هیچ یک از دولت‌ها اسلامی‌سازی علوم را جدی نگرفتند
به گزارش ایکنا
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن آقانظری، رئیس سابق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
امروز ۱۶ بهمن‌ماه در مراسم تودیع خود گفت: از روز اول مسئولیت بنده، چند
مجله علمی پژوهشی در پژوهشگاه داشتیم که برخی قرمز و برخی زرد بودند و از
جمله مجله‌ای که خود بنده داشتم، زرد بود.
وی افزود: برای رفع این مشکل، ایمیل چهار هزار و ۵۰۰ استاد حوزه علوم انسانی جمع‌آوری و با آنان مرتبط شدیم و سبب شد تا سیل مقالات به سمت این مجله‌ها سرازیر شود و باعث پختگی محتوا شد، لذا امروز براساس شاخص وزارت علوم، مجلات ما عمدتاً در رتبه «ب» و در زمینه اقتصاد در رتبه «آ» هستند.
آقانظری بیان کرد: تصویب سند راهبردی ده‌ساله و تدوین برنامه پنج‌ساله، از دیگر کارهای صورت گرفته در دوره بنده است؛ زیرا برنامه از قبل هم وجود داشت، ولی در وزارت علوم تصویب نشده بود.
وی با تأکید بر عملیاتی شدن برنامه‌ها، تصریح کرد: بیش از ۵۰ درصد کار پژوهشی پژوهشگاه معطوف به تدوین سرفصل‌های درسی در حوزه و دانشگاه شد.
آقانظری با بیان اینکه مهم‌ترین هدف این پژوهشگاه تحول علوم انسانی است، تصریح کرد: تدوین و اصلاح سرفصل‌های درسی یکی از مهم‌ترین کارهایی بود که در این راستا انجام شد.
وی افزود: پروژه‌های تحقیقاتی این مجموعه در سال ۹۲، ۱۵۰ مورد بود، ولی این عدد در سال ۹۶ به ۲۹۶ رسیده است؛ تعداد مقالات علمی پژوهشی در سال ۹۲، ۴۸ مورد بود، ولی در سال ۹۶ به ۱۱۰ مورد رسید؛ یعنی بیش از دوبرابر شده است.
آقانظری با اشاره به میانگین حضور اعضای هیئت علمی در پژوهشگاه که از چالش‌های مراکز پژوهشی است، گفت: در سال ۹۶، میزان حضور افراد، معادل ۱۳۴۴ ساعت بوده است که نسبت به سال ۹۲ رشد خوبی داشته است. همچنین بارها از ما درخواست شد که نیروهای خود را تعدیل کنیم، ولی اجازه ندادیم که حتی یک نیرو تعدیل شود، بلکه تنها تعدادی انتقالی به مراکز دیگر داشتیم.
رئیس سابق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: در آمد پژوهش در سال ۹۲، ۳۴۰ میلیون تومان بوده و در ۹۶، یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان شده و در سال ۹۷، تا دی ماه، ۷۰۰ میلیون جذب شده و قراردادی یک میلیاردی نیز با یکی از مراکز بسته شده است.
آقانظری با بیان اینکه در سال ۹۲، ۴۷ درصد تأخیر در پروژه‌ها داشتیم که این مقدار در سال ۹۶، ۱۸ درصد شده است، افزود: در سال ۹۲ چهار قرارداد برون سازمانی موجود بود، ولی در سال ۹۶ به ۲۴ عدد رسید. همچنین ایجاد اتوماسیون و ثبت رزومه افراد در آن از دیگر کارهای صورت گرفته در این مدت بوده است. همچنین در سال ۹۳، هفت و امروز ۲۰ دانشیار داریم و دو نفر دیگر هم در مسیر تصویب هستند.
وی افزود: در سال‌های گذشته، هفت ترجمه و ۳۰ کتاب داشتیم، ولی الان تا آخر سال ۴۱ کتاب آماده خواهد شد که از این تعداد، برخی چاپ شده و برخی مجوز درسی علوم قرآنی گرفته است. ضمن اینکه آمار ترجمه کمتر شده است و اعتبار پژوهش در سال جاری یک میلیارد و ۲۳۳ میلیون شده است.
شعار عملگرایی اسلامی
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین حکیمیان، رئیس جدید پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: شعار بنده عملگرایی اسلامی است؛ دیروز با دست خالی در جنگ، معجزه آفریدیم و پیروز شدیم و امروز زیر پرچم ولایت رهبری در جبهه فرهنگی هم این آفرینش را باید داشته باشیم.
وی با بیان اینکه باید دیوارها را کوتاه و همدیگر را ببینیم، افزود: تنها نباید بنشینیم و در اتاق‌های خود کتاب بنویسیم، بلکه باید جامعه را مدنظر قرار دهیم. نگذاریم فرزندانمان از دست بروند و اگر این طور شد، نشانه این است که ما برنامه نداشته‌ایم.
یکسانی وضعیت فعلی با سال ۹۲
وی با تجلیل از بزرگانی مانند علامه مصباح، حجت‌الاسلام احمدی، آیت‌الله اعرافی، سعیدی روشن و مدیر سابق این مجموعه، تصریح کرد: در سال ۹۴، ۱۸۶ اثر و امروز هم همین مقدار را داریم که با طرح‌های جاری و در حال انجام به ۲۹۶ مورد می‌رسد. خروجی کتاب‌ها نیز ۴۰ عدد بیشتر نیست.
حکیمیان افزود: معتقدم اگر صداقت داشته باشیم و با همدیگر فعالیت کنیم، آثار بسیار بیشتری خلق خواهد شد؛ من گواهی می‌دهم که دوستانم از من سزاوارتر بودند، ولی حریف آنان نشدند، ولی قول می‌دهم خدمت کنم.
عرضه فقه جواهری به شکل امروزی
وی با بیان اینکه بر منهج حوزه و فقه صادقی(ع) تأکید خواهیم کرد، ادامه داد: دانش و علوم حوزوی را که حاصل هزار و ۴۰۰ سال فعالیت حوزه علمیه است، در بسته‌های امروزی، ولی با منهج جواهری تقدیم خواهیم کرد. همچنین رویکرد تلفیق ستادی و صفی و واسطه پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها با حوزه خواهیم شد و با معاونت پژوهش حوزه در اسلامی‌سازی تلاش می‌کنیم.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه ساختمان تهران پژوهشگاه را قرار بوده از ما بگیرند، ولی آن را پس خواهیم گرفت، افزود: بنا داریم آن مرکز را پایگاه حوزه در کنار دانشگاه تهران کنیم. همچنین بازترجمه و تولید به زبان‌های زنده دنیا خواهیم داشت.
۲۰۰ کتاب مفید برای جهان عرب
وی افزود: ما بیش از ۴۰۰ اثر تولید کرده‌ایم که بیش از ۲۰۰ مورد آن برای دنیای عرب مفید است و از آقای شهرستانی خواستیم که با حفظ حقوق معنوی پژوهشگاه، این آثار را به بلاد عربی و عراق برسانند.
فتح صدا و سیما توسط برخی گرایشات هنری
حکیمیان با بیان اینکه به مسائل روز از جمله هنر پرداخته خواهد شد، تصریح کرد: صدا و سیمای ما توسط دیگران فتح شده و ما مقصر هستیم، زیرا خوراک مناسب در اختیار نگذاشته‌ایم؛ باید چند شبکه صدا و سیما را بگیریم و شادابی اسلامی را به مردم عرضه کنیم.
ضعف در فلسفه علوم انسانی اسلامی
وی افزود: در فلسفه علوم انسانی اسلامی ضعیف هستیم و باید آن را ارتقاء دهیم. همچنین ارتباط با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها ضعیف است. ضمن اینکه باید با ادبیات دانشگاه با دانشگاه صحبت کنیم و با آنان گفت‌و‌گو داشته باشیم، زیرا تحلیل یک فرد حوزوی با دانشگاهی متفاوت است.
سنجش علوم انسانی با معیاری متفاوت از صنعت
وی با بیان اینکه ۱۱۰ اثر این پژوهشگاه در دانشگاه تدریس می‌شود، اظهار کرد: قوانین و مقررات پژوهشگاه هارمونی و همراهی با مقررات شورای عالی انقلاب فرهنگی ندارد، زیرا رویکرد علوم انسانی باید مجزا و متفاوت باشد و نباید حوزه علوم انسانی را با معیار رشته‌های صنعتی و ... بسنجیم.
مقاله ملاک استادی نیست
حکیمیان با بیان اینکه دانش به داشتن ۲۰ مقاله نیست، بلکه باید آثار تحول‌آفرین در جامعه ایجاد کند، افزود: ممکن است کسی صدها مقاله ایجاد و استاد هم شده باشد، ولی واقعا استاد نباشد، لذا باید معیارها را اصلاح کنیم و اجازه یابیم تا کادرسازی کنیم.
وی افزود: باید علوم اهل بیت را وارد جامعه کنیم، آن هم از طریق روانشناسی و جامعه‌شناسی اسلامی و به خصوص روانشناسی بالینی که امروز با استفاده از آیات قرآن و روایات به جایگاه خوبی رسیده است.
همچنین آیت‌الله سیدمحمد غروی، عضو شورای عالی حوزه در سخنانی با اشاره به روایتی که امام عسکری(ع) از امام صادق(ع) نقل فرموده است، گفت: براساس این روایت، علمای اسلامی دیده‌بان هستند و رخنه‌هایی که شیطان می‌تواند به مردم ورود و آنان را متزلزل کند، شناسایی و با آن برخورد می‌کنند و اجازه نمی‌دهند دین ضعفای فکری مورد تهدید قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه این روایت با اهداف پژوهشگاه حوزه و دانشگاه همخوانی زیادی دارد، افزود: شروع کار این پژوهشگاه با نظر امام ایجاد شد و تا امروز مراحل رشد خود را طی کرده است؛ حقیقتاً یکی از موارد فرهنگساز، علوم انسانی است، زیرا در عین حال که مفید است و ابزارها و شناخت‌های خوبی عرضه می‌کند، ولی اگر با مبانی که دیگران داشته‌اند، پیش برود فرهنگ ما را در جهت منفی تغییر خواهد داد.
غروی بیان کرد: ما عملا به این نتیجه رسیده‌ایم که کسانی می‌توانند با علوم انسانی برخورد صحیحی بکنند که از تعادل شخصیتی برخوردار و دست کم مسلط به دو حوزه دانشی علوم انسانی و حوزوی باشند که از دهه اول در دستور کار این پژوهشگاه قرار گرفت و فضلای خوبی تربیت شده و به بلوغ رسیده‌اند.
دولت‌ها نقش علوم انسانی در فرهنگسازی را درنیافته‌اند
وی افزود: انتظارات ما در هیچ دولتی از دولت‌ها محقق نشده، زیرا هیچکدام نقش علوم انسانی در فرهنگسازی کشور را به خوبی درنیافته‌اند؛ البته راه خوبی گشوده شده است و بهترین مرکزی که در عرصه علوم انسانی گام برداشته این پژوهشگاه بوده است.
بازسازی علوم انسانی
غروی بیان کرد: من در دولت نهم به مسئولان گفتم که نیازمند افراد توانمند هستیم و امروز هم نیاز به جذب نیروهای مستعد داریم، ولی موانع بر سر راه است و از وزارت علوم انتظار داریم که کمک کنند تا ما نقش خود را ایفا کنیم؛ آن هم با تجربه‌ای دور از افراط و تفریط؛ از ابتدا علامه مصباح و افراد فعال در این پژوهشگاه معتقد بودند که باید علوم انسانی را بازسازی کنیم. قرار نیست دست از تجارب دیگران بکشیم، ولی همه آن را هم قبول نداریم.
غروی گفت: باید تلاش کنیم تشکیلات کنونی با حوزه و دانشگاه ارتباط محکمی داشته باشد، زیرا معمولاً پژوهشگران این مرکز، حوزوی هستند، ولی باید ارتباط بیشتری با دانشگاه داشته باشیم.
وی افزود: الان برخی گروه‌هایی در پژوهشگاه داریم که یک عضو هیئت علمی ندارد؛ ظرفیت تأمین داریم، ولی موانعی وجود دارد که نیازمند کمک دولت هستیم. امروز بازسازی علوم انسانی مد نظر و هدف ما است که همه باید دست به دست هم بدهیم و آن را دنبال کنیم.
