلی مثبت و سازنده می‌پردازند و در نتیجه احساسات منفی و کمبود حمایت عاطفی در آنها افزایش می‌یابد. حتی ناباروری در ارتباط جنسی زوجین را نیز مختل می کند.

درمان روان‌شناختی همگام با درمان ناباروری

مسئله ای که معمولا در مراکز درمان ناباروری یا متخصصانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند نادیده گرفته می‌شود این است که درمان ناباروری باید همراه با درمان‌های روان‌شناختی انجام شود. این نوع درمان‌ها شامل درمان شناختی ـ‌ رفتاری و روان درمانی حمایتی می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع سلامت روان و نقش آن در باروری، محققین پیشنهاد می‌کنند که برنامه درمان ناباروری با درمان روحی و روانی همراه باشد.

شکست در این نوع درمان‌های ناباروری بر مشکلات زوجین دامن زده و پایه های روابط زناشویی را سست‌تر می‌کند که این کاهش رضایت زناشویی می‌تواند به انحرافات جنسی، روابط خارج از منزل، اختلال روانی و طلاق نیز منجر شود.

زنان به مراتب استرس و آسیب بیشتری را نسبت به مردان تجربه می‌کنند. این مشکل می‌تواند منجر به بروز اختلال در سلامت روانی فرد و مشکلات زناشویی شود و زمینه‌سازی جدایی زوجین را فراهم کند به همین دلیل درمان توام ناباروری و روان‌پزشکی در پیشگیری یا رفع مشکلات موجود بسیار موثر است.

در روند درمان ناباروری از سوی مشاورین روان درمانی زوجین به شکست‌های احتمالی نیز اشاره شود. به‌علاوه باید در جلسات مشاوره بر مسائلی چون پذیرش ناباروری و شرکت فعال و موثر زوجین در روند درمان، داشتن فرزند خوانده به‌عنوان یک گزینه با اهمیت ، توجه به نیاز‌های روحی و روانی زوج نابارور، تشویق به برقراری ارتباط صمیمانه‌تر بین زوجین، مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات درباره ناباروری، برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت و اختصاص زمانی برای فعالیت‌های لذت بخش و داشتن برنامه غذایی مناسب تاکید شود.

تقویت روحیه مواجهه با مشکلات روانی ناباروری

معمولا وقتی نتیجه مثبتی از درمان‌های ناباروری حاصل نمی‌شود، زوجین و به ویژه خانم‌ها به شدت افسرده و ناامید می‌شوند. با توجه به این‌که درمان‌های نازایی و ناباروری هزینه بر است و از لحاظ روحی فرد را بشدت تحت فشار قرار می‌دهد و زمانی که هنوز فرصت‌های دیگری برای تکرار درمان ناباروری دارند، دیگر حاضر نیستند تن به انجام این کار بدهند.

مهم‌ترین راه حل در چنین شرایطی، تقویت روحیه فرد است. چنانچه از ابتدای شروع درمان‌های ناباروری درمان‌های روان‌شناختی نیز برای افراد انجام شود و از روش‌های واقعیت درمانی برای آنها استفاده شود در نتیجه افراد راحت‌تر درمان‌های مداوم را می پذیرند.

فرزند نداشتن پایان راه نیست و راه‌های جایگزین دیگری نیز وجود دارد. و  لقاح خارج رحمی(IVF(  یکی از روش های درمان ناباروری است که توانسته بر تعدادی از موانع درمان باروری فائق آید اما در مواردی که این روش نبز با شکست مواجه شود منجر به افسردگی در بیمار می‌شود.

بررسی‌ها نشان داده است که اختلالات روحی و روانی در زنان ناباروری که با روش‌های لقاح خارج رحمی تحت درمان قرار می‌گیرند، جدی است. از طرفی مشکلات روانی باعث کاهش کارآیی جسمی و پاسخ‌دهی بیمار به درمان‌های طبی ناباروری می‌شود و از طرف دیگر تداوم ناباروری و شکست‌های احتمالی در مراحل درمانی منجر به افزایش مشکلات روانی این بیماران می‌گردد.

منبع: http://shahraneh.net